Læknaneminn - 01.10.1996, Blaðsíða 115

Rannsóknarverkefni 4. árs læknanema, útdrættir
og auk þess að gera hagkvæmniathugun á þremur algengum
sj úkdómsmeðferðum.
Efniviður og aðferðir: Avinningsiíkön (cost-effectiveness
analysis) voru notuð til að meta umframhagkvæmni (increa-
mental cost-effectiveness) samfélagsins fyrir eftirtaldar með-
ferðir: A, 45 ára kona með brjóstakrabbamein og meinvörp í
holhandareitlum sem fær í kjölfar skurðaðgerðar meðferð
með krabbameinsfyfjum CMF) í stað venjubundins eftirlits;
B, 60 ára kona með svipaða sjúkdómsútbreiðslu brjósta-
krabbameins sem fær meðferð með hormónalyfinu tamoxifen
eftir aðgerð í stað venjubundins eftirlits; C, 60 ára karlmaður
með kransæðasjúkdóm og þrengingu á höfuðstofni vinstri
kransæðar sem gengst undir kransæðaskurðaðgerð rakleitt
eftir greiningu í stað upphafsmeðferðar með Iyfjum. Allur
umframkostnaður, bæði beinn (læknisfræðilegur og útgjöld
sjúklings) og óbeinn (vegna vinnutaps), sparnaður (í með-
ferðarkostnaði og vegna Iengri starfsævi) og umframlífsleng-
ing (í árum) var tekin með í reikningínn. Ekki reyndist unnt
að reikna óljósan kostnað eða sparnað (vegna breyttra lífs-
gæða) inn í líkanið. Lífslenging var reilcnuð út frá 15-ára lif-
unarferlum með tegrun. 5% afvöxtun (discounting) var not-
uð bæði á kostnað og ávinning þar sem við átti. Hagkvæmn-
in var reiknuð út frá ákveðnum grunnforsendum og óvissubil
reiknað með því að gera svartsýnis- og bjartsýnisbreytingar á
grunnforsendunum innan raunhæfra marka. Næmisathugun
(sensitivity-analysis) var gerð á helstu óvissuforsendum líkan-
anna til að meta viðkvæmni niðurstaðna fyrir breyttum for-
sendum. Utkoma hagkvæmnirannsóknanna er tjáð sem sú
fjárhæð sem það kostar samfélagið að bjarga einu mannári
með viðkomandi meðferð.
Niðurstöður: Áætluð lífslenging var að jafnaði 2 ár fyrir
A, 0,7 ár fyrir B og 3,3 ár fyrir C. Þegar einungis var tekið
tillit til beinna kostnaðar- og sparnaðarliða vegna meðferðar
mældist hagkvæmnin (kostnaður á áunnið mannár): Fyrir A,
230 þúsund kr. (210 til 280 þús.); fyrir B, 270 þús.kr. (250-
290 þús.) og fyrir C, 85 þús.kr (15-165 þús.). Þegar einnig
var tekið tillit til óbeinna kostnaðar- og sparnaðarliða varð út-
koman eftirfarandi (kostnaður á áunnið mannár): Fyrir A, -
110 þús.kr.(-220 til +25 þús.) á áunnið mannár; fyrir B, 270
þús.kr. (250 til 290 þús) og fyrir C, -1.66 milljónir kr. (-1.73
til -1.58 milljónir).
