Úrval - 01.05.1965, Síða 119

HERSHÖFÐINGINN NÆSTUR GUÐI
á fót upplýsingaskrifstofu um
fólk, sem saknað var, og hafði
þar 10000 foringja sina að grípa
til sem leitarmenn. Hann dreymdi
um landbúnaðarnýlendu, sem stórt
skref til þess að bjarga olnboga-
börnum mannfélagsins, með því
að veita þeim lieiðarlegt starf og
skemmtilegt umhverfi. Hann vildi
stofna banka fyrir fátæklinga;
hann bauðst til að veita nauðstödd-
um lagaaðstoð; og hann sá i hug-
sýn ráðagerð um útflytjendur, sem
stofnuðu nýlendu erlendis, byggða
fjölskyldum sem kysu að byrja
nýtt líf.
Til þess að lcoma þessu í fram-
kvæmd fór liann fram á £100000
stofnframlag með almennum sam-
skotum, og fast framlag £30000 á
ári í reksturskostnað.
Þessir djörfu framtíðardraumar
bans gerðu liann að mest umtalaða
manni i Bretlandi. Eftir einn mán-
uð höfðu selzt 90000 eintök af bók-
inni, og ári siðar 200000 eintök.
Deilurnar risu fjöllunum hærra.
Gagnrýnendur gerðu gys að ráða-
gerðum hans og kölluðu þær
„barnalega og óframkvæmanlega
hugaróra" (Utopia). Þeir fullyrtu,
að enginn hefði nokkurn tíma
getað breytt slæpingja í nytsaman
þjóðfélagsborgara. Booth hefði
enga þekkingu á sveiflum viðskipta
lífsins. Hann vildi hindra frjáls-
an straum vinnuaflsins, setja per-
sónufrelsinu þrengri skorður og
ryðja jafnaðarstefnunni braut.
Rógberarnir létu lieldur ekki stað-
ar numið við bókina. Sjálfur væri
hann „skrumari“ (charlatan),
„fantur undir yfirskyni guðhræðsl-
117
unnar,“ „lostafullur, óheiðarlegur,
hræsnisfullur þorpari.“
Bramwell reiddist svona persónu.
legum árásum, en faðir hans yppti
aðeins öxlum. „Að fimmtíu árum
liðnum varðar ákaflega litlu, hvern-
ig þetta fólk kom fram við okkur,“
sagði hann. „Hitt varðar miklu,
hvernig við liöfum unnið að verki
guðs.“ Honum kom aldrei til hug-
ar að tillögur hans væru eina svar-
ið, en á einhverju varð að byrja.
„Þegar himnarnir hrynja,“ svaraði
hann gagnrýnendum sínum, „geta
sjálfsagt allir verið ánægðir. En
þangað til?“
Allan síðasta tug aldarinnar var
mikið atvinnuleysi, og Herinn
stofnaði til starfsemi, með því að
hætta sér sjálfur út í viðskipta-
lífið: múrsteinagerð, pappírsgerð,
smiðaverkstæði.
Væri um misferli að ræða hjá
einhverjum, ákærði hann jjá. Rann-
sókn leiddi t. d. í ljós, að margir
eldspýtnaframleiðendur i Bret-
landi fóru með starfsmenn sína
eins og þræla. í einu tilviki, sem
Hjálpræðisherinn rannsakaði, var
móðir ásamt tveimur börnum henn-
ar, undir níu ára aldri, látin vinna
í 16 klukkustundir á dag fyrir lítið
meira en 25 cent (% dollar). Þau
fengu ekki einu sinni matarlilé,
og urðu þau því að muðla brauð
við vinnuna.
En það sem verra var, flestir
framleiðendurnir notuðu gulan fos-
fór í eldspýtnahausinn. Gufurnar
af þesu efni voru svo eitraðar, að
Herinn fann konur í tugatali,
sem þjáðust af tannpínu. Þær vissu
ekki, að fosfórinn olli beinátu í