Úrval - 01.08.1967, Page 12

10
ÚRVAL
allan andlegan þroska þeirra. Kem-
ur það fram á ýmsan hátt: sem
deyfð, áhugaleysi, þunglyndi og til-
finningasljóleiki."
Ennfremur segir sami höfundur:
„. . . má fullyrða, að of fábreytt
umhverfi, þar sem ungbarnið skort-
ir skynjunarörvun og er ekki í
eðlilegum félagstengslum við móð-
ur sina (staðgengil hennar) og síð-
ar við annað fólk, sé mjög óhag-
stætt öllum andlegum þroska þess.
Ef á þetta brestur mikið sakir af-
skiptaleysis og einangrunar, er and-
legur þroski barna að miklu leyti
kyrktur í fæðingunni og persónu-
gerð þeirra raskast. Slík meðferð
ungbarna er sama eðlis og hinn
óhugnanlegi „heilaþvottur", sem
flestir eiga ekki nógu sterk orð til
að fordæma.“
f bók minni, Úr hugarheimi,
Rvík., 1964, er komizt svo að orði
á bls. 190—192: „Veigamikil und-
irstaða andlegs heilbrigðis er eðli-
leg þróun geðtengsla. Hefur verið
lögð áherzla á, að skilyrði fyrir
slíkri þróun sé stöðugt og náið sam-
band barnsins við heilbrigða for-
eldra, einkum móðurina. Ef það
samband rofnar, má búast við sál-
rænum truflunum, sem geta verið
alvarlegs eðlis. Einkum gildir þetta
um ungbörn og er aldurinn 6—18
mánuðir talinn varasamastur. Þá
myndar barnið fyrstu tengsl sín
við mannheim og mistakizt það, er
hætt við að öll viðfangsþróun þess
verði meira og minna brengluð.
Brautryðjandi í rannsókn þessara
mála var Englendingurinn J. Bowl-
by, en niðurstöður hans . . . vöktu
mikla athygli.
Bowlby komst að þeirri niður-
stöðu, að þrenns konar aðstæður
gætu valdið alvarlegum truflunum
á geðheilsu barna . . . a) Algjör
skortur á tengslum við móður (eða
staðgengil hennar) fyrstu þrjú ævi-
ár barnsins. b) Barnið er svipt móð-
ur sinni um skemmri tíma, a. m. k.
í þrjá mánuði, en þó líklega öllu
fremur, ef fjarvistirnar eru lengri
en sex mánuðir, — á fyrstu þrem,
fjórum árunum. c) Tíð skipti á móð-
ur og staðgenglum hennar á fyrr-
nefndu aldursskeiði.
Truflanirnar geta lýst sér með
mörgu móti og verið ýmist tíma-
bundnar eða varanlegar. Bowlby
nefnir eftirfarandi fjögur atriði: a)
Barnið bregzt illa við móðurinni,
þegar það kemur til hennar aftur
og lætur stundum sem það þekki
hana ekki. b) Barnið verður ákaf-
lega kröfuhart við móðurina eða
staðgengil hennar . . . Mikil afbrýði-
semi og skapofsaköst gera vart við
sig. c) Glaðleg, tilfinningalega yf-
irborðsleg framkoma barnsins við
fullorðið fólk, sem það umgengst.
d) Tilfinningalegur sljóleiki. Barn-
ið myndar engin geðtengsl við aðra.
Oft fylgja þessu sérstakar, reglu-
bundnar líkamshreyfingar (róa sér
fram og aftur og rugga) og stund-
um sækir barnið í að berja höfð-
inu við eitthvað það, sem er í nám-
unda (veggi, rúmgafl).
Niðurstöður Bowlbys studdust að-
allega við athugun á börrium, sem
höfðu verið svipt móður sinni um
lengri eða skemmri tíma. Þeim var
komið fyrir á barnaheimilum,
sjúkrahúsum og í fóstur hjá ein-
staklingum. Svo var að sjá sem