Efnisskil: Þegar reiknað er út frá beinum útgjalda- og
sparnaðarliðum er umframkostnaður samfélagsins vegna
meðferðanna þriggja á bilinu 85-270 þúsund krónur á áunn-
ið mannár. Þegar vinnutap og laun vegna lengri starfsaldurs
eru einnig reiknuð inn í líkönin kemur í ljós að krabba-
meinslyfjameðferðin í A og hjartaaðgerðin í C skila samfélag-
inu fjárhagslegum hagnaði auk þess að lengja líf einstakling-
anna sem verið er að meðhöndla. Með því að gera óvinnu-
færum hjartasjúklingi kleift að snúa aftur út á vinnumarkað-
inn verður hagnaður samfélagsins um 5,1 milljónir króna
(4,8-5,3 millj.) af hverri aðgerð ef gert er ráð fyrir að sjúkling-
ur sé starfandi þau 3,3 ár sem líf hans lengist um. Tamoxifen
meðferðin í C lengir hins vegar starfsævi 60 ára konu ekki að
ráði og þess vegna breytist hagkvæmnin ekki þó að óbeinn
þáttur Iauna reiknist með. Á þessu sést hversu miklu það get-
ur breytt hvort að óbeinn kostnaður er telcinn inn í líkönin
eða ekki. Þetta endurspeglar hvað hönnun hagkvæmnirann-
sókna getur haft mikið að segja um það hverjar niðurstöðurn-
ar verða og þar með hversu gerandaháðar þær eru. Helsti
annmarki á notagildi hagkvæmnirannsókna við stefnumörk-
un og forgangsröðun í heilbrigðiskerfinu er einmitt skortur á
samræmdum leiðbeiningum um það hvernig skuli í smáatrið-
um staðið að framkvæmd slíkra kannana. Án slíkrar sam-
ræmingar eru engar forsendur fyrir beinum samanburði á
hagkvæmni inngripa við mismunandi kvillum og því ekki
réttlætanlegt að stjórnendur leggi slíkan samanburð til grund-
vallar stefnumótunar. Haglcvæmnirannsóknir geta hins veg-
ar komið sér vel við að velja kjörmeðferð þegar tvö eða fleiri
inngrip miða að sama marki en úr mísmunandi áttum. Enn
er óljóst hve míkíl not heilbrigðiskerfið hefur af hagkvæmni-
rannsóknum og væntanlega á margt eftir að gerast í þessum
efnum á næstu árum. Mikilvægt er að læknar taki frumkvæði
í umræðum um haglcvæmni og stefnumótun og stjórni hönn-
un og framkvæmd hagkvæmnirannsókna á inngripum ís-
lenskra heilbrigðiskerfisins.
Samband beinmassa, líkamlegra þátta og
kalkbúskapar tvítugra stúíkna á Islandi
Sigurión Stefánsson1. Sindri Valdimarsson1.
Gunnar Sigurðsson2, Leifur Franzson2,
Laufey Steingrímsdóttir2 og Díana Óskarsdóttir2.
'LHÍ, 25júkrahús Reykjavíkur.
Inngangur: Beinbrot eru stórt heilsufarslegt vandamál,
sérstaklega hjá konum. Beinmassi er stór ákvörðunarþáttur
fyrir áhættu á beinbrotum. Talið er að lækkun beinmassa um
1 staðalfrávik auki líkur á broti um 50-100%. Hámarks
beinmassi sem fólk safnar á fyrri hluta ævinnar er stór álcvörð-
unarþáttur fyrir beinmassa hin seinni ár. Því er mikilvægt að
meta hvenær hámarks beinmassa er náð og athuga þá þætti
sem mögulega tengjast myndun hámarks beinmassa. Ekki
hefur áður verið gerð sambærileg rannsókn á þessum aldurs-
hópi á Islandi og mikilvægt er að til séu upplýsingar um bein-
massa þessa aldurshóps. Meginmarkmið þessa verkefnis er að
safna saman upplýsingum um beinmassa ungra íslenskra
kvenna og athuga tengsl beinmassa þeirra við ýmsa líkamlega
þætti og kalkbúskap.
Rannsóknarhópur: I rannsólcnina voru valdar af handa-
hófi úr íbúaskrá Reykjavíkur 204 stúlkur á tuttugasta ald-
ursári. Af þeim voru 30 stúlkur sem voru útlokaðar vegna
ýmissa þátta, 29 stúlkur náðist ekki samband við, 26 vildu
ekki koma en 119 stúllcur komu í rannsóknina, sem er um
80% af tiltækum. Stúlkurnar fóru í beinmassamælingu, svör-
uðu spurningalista um matarvenjur sínar, blóðsýni voru tek-
in úr þeim og að lokum var mældur hjá þeim gripstyrkur og
LÆKNANEMINN
105 2. tbl. 1996, 49. árg.