Úrval - 01.02.1968, Blaðsíða 102

100
ÚRVAL
endum sínum, hvort hann hefði gert
slíkt af frjálsum vilja. Þegar hann
viðurkenndi, að svo væri, gekk allur
bekkurinn burt úr tíma hjá hon-
um.
Hin ögrandi andspyrna breiðist
út. Þrátt fyrir auknar handtökur,
geta menn séð plöggin í Sinyavsky-
Daniel-málinu í ólöglegri „hvítri
bók“, sem dreift hefur verið víðs
vegar um Sovétríkin, í henni eru
útdrættir úr réttarhöldunum, afrit
af bænarskrám og opin bréf, allt
plögg, sem ekki hafa fengizt birt
opinberlega.
Og skáldsögur, ljóð og leikrit, sem
ekki eru samin eftir „kokkabókum"
stjórnarinnar, halda stöðugt áfram
að lítadagsins ljós. í ólöglegu tíma-
riti, „Phoenix 1966“, birtist rit-
stjórnargrein, sem stíluð var til
stjórnenda ríkisins, þar sem lýst
var yfir andstöðu við hina nýju
hegningu fyrir skrif gegn stjórn-
inni. Þar stóð meðal annars: „Þið
vinnið kannski þessa orrustu, en
þið munuð tapa stríðinu, stríðinu,
sem háð er til þess að koma á lýð-
ræði í Rússlandi.“ Fleiri handtökur
eru framkvæmdar, en sú kennd fer
samt vaxandi, að stjórnendurnir séu
óöruggir um getu sína til þess að
koma fram vilja sínum. Hægt og
hikandi er öll þjóðin smám saman
að læra hina erfiðustu allra mann-
legra lista, þá list að vera ekki
hræddur. Ungir hagfræðingar fara
opinberlega fram á að fá aðgang
að öllum þýðingarmiklum staðtölu-
legum upplýsingum. Þekktustu lög-
fræðingar reyna að vinna að því,
að dómstólunum verði veitt aukið
sjálfræði og að ofríki opinberra
ákærenda verði hindrað í ríkara
mæli og að tryggð verði heiðarleg
réttarhöld. Líffræðingar, þjóðfé-
lagsfræðingar og stj órnmálavísinda-
menn fara smám saman fram á
meira frjálsræði í iðkun vísinda-
greina sinna. Frægur læknir, Piotr
Kapitza að nafni, hefur krafizt þess,
að málara nokkrum, sem er fram-
úrstefnumaður í list sinni, verði
leyft að sýna verk sín.
Þessi ögrandi andspyrna er sér-
staklega áberandi meðal æskufólks.
Hún birtist í dýrkun æskunnar á
ungu ljóðskáldunum, sem lýsa þrám
hennar og vonum í kvæðum sínum.
Hún kemur einnig fram í margs
konar samúðarvotti, sem ofsóttum
rithöfundum er sýndur. Hún kem-
ur fram í fjölmörgum táknum um
aukið vitsmunalegt frjálsræði.
Kommúnisku æskulýðsblöðin kvarta
stöðugt yfir því, að nemendur fáist
ekki til þess að sækja námskeið í
marxiskum og leniniskum fræðum,
eða að þeir sæki þá aðeins nægi-
lega marga tíma í þeim til þess að
verða ekki felldir. Umræðufundir,
sem eru skipulagðir af nemendum,
sem virðast ætla að ræða þar um
ósköp sakleysisleg efni, breytast í
æstar kappræður, sem skelfa yfir-
völdin. Óleyfileg tímarit og lítil
fréttablöð skjóta upp kollinum
innan háskólanna.
Þannig standa þá málin eftir
hálfa öld. Þegnar hins sovézka
kommúnisma sýna honum ögrandi
andspyrnu án þess að fara dult með
slíkt. Engum getur verið Ijóst, hver
verður lausn þessa sögulega vanda-
máls, sem er svo örlagaþrungið
bæði fyrir Rússland sjálft og allan