Goðasteinn - 01.09.2013, Qupperneq 84

82
Goðasteinn 2012
húskona hjá Jóni Einarssyni og Þórönnu Sveinsdóttur í Steinum, hrósar Þór-
önnu en barmar sér yfir bágum kjörum. Hún segir í bréfinu: „Mjer líður fremur
vel, nema hvað jeg á hálf erfitt að draga fram lífið, því ekkert hef jeg mig við
að styðja nema þetta sem jeg er að vinna, sitt fyrir hvörn, og vill það nú ganga
í hálfgerðum molum að fá fyrir það.“ Í bréfinu getur hún um sumarferð: „Jeg
fór reyndar austur í Hjörleifshöfða og var mjer þar mikið vel tekið.“ Ætla má
að Steinunn hafi þá haft uppi sagnaskemmtun. Eftir Jóhönnu Magnúsdóttur
skráði ég:
„Mamma var víðfrægur sagnasjóður og þóttu mér þær stundir góðar þegar
hún kom austur að Steinum og þuldi okkur sögur um langar vökur. Eftir henni
voru höfð þessi orð:
„Strákarnir í Skógum voru að segja: „Allar sögur byrja svona: Einu sinni
voru kóngur og drottning í ríki sínu og karl og kerling í koti sínu. En ég sagði
þeim: „Ég get sagt ykkur 100 sögur sem ekki hafa þetta upphaf.“
tvær fróðleikskonur í Fljótshlíð, ingilaug teitsdóttir í tungu (f. 1884), og
Helga Pálsdóttir á Grjótá (f. 1877), sögðu mér frá Sögu-Steinunni. „Hjá henni
var aldrei þurrð á sögum og ævintýrum,“ sagði Helga. Þar fóru saman með
ævintýrum þjóðsögur af ýmsum toga og huldufólkssögur. Steinunn var ram-
skyggn, „sá allt í jörðu og á,“ sagði Jón Einarsson fóstri móður minnar er um
Steinunni var rætt. Þjóðkvæðið „Þorkell átti dætur tvær“ nam Helga á Grjótá af
Steinunni meðan hún malaði rúg í flatkökubakstur. „Hún var sífræðandi hvar
sem hún kom,“ sagði Helga.
ingilaugu voru minnistæðar komur Steinunnar á æskuheimili hennar á
Grjótá. Hún og systkini hennar undu þá löngum við að hlýða á sögur og æv-
intýri Steinunnar. til hennar sótti ingilaug söguna um stjörnustelpuna, æv-
intýr sem hún þuldi mér. Gamlar þulur voru og vel þegnar. Af Steinunni nam
ingilaug þuluna „Heyrði ég í hamrinum/hátt var látið/sárt var grátið.“ Halldóra
dóttir Steinunnar lærði af henni sagnalist. ingilaug minntist þess að Halldóra
heimsótti hana að tungu, er hún var komin þangað til búskapar, og sagði börn-
um hennar sögur og ævintýri meðan kýrnar mauluðu kvöldgjöfina. Halldóra
dó í Stóra-Kollabæ árið 1931.
Fljótt á litið virðist arfurinn frá Steinunni hafa horfið í stórasjó tímans. Ekki
sést skráð að neinn hafi setið yfir henni og skráð úr sagnasjóði. Þorsteinn Erl-
ingsson skáld var samtímamaður Steinunnar og sveitungi. undir lok 19. aldar
miðlaði hann vini sínum Ólafi davíðssyni ævintýrum og þjóðsögum, en getur
ekki heimilda. Naumast fer hjá því að þar sé eitthvað sótt til Steinunnar en
engri sönnun verður við komið.
Heldur betur bættist í búi er nér barst í hendur sagnahandrit frá Barkarstöð-