Úrval - 01.05.1970, Síða 60

58
ÚRVAL
masturstoppana. Heyrðist þá að
jafnaði snarkandi hviss.
Skipsmaður á skipi Columbusar
lýsti þessu þannig: „Þetta var
draugalegur blossi, sem dansaði á
milli seglanna og síðar stöðvaðist
við masturstoppana, þar sem eldur-
inn logaði skært líkt og um kerta-
ljós væri að ræða.“
Frá vísindalegu sjónarmiði ber
glóðin vott um að mikill spennu-
mismunur á sér stað milli hins gló-
andi hlutar og andrúmsloftsins. Er
það undanfari þess að eldingu slái
niður.
Heitið „Heilagi Elmo“ er komið
úr ítalska nafninu St. Ermo, en
það var nafn verndardýrlings allra
siómanna við Mið.iarðarhafið. Sjó-
mennirnir trúðu því, að með ljósa-
gane’num í m.östrunum gerði dýr-
hngurinn vart við sig og sýndi þeim
á þann hátt, að hann vildi vernda
bá — sannur prófsteinn um trú,
því að venjulega valt vígahnöttur
stut.tu síðar niður yfir skipið og
mötbraut það.
Við vitum ekki, hversu mörg
skin hafa farizt af vnldu~> eld'nga,
en þar sem sjórinn er góður leið-
ari. hlíóta tréskip fyrri alda að hafa
orðið fvrir miskunnarlausu tjóni
og fiöldi beirra sokkið.
Enslendingar, sem var mesta sjó-
-eeldi þeirra tíma. hafa áreiðanlega
átt miög erfiða tíma í samskiptum
við hina hræðilegu vígahnetti.
Skýrslur þeirra á 18. öld sýna mikla
skin+apa af völdum eldinga. Venju-
le®a var lýsingin sú að vígahnöttur
hefði þeytzt niður mastrið og síðan
brennt gat á botn skipsins, sem
þegar tók að sökkva.
Strax og fréttist af uppgötvun
Benjamíns Franklíns, en hann fann
upp eldingarvarann sem kunnugt
er, tóku skipasérfræðingar að hug-
leiða hvernig þeir gætu verndað
skipin gegn eldingum út frá þess-
ari uppfinningu. Þeir sáu að auð-
velt myndi að leiða eldinguna frá
hæstu masturstoppunum niður í
S'óinn.
Það var Englendingurinn, Dr.
Watson að nafni, sem stakk upp á
því árið 1762 að leggja koparkeðju
frá masturstoppunum niður í sjó
og hafa keðjuna þannig í tengslum
í stormi og vondum veðrum.
Talið er að þessi hugmynd hafi
fvrst verið notuð ef James Cook,
skipstjóra og landkönnuði, um borð
í skipi hans „Endeavour", þegar
leiðangurinn var faHnn til Nýja
Siálands og Astralíu á árunum
1768—1770.
Hann skrifaði: „Þegar við lágum
við Bataviu, urðum við fyrir eld-
ingu, en koparkeðjan leiddi hana
fyrir borð niður í sjóinn. Það varð
mikil sprenging, sem hristi skipið
eins og um jarðskjálfta væri að
ræða. Keðjan virtist á þessari
stundu vera eins og ein saman-
hangandi eldlína.
Til samanburðar má geta þess, að
skip skammt frá okkur hafði ekki
þennan útbúnað. Þar laust elding-
unni niður og mölbraut mastrið.“
Þessi útbúnaður var þó langt frá
því að vera nægjanlegur til full-
komins varnaðar gegn eldingu. Að
keðjan skyldi vera eitt eldhaf, þeg-
ar eldingin fór niður, sýndi að sam-
bandið var ekki nógu gott milli
hlekkjanna. Það sem þurfti var