Skógræktarritið - 15.05.2012, Side 77

75SKÓGRÆKTARRITIÐ 2012
broddurinn, enda hafa menn trú á skíða túrisma,
a.m.k. á meðan einhvern snjó er að hafa.
Mest allt land er í eigu ríkis og sveitarfélaga og
því hefur verið hægt að skipuleggja beit gegnum
aldirnar með nokkurri hliðsjón af skynsamlegum
rekstri skóