Úrval - 01.02.1968, Blaðsíða 60

58
ÚRVAL
arbrautin vera svo miklu minni en
okkar? En þetta leiðréttist um leið
og séð varð að Andrómeda mundi
vera í nær tveggja milljóna ljósára
fjarlægð í stað 700 þúsunda eins og
áður var útreiknað.
Stjörnufræðingur sem kemur til
starfa á Palomarfj alli, hlýtur að
skynja þann undarlega hugblæ
sem leikur þar um. Hann ekur
ásamt aðstoðarmanni sínum upp á
háfjallið og ganga þeir þar inn í
hina dimmu hvelfingu sjónaukans.
Þeir líta til himins til þess að sjá
hversu tært loftið muni vera, og
síðan tala þeir saman um það sem
starfinu viðvíkur. Síðan fara þeir
hvor sína leið. Stjörnufræðingur-
inn fer i hlýjan flugmannsbúning úr
ull og fer síðan í lyftu upp að sjón-
aropi spegilsjónaukans, en aðstoð-
armaðurinn sezt vlð stjómmæla-
borð niðri á gólfi hvelfingarinnar.
Á þessu borði er fjöldinn allur af
kringlum og hnöppum, og með því
að færa þá til á réttan hátt getur
aðstoðarmaðurinn beint stjörnu-
sjánni miklu í hvaða himinátt sem
er.
Stjörnufræðingurinn situr í litl-
um klefa við efri endann á grind-
arhylkinu langa, svo að tækinu er
snúið beint upp, er hann þá í svim-
andi hæð yfir gólffletinum. Aðal-
starf hans sem athuganda, er í því
fólgið að taka myndir af fjarlæg-
um vetrarbrautum. Meðan verið er
að lýsa plötuna, en á því getur
staðið allt upp undir klukkutíma,
verður hann að gæta þess vandlega,
að tiltekin miðunarstjarna standist
ávallt á við miðjan þráðarkross sem
komið er fyrir innanvert við sjón-
aropið, en beri eitthvað út af þess-
ari miðun verður hann að leiðrétta
það með litlum skrúfum sem til
þess eru ætlaðar. Plata sem búin
er að fá ljós nógu lengi, er tekin
úr og önnur sett í staðinn, en sam-
tímis er stjörnusjánni beint að
annarri vetrarbraut. Stjörnuathug-
andinn er jafnan í símasambandi við
aðstoðarmann sinn við mælaborðið,
en hlutverk hans er að beina
stjörnusjánni að hverjum þeim stað
á himni, sem stjörnufræðingurinn
vill láta ljósmynda, auk þess sem
hann gáir alltaf á klukkuna og seg-
ir til þegar platan er búin að vera
nógu lengi.
Aðstoðarmaðurinn fær að heyra
í símanum miðunartölur og tíma-
lengd ljósmyndunar á því sem
stjömufræðingurinn vill næst láta
taka mynd af. Þannig er haldið
áfram alla nóttina, að undanskildu
stuttu kaffihléi um miðnætur-
skeið. í hvert sinn sem þarf að snúa
hvelfingunni vegna nýrrar miðunar,
brakar og drynur eins og frá fjar-
lægu þrumuveðri, en þess á milli
er allt hljótt. Hið eina sem heyr-
ist í hinni dimmu hvelfingu er lágt
suðið í litla rafmótornum, sem
snýr sjónaukanum, ofurhægt,
þannig að jafnist upp á móti
snúningi jarðarinnar, og spegillinn
beinist að sama himinbletti meðan
á myndatökunni stendur. Þegar
eldar af morgni er stjörnuathugand-
inn orðinn stirður í öllum liðamót-
um af því að sitja í hnipri klukku-
tímum saman í litla klefanum sín-
um. En í vönduðum bústað hinum
megin á fjallinu bíður hans mjúkt
og hlýtt rúm, þar sem hann getur