Skógræktarritið - 15.12.1998, Blaðsíða 9

um að græða. Er skemmst frá því
að segja að fyrrnefndar aðstæður
reyndust erfiðar ræktuninni og
hún gekk illa fyrstu árin.
^ Ég minnist þess að einhvern
tíma meðan illa gekk varð mér
gengið út snemma morguns eftir
döggvota nótt. Jörðin var rök og
döggin svo þétt að landið var
nanast grátt yfir að líta. Svo kom
s<álin fram úr skýjum og þá varð
betta harðbalaland svo undur
§rænt til að sjá. Ég hreifst af
bessari sjón og hugsaði sem
snöggvast að kannski tækist mér
að teygja trjágróður upp úr þess-
ari mögru jörð. En eftir hálftíma
var döggin gufuð upp og harð-
balinn orðinn fölur á vangann, og
Pá skildi ég að ég gæti aldrei náð
UPP gróðri á þessari jörð með
beim aðferðum sem tíðkuðust.
(2. mynd)
Þá lá fyrir að átta sig nánar á
vandamálunum og leita leiða til
að bregðast við þeim. Niðurstað-
an varð sú að þurrlendisjarðveg-
Ur á íslandi væri afar rýrtil skóg-
ræktar, enda er landið hvarvetna
brautpfndur bithagi sem hefur
verið nagaður í 11 aldir. í öðru
lagi væru sumrin heldur svöl og
veðráttan umhleypingasöm og
éútreiknanleg. Þessi niðurstaða
barf ekki að koma mörgum á
°vart; það kom mér hins vegar á
°vart að mér sýndist sem hinar
innfluttu ræktunaraðferðir hefðu
ekki verið staðfærðar og lagaðar
að erfiðum aðstæðum á íslandi.
Það var næsta viðfangsefni og
tók allmörg ár meðan ræktunar-
maður þreifaði fyrir sér með
hægð og leitaði úrræða til að
vega upp á móti þeim vandkvæð-
um í náttúrufari sem áðurvoru
nefnd.
Þessi grein fjallar eingöngu um
rcektun íþurriendí. ófrjóu mólendi,
holtajörð eða valllendi, þarsem lalsvert
þarf að gera til að ftleypa skjótum
vexti afstað. Raklendið er auðveldara;
þar er hægt að beita einfaldari aðferð-
um.
Holugröftur
Við skógrækt í þurru, ófrjóu landi
þarf að koma búfjáráburði niður í
jörðina áður en gróðursett er. Þá
reynir strax á einföld fram-
kvæmdaratriði: Það þarf að eiga
góða stunguskóflu, og hún þarf
að flugþfta. Yfirleitt eru skóflur
seldar óbrýndar og bitlausar, og
flestir virðast gera sér það að
góðu; að minnsta kosti hef ég
ekki fundið eina einustu flug-
beitta skóflu hjá skógræktarfólki
enn. Ef við viljum vinna okkur
verkið létt, höfum við þjöl innan
seilingar, stingum aðeins þegar
blautt er á, látum skófluna flug-
bfta og höfum holuna aðeins
eina skóflustungu á dýpt. Dýpri
holur þjóna engum tilgangi, þeg-
ar þakkaplöntur og stiklingar eru
notuð til ræktunar. (3. mynd)
Næst er að athuga hvað á að
gróðursetja þétt. Sú venja hefur
tíðkast til þessa dags að gróður-
setja geysiþétt hérá landi, hafa
jafnvel aðeins skóflulengd milli
plantna. Þetta hefur leitt til mikils
ófarnaðar: Gróður hefur vaxið upp
allt of þétt, gert skógarreitinn
ónýtan til útivistar og dregið úr
vexti trjánna þegar tímar liðu.
Þegar þörf er orðin að grisja,
verður oftast bið á framkvæmdum
af því að þetta er mikið og erfitt
verk og fólk veit ekki hvað það á
að gera við þann gróður sem
felldur er. Af þessum sökum og
öðrum eigum við að gróðursetja
gisið, hafa aldrei minna en tvo til
tvo og hálfan metra milli plantna,
og þegar sitkagreni er gróðursett
ætti bilið að vera þrír metrar. Allir
sjá hve grenið breiðir föngulega
úr sér þegar það stækkar, og þá er
það lágmark að það geti teygt
greinar einn og hálfan metra út
frá stofni. Það má lfka minna á
það að sitkalúsin verður alltaf
skæðust í þéttu þykkni þar sem
skjól er mikið en þrífst langtum
verr í gisnum gróðri.
Þegarspilda ertekin til ræktun-
ar, er sjálfsagt að byrja á því að
merkja fyrir gönguleiðum; það á
að gerast í upphafi en ekki eftir
að landið er orðið þakið þéttum
gróðri. Ef svæðið er allstórt, þarf
að gera sér hugmynd um skipu-
lag þess og móta ökuleiðir um
það þegar í upphafi. (4. mynd)
Þegar ræktunarmaður gengur
út með skóflu sína til að undirbúa
ófrjótt svæði til ræktunar, þarf
hann að átta sig á því hvaða hátt
hann vill hafa á ræktun sinni: Vill
hann ná plöntum sínum í tafar-
lausan vöxt á fyrsta sumri og
hleypa upp hraustum og vaxtar-
miklum gróðri á tiltölulega fáum
árum? Vilji hann gera það, þarf
hann að haga holustungunni
þannig að fljótlegt sé fyrir hann
að sinna gróðrinum fyrstu árin,
ganga um og kasta áburðarhnefa
að hverri plöntu þrisvar eða fjór-
um sinnum eða eyða grasi frá
plöntunum einu sinni eða tvisvar.
Vilji hann auðvelda sér umhirð-
una, stingur hann holur f röðum.
Mörgum finnst þetta óhugsandi,
af því að það fari illa f landinu.
Sannleikurinn er sá, að þegar trjá-
gróður er kominn í fjögra metra
hæð og vaxinn okkur langt yfir
höfuð, hættum við að skynja rað-
irnar en skynjum það eitt að alls
staðar er hæfilegt bil milli trjáa
og ekkert tré virðist þrengja að
öðru. (5. mynd)
Búfjáráburður
Allt skógræktarfólk kannast við
hina lífseigu þjóðsögu um búfjár-
áburðinn sem ekki má snerta
rætur ungra plantna, af því að
hætt er við að hann brenni þær.
Hún hlýtur að stafa af því að ein-
hvern tíma í fyrndinni hafi menn
reynt að nota blauta mykju undir
plöntur, með vondum afleiðing-
um, sagan hafi fengið byr undir
báða vængi og tafið síðan fyrir
skógrækt fram á þennan dag.
Á okkar dögum hagar svo til að
sjaldan er um annan búfjáráburð
að ræða en hrossatað og sauða-
tað, og þar gegnir allt öðru máli.
SKÓGRÆKTARRITIÐ 1998
7