Læknaneminn - 01.12.1980, Blaðsíða 55

Myml 5. Ummyndun endoperoxide G-j í thromboxane Ao,
sem er mjög óstöðugt ejnasamband, og síðan í thromboxane
Bo, sem er biologiskt óvirkt, Fyrra hvarjið er hvatað af en-
sími, en ekki það seinna.
nefnt thromboxane A2 (TxA2). Niðurbrotsefni TxA2
sem 'áður hét PHD var því endurskírt og nefnt til
samræmis thromboxane B2.
Frá entloperoxiffi til prostacyclin
Prostacyclin er yngsta barn prostaglandin fjöl-
skyldunnar. Þetta efnasamband fannst 1976. Þá kom
í ljós að incubation prostaglandin endoperoxiða með
microsomal brotum af arterium leiddi til myndunar
efnis er hafði sterk hemjandi áhrif á blóðflögu-
klumpun, auk þess að vera æðavíkkandi. Sýnt var
fram á að þetta efni var ólíkt öðrum þekktum efnum
prostaglandin efnaskipta. Það var óstöðugt og mynd-
un þess 'heftuð af lipið peroxiðum. Þetta efnasam-
band hlaut nafnið prostacyclin í fyrstu, en síðar var
því breytt í prostaglandin I (PG12). Afleiða prosta-
glandins I2 niðurbrots er 6-keto-PGFn « (sjá mynd
6).
Prostaylandin í bólyu
Prostaglandin er að finna í flest öllum vefjagerð-
um. Auk þess finnst aukið magn af PGE og PGF í
ýmsum gerðum af sködduðum vef s. s. við uv-orsak-
aða bólgu, brunasár, carrageenan-bólgu, monoarti-
cular arthritis og „dinical“ rheumatoid arthritis, svo
nokkur dæmi séu nefnd. Hómogenöt bólguvefs geta
einnig myndað mikið magn prostaglandin I2 og
styrkur prostaglandina hefur mælst margfalt aukinn
í cerebrospinal vökva katta með hitasótt. Sökum þess
hve hratt endoperoxið Go og H2 klofna niður í
prostaglandin, er ekki vitað með óyggjandi vissu
hvort þau er að finna í bólguvef, en malonaldehyð
finnst hins vegar í sködduðum vef.
Prostaglandin hafa ýmis mikilvæg bólguvaldandi
áhrif. Ef prostaglandin E er sprautað undir húð
manna eða dýra, þá leiðir það til æðavíkkunar, ery-
themiu, aukins æðagegndræpis og bjúgs. Viðbrögð
sem um margt minna á bólgusvörunina sjálfa.
Annað atriði, sem vakið hefur athygli, er lang-
varandi virkni prostaglandina. Þannig getur ery-
themia sem fengin er fram með því að gefa PGEj
undir húð, varað allt að 10 klst. og ekki þarf nema
nokkur nanogrömm til.
Sé verulegu magni af prostaglandini E sprautað
undir húð, þá veldur það sársauka, en fremur ólík-
legt þykir að slíkt magn sé til staðar in vivo. Á hinn
bóginn sýnir sig að mjög lítið magn prostaglandina
getur aukið næmni taugaenda verulega og að slík
ofurnæmni fyrir áreiti varir lengi.
Prostaglandin G getur líkt og PGEj valdið ery-
themia, en til þess þarf tvöfalt til þrefalt stærri
(pgh2; pcr2)
OH
Mynd 6. Ferill myndunar og niðurbrots prostacyclins. Seinna
hvarjið er talið gerast ensímlaust.
LÆKNANEMINN
53