Úrval - 01.11.1965, Blaðsíða 16

14
ÚRVAL
sótt fram allt til borgarjaðarsins.
Þjóðverjar voru stöðugt að hörfa
undan, og dómkirkjan var enn ó-
skemmd.
En samt var það einmitt þessi
dagur, sem var mesti hættudagurinn
fyrir kirkjuna í gervöllu stríðinu.
Byssum þriggja skriðdreka var
beint að hinum miklu turnum henn-
ar, og voru þær undir það búnar,
að hægt væri að hleypa af þeim
tafarlaust, er ungur herforingi gæfi
slíka fyrirskipun. Og þarna var um
að ræða amerískar, en ekki þýzkar
byssur. Yrði hleypt af þeim, var
það öruggt mál, að hinir fögru turn-
ar hryndu.
Kvöldið áður höfðu þrír amerískir
stríðsfréttaritarar fengið geysilegan
áhuga á örlögum dómkirkjunnar í
Chartres og það næstum fyrir til-
viljun eina. Þeir höfðu þá verið
staddir um 50 mílum fyrir vestan
borgina. Þessir stríðsfréttaritarar
voru þeir Clark Lee, Rob Reuben
og ég. Við höfðum staðið ásamt
mörgum öðrum frammi fyrir geysi-
stóru landakorti í aðalbækistöðvum
3. hersins. Á korti þessu var sýnd
hin hraða sókn Pattons hershöfð-
ingja yfir Frakkland. Augu allra
hinna beindust aðeins að takmark-
inu mikla, sjálfri Parísarborg, en
Clark Lee benti á depil, sem var
um miðja vegu milli okkar og Par-
ísarborgar, og sagði: „Hérna er
Chartres. Hvað skyldi hafa orðið
um dómkirkjuna þar?“
Og spurning Lees varð því þýð-
ingarmeiri þeim mun lengur sem
við ræddum um þetta. Hafði sagn-
fræðingurinn Henry Adams ekki
kallað Chartresdómkirkjuna feg-
urstu gotnesku kirkjuna í heimin-
um? Hún hafði verið byggð á 13.
öld á furðulega skyndilegum blóma-
tíma nýs trúarlífs, sem spratt þá
upp, jafnt meðal ríkra sem fátækra.
Hún hafði verið byggð á rústum
eldri kirkju, sem hafði eyðilagzt að
miklu leyti í eldi. Kirkjan Notre-
Dame de Chartres var tileinkuð
Maríu mey, og hún hafði að geyma
helgiskrín, sem álitið var, að inni-
héldi blæju þá, sem María mey bar,
þegar engillinn Gabríel kom til
hennar og tilkynnti henni, að það
ætti fyrir henni að liggja að verða
móðir Jesú. Útskurðurinn í kirkj-
unni var ólýsanlega fagur, ótrúlega
stórkostlegur, og hinir litfögru
kirkjugluggar voru álitnir vera
meðal hinna fegurstu í víðri ver-
öld.
„Við skulum vona, að Þjóðverj-
arnir eyðileggi hana ekki,“ sagði
ofursti einn við okkur. „Auðvitað
munum við ekki heldur gera slíkt,
nema það reynist algerlega nauðsyn-
legt. í þessum efnum förum við
mjög nákvæmlega eftir fyrirskip-
unum Eisenhowers hershöfðingja."
Dwight D. Eisenhower hershöfð-
ingi hafði fyrirskipað liðssveitum
okkar að gera sitt ýtrasta til þess,
að unnt yrði að þyrma öllum sögu-
legum byggingum og minjum, sem
á vegi þeirra yrðu í bardögunum,
sem geysuðu, og skjóta aldrei á
þær, nema yfirmaður herliðsins
væri fullviss um, að óvinirnir not-
uðu þær til þess að styrkja hernað-
aðstöðu sína, þ.e. sem bækistöðvar,
vígi eða aðsetur til njósna. En í
umróti bardaganna getur yfirmaður
herliðsins sjaldan verið viss um,