Úrval - 01.11.1965, Side 125

SAGA BARKARDYRSINS
123
andör eyjaklasa. Veturinn eftir dóu
allmargir leiðangursmanna úr skyr-
bjúgi, þar á meðal Vitus Bering
sjálfur, en síðar meir tókst hinum
eftirlifandi að komast burt, og eftir
heimkomuna gátu þeir sagt frá hinu
auðuga og furðulega dýralífi sem
þeir höfðu kynnzt á hinni óbyggðu
eyju.
Það var einkum þýzki skipslækn-
irinn G. V. Steller sem vann það
afrek að skrifa nákvæmar lýsingar
á náttúruskilyrðum í Beringshafi
og hann gat meðal annars sagt frá
aragrúa af sæotrum, loðselum og
öðrum sjávardýrum við Berings-
eyju. Furðulegust af þeim öllum
voru þó hópar af geysistórum sæ-
kúm, sem héldu sig við ströndina
og lágu á grunninu meðfram strönd-
inni og voru á beit í þangskógunum
með bak og hala upp úr sjónum.
Það voru þessi dýr, sem Steller
nefndi barkardýr vegna hinnar
þykku, barkarkenndu húðar. Síðan
er dýrið oftast kallað Stellers sœkýr
eftir lækninum.
Fræðilega tilheyrir hún sama
ættbálki og hitabeltisdýrin mana-
ter og dugonger, sem sameiginlega
eru nefnd sækýr — á latínu Sirenia
(þ.e.a.s. hafmeyjar). Það eru stór
dýr, sem.hafa samlagazt lífinu í höf-
um og fljótum. Þær eru afturfóta-
lausar og halinn myndar breiðan,
láréttan ugga. Á kvendýrunum eru
spenarnir framantil á skrokknum,
svo segja má að þau líkist „haf-
meyjum", þegar þau stinga höfðinu
og bringunni upp úr vatninu. Það
álitu a.m.k. landkönnuðirnir, sem
sáu þau fyrst á 16. og 17. öld. Eins
og aðrar sækýr var barkardýrið,
Stellers sækýrin, jurtaæta, gagn-
stætt selum og hvölum. Það var
risadýr. Kvendýr sem var mælt,
var TV2 m. langt og vó 4 tonn og
það var meira að segja ekki til-
takanlega stórt. Mörg dýr urðu 10
m. löng og 5—6 metrar um miðj-
una. Kjötið var ákaflega bragð-
gott og sagt er, að sjómennirnir
hafi drukkið fljótandi fituna beint
úr slátruðum dýrum. Sæfarar álitu
réttilega kjöt barkardýrsins áhrifa-
mikið meðal við skyrbjúgi.
Menn hafa gizkað á að það hafi
verið um 2000 barkardýr við Ber-
ingseyju, þegar Evrópumenn komu
þangað og það hafa sennilega ver-
ið seinustu leifar af sækúastofni
fyrri tíma. Dýrin voru nefnilega
fullkomlega varnarlaus gegn ásókn
manna, fremur en flest önnur. Þau
voru ekki vitund mannfælin, og það
var vandalaust að ganga beint að
þeim á ströndinni eða róa út til
þeirra á smábát og vinna á þeim í
návígi með spjóti eða skutli. Hver
fjölskylda var í hnapp og það var
auðvelt að drepa hana í ró og næði,
hvert dýrið á fætur öðru. Steller
lýsti sárum þjáningum dýranna
og því, hvernig heil strandlengja
var lögð í eyði af gráðugum veiði-
mönnum.
Eftir að þeir sem lifðu af Ber-
ingsleiðangurinn voru komnir heim
til siðmenningarinnar og höfðu sagt
frá hinni auðunnu bráð, sem gaf
af sér mikið af verðmætu kjöti og
fitu, lögðu rússneskir veiðimenn af
stað, á næstu árum í hina löngu
för til Beringshafs, og útrýmingin
gekk hratt. Þegar árið 1768 —• þ.
e.a.s. innan við 20 árum eftir, álitu