Úrval - 01.02.1968, Qupperneq 29

Kanínustyrjöld
Eítir Howard Earl.
Fyrir riímri öld voru fáeinar
kanínur, tvær tylftir, fluttar til
Astralíu. Þeim fjölgaði ört.
Eftir nolckur ár voru þœr orðnar
að landplágu.
fe*-WPW íbúar Ástralíu voru tíu
qsfgðJB milljónir, tvær tylftir af
EVjffiySJr innfluttum kanínum
Irg/jnJ orðnar að 500 milljón-
um. Útlitið var geig-
vænlegt. Ef ekki mætti takast að
hefta fjölgun þessara dýra, var
heill landsins í veði og fjárhags-
hrun fyrirsjáanlegt. Árið 1859 voru
þessar tvær tylftir af kanínum
fluttar til Ástralíu frá Englandi og
sleppt í landareign innflytjandans,
Thomas Austin, sem heima átti í
Victoríu. Enginn veit hvað mann-
inum gekk til að bregða á þetta
óheillaráð. Tamdir hérar höfðu ver-
ið fluttir til álfunnar árið.1788, um,
líkt leyti og hún var numin af
Englendingum.
Líklega hafa þessar kanínur verið
af þeirri tegund, sem lengi hafði
verið ræktuð í Evrópu vegna
skinnsins og kjötsins, sem hvort
tveggja er ágætt. Á fyrri öldum
mátti búast við að hvert það skip,
sem á sjó lét, mundi stranda, og
oft við litlar eyjar, þar sem skip-
verar yrðu að hafast við lengur
eða skemur, og voru því fluttar
kanínur á skipum til að sleppa á
eyjum, svo minni hætta yrði á
bjargarþroti, en svo sem alkunnugt
er tímgast kanínur ákaflega ört. En
þær, sem sleppt var í Ástralíu skara
þó langt fram úr öllum öðrum að
því leyti.
Það vissi Thomas þessi Austin
ekki fyrirfram, né neinn annar þar
í landi, að þar vaxa jurtir, sem
valda því að kanínur sem á þeim
lifa, verða mjklu frjósamari en
annars, og er þó ekki á það bæt-
andi. Er hér einkum átt við þá
tegund, sem inn var flutt — orycto-
lagus cunniculus. — Auk þess er
loftslag í Ástralíu svo milt mestallt
eða allt árið, að kanínur geta tímg-
ast jafnt og þétt, og fremur en í
flestum löndum öðrum.
Þannig hjálpaðist fleira en eitt
að, að gera kanínur að þeirri land-
plágu í Ástralíu, sem þær eru orðn-
ar. Og er þó eitt ótalið. Því jafn-
framt því sem þeim fjölgaði
breiddust þær út yfir æ stærri
landsvæði. Árið 1880 komust þær
að fyrsta farartálmanum, Murrayá,
sem er í 240 km fjarlægð frá bæ
Austins. Sex árum síðar voru þessi
litlu dýr komin 640 km norður í
Queensland. Þau dreifðu sér h.u.b.
110 km veg í allar áttir á ári, juk-
ust og margfölduðust.
Kanínur verða kynþroska fjög-
urra mánaða gamlar, og ganga með
í fjórar vikur. Ungarnir eru orðnir
sálfbjarga þriggja vikna gamlir, og
eftir það láta mæðurnar þá eiga
sig. í fyrsta skipti sem þær eignast
unga, eru þeir ekki nema þrír eða
fjórir, en þeim fjölgar með hverju
goti, unz þeir verða tólf eða fleiri.
26
Science Digest
27