Úrval - 01.11.1965, Page 56

54
ÚRVAL
það, að maðurinn hefði sætt refsingu
áður, en í rauninni voru fyrri af-
brot hans smávægileg. Jafnvel fjar-
vistarsönnun hins grunaða — að
hann hefði verið heima hj á sér þetta
umrædda kvöld að lesa skáldskap
eftir sig inn á segulband — var
notað gegn honum, því að blöðin
höfðu það eftir lögreglunni, að
skáldskapurinn á segulbandinu
bæri það með sér, að maðurinn væri
„kynferðislega sjúkur og haldinn
kvalalosta."
Þegar blöðin voru búin að hamra
á þessu dag eftir dag, hefði verið
erfitt að finna þann kviðdómanda
í San Francisco, sem væri ókunn-
ugt um ákæruna á hendur hinum
grunaða. Þá gerðist það allt í einu,
að lögreglan handtók annan mann,
sem játaði á sig glæpinn, en skáld-
inu var sleppt úr fangelsinu. Þegar
ljóðin á segulbandinu voru athuguð
nánar, kom í ljós, að í þeim var
ekkert er bent gæti til „kynferðilegr-
ar sálsýki eða kvalalosta.11
Skrif blaðanna um afbrot og glæpi
er fyrst og fremst hagsmunamál
þeirra, því að þess háttar efni eykur
söluna. En hlutdrægar frásagnir af
slíkum málum geta átt sér ýmsar
orsakir, m. a. áhuga á að sökudólg-
urinn sleppi ekki, en fái makleg
málagjöld.
Bretar hafa annan og betri hátt
á en í Bandaríkjunum. Þegar grun-
aður maður er handtekinn, má ekki
birta neitt nema nafn hans, aldur,
heimilisfang, starf og ákæruna gegn
honum. Hafi hann játað fyrir lög-
reglunni, er bannað að birta játning-
una; sömuleiðis er bannað að segja
frá sönnunargögnum og fyrri af-
brotum, og ekki mega blöðin heldur
láta í ljós álit sitt um sekt manns-
ins eða sakleysi. í sumum tilfellum
má ekki birta mynd af hinum grun-
aða. Brjóti blaðamaður af sér í
þessu efni, getur hann búizt við
sektum eða jafnvel fangelsisvist.
Brezku blöðin eru ekki allskostar
ánægð með þessa skerðingu á rit-
írelsinu, en það bætir þó úr skák,
að þegar mál er komið fyrir dóm-
stólana, mega þau birta allt sem
kemur fram í réttarhöldunum, og
þá ná brezku blöðin sér á strik ekki
síður en þau bandarísku. Eini mun-
urinn er sá, að bandarísku blöðin
hefja skrif sín jafnskjótt og hinn
grunaði hefur verið handtekinn, en
hin brezku ekki fyrr en mál hans
er tekið fyrir í réttarsal.
í Bandaríkjunum hafa komið fram
tillögur um að banna birtingu upp-
lýsinga um afbrotamál, sem eru í
rannsókn, og hæstaréttardómarinn
Bernard S. Myer hefur jafnvel kom-
ið með þá uppástungu, að setja beri
lög, sem bæði banni allar slíkar
upplýsingar og tryggi það um leið,
að þeim sé refsað, sem brjóta þau,
hvort sem það eru blaðamenn, lög-
reglumenn eða lögfræðingar. Blöð-
in óttast að sjálfsögðu allar slíkar
tillögur og halda því fram, að slík-
ar hömlur á ritfrelsinu geti endað
með algerri ritskoðun. Sumir blaða-
menn eru líka þeirrar skoðunar,
að almenningur eigi heimtingu á
að fá að vita allt, sem gerist. Reynsl-
an sýnir hins vegar, að réttur al-
mennings til að „vita allt“ hlýtur
að vera takmarkaður, og þarf
ekik annað en að benda á her- og
utanríkismál.