Læknaneminn - 01.12.1980, Page 7

Barn með stridor
Einkenni, sem þarfnast tafarlausrar úrlausnar
Bárður Sigurgeirsson læknanemi
Inngangur
I þessari grein er ætlunin að taka til meðhöndlunar
einkennið bráður stridor í börnum og fjalla stuttlega
um þá sjúkdóma er geta legið þar að baki. Ekki er
þó unnt að gera þessu efni tæmandi skil, en ég vona
að menn geti haft nokkuð gagn af.
Shilgreining
Stridor er hart hvæsandi hljóð sem oftast stafar
af obstruction í larynx eða trachea. Orðið er dregið
af stridulus sem þýðir flautandi eða skerandi hljóð.
Ævinlega skyldi ákvarða hvort um er að ræða
stridor í inn- eða útöndun. Ef fram kemur stridor í
innöndun bendir það til þrengsla á larynxsvæði.
Stridor við útöndun leiðir líkur að þrengslum í
trachea eða bronchi.
Stridor getur verið af öllum styrkleikastigum, allt
frá því að varla heyrast og upp í að vera mjög alar-
merandi við mikil þrengsli. I slíkum tilfellum getur
dauði verið skammt undan nema réttri meðhöndlun
sé beitt.
Þegar þrengsli í loftvegum aukast minnkar alve-
olar ventilation; fram kemur cyanosa ef súrefnis-
mettun blóðsins fellur undir 85%. Þetta ástand veld-
ur minnkuðu blóðflæði, blóðþrýstingsfalli og lægri
húðhita. Hypoxia og acidosa geta síðan valdið með-
vitundarleysi og síðar dauða.
Orsahir
Orsökum stridors má skipta í bráðar og kronisk-
ar. Er sú skipting sýnd í töflu 1.
Eins og fram kemur í töflu 1 eru orsakir stridors
margar. I þessari grein verður aðallega fjallað um
laryngotracheobronchitis, epiglottitis og pseudo-
croup vegna þess að það eru tiltölulega algengar or-
sakir fyrir stridor svo og er stundum þörf tafarlausr-
ar úrlausnar eigi ekki að fara illa.
Croup er slæmt orð og greinir menn á um merk-
ingu þess. Svíar nota croup t. d. einungis fyrir ekta
croup, þ. e. af diptheriu uppruna. Bandaríkjamenn
nota croup hins vegar yfir allar sýkingar á laryx-
svæði, sem einkennast af innöndunarstridor og oft-
ast hæsi og hósta. Verður stuðst við þessa skiptingu
hér.
Sjá nánar um þetta í töflu 2 og á mynd 1.
Laryngotracheobronchitis
ALMENNT
Laryngotraoheobronchitis er algeng orsök bráðra
laryngeal þrengsla í börnum. Eins og áður kom
fram má tala hér um tvo aðskilda sjúkdóma, þ. e.
laryngotracheobronchitis annars vegar og laryngitis
hins vegar. Er þó í raun og veru um að ræða sama
sjúkdóm á mismunandi stigi eftir því hvað sýking-
in nær langt niður í öndunarvegina. Oft er erfitt að
greina þarna á milli með vissu. Laryngitis er þó yfir-
leitt miklu mildari sjúkdómur en laryngotracheo-
bronchitis. Hér verður fjallað um þessa sjúkdóma
saman vegna þess að einkenni eru að nokkru leyti
þau sömu, þ. e. stridor við innöndun orsakaður af
þrengslum í larynx.
Sýking í neðri loftvegum auk larynx veldur auk-
inni vinnu við öndun og frekari hypoxiu. Talið er
að um 3% sjúklinga með laryngotracheobronchitis,
sem nauðsynlegt er að leggja á sjúkrahús, þurfi á
intubation að halda af þessum sökum.
ORSAKIR
Sé reynt að rækta úr nefi eða hálsi barna með
laryngotracheobronchitis (LTB) fæst sama bakt-
eríuflóra og hjá frískum börnum.3 Úr blóði rækt-
LÆKNANEMINN
5