Úrval - 01.02.1968, Side 121

GARGANTUA OG PANTAGRUEL
119
Enda þótt Gargantua kæmi seinna
út en Pantagruel, er sú bókin í raun-
inni sú fyrri í verkinu og hefur síð-
an alltaf verið prentuð eða gefin út
á undan Pantagruel.
Frumgerðina af Gargantua er að
finna í frönskum þjóðkvæðum og
er hann þar risi mikill, eins og hjá
Rabelais, og kominn af risum í báð-
ar ættir; þeim hjónum Grangouier
og Gargamelle. Fæðing hans var
með ódæmum, því að hann kom út
úr eyra móður sinnar „ . . . og hann
grét ekki sem önnur börn með
veiku mjálmi, heldur öskraði hann
með dimmri röddu, og bað um eitt-
hvað að drekka, eitthvað að drekka,
eins og hann væri að bjóða allri
veröldinni að drekka með sér. —
Svo ógurlegur var hann strax að
vexti, að það þurfti sautján þúsund
níu hundruð og þrjátíu beljur til
að mjólka honum, ef það átti að
duga honum til viðurværis, og það
þurfti mörg hundruð metra af dúk
til að skera honum klæði við vöxt.“
Frá því hann var þriggja ára og
til fimm ára aldurs, „var hann al-
inn upp og uppfræddur í guðsótta
og góðum siðum eftir kokkabókum
föður síns, og þessi ár liðu eins og
hjá öðrum börnum þessa lands, það
er við drykk, át og svefn, át, svefn
og drykk, svefn, drykk og át. Hann
velti sér og buslaði í mýrinni og
svaðinu, hann skekkti hælana á
skónum, snýtti sér á erminni, drakk
úr inniskónum sínum, þvoði sér
upp úr súpunni. Brauð sitt át hann
stundum smjörlaust, og hann beit,
þegar hann hló, og hló þegar hann
beit.“
Gargantua gerði einnig margt
fleira óvenjulegt, sem ekki þykir
prenthæft í dag, og frásögnin af
þeirri hegðan hans, er orsökin til
kenninganafnsins í orðabókum okk-
ar „Rabelaiskur talsmáti".
Nokkrum köflum er síðan varið
til að segja frá menntun hins kraft-
mikla unglings, og hafa menn litið
á þá frásögn sem hún væri napurt
háð um skóla miðaldanna.
Loks uppgötvaði faðir hans þá
staðreynd, að enda þótt Gargantua
legði hart að sér við námið og eyddi
öllum sínum tíma í það, væri ár-
angurinn enginn eða verri en eng-
inn, því að hann yrði stöðugt meiri
kjáni, einfaldari, veiklundaðri og
þrárri. Kennari Gargantua var því
rekinn, „en þekking hans var dýrs-
leg,“ og hann var sendur til París-
ar í læri, þar sem ástandið var
miklu betra og stúdentarnir lærðu
ekki aðeins af bókum heldur einn-
ig af hagnýtu starfi. Þeir hlustuðu
ekki aðeins á fyrirlestra heldur
fóru út á vinnustaðina, sóttu heim
húsgagnabólstrara, vefara, úrsmiði,
prentara, gullsmiði og aðra iðnaðar-
menn, og þeir gengu einnig í vinnu-
stofur bruggara og lyfjafræðinga.
„Þannig var Gargantua stjómað
á menntabrautinni og þekking hans
óx dag frá degi, eins og skiljanlegt
er um mann á þessum aldri, með
góða dómgreind og vel agaður. —
Það, sem í byrjun virtist svo yfir-
máta erfitt, varð síðar svo auðvelt
og indælt og skemmtilegt, að það
var líkar að það væri til skemmt-
unar og upplyftingar konungi held-
ur en viðfangsefni lærdómsmanns."
Það er í köflum eins og þessum,
sem við fáum ljósa hugmynd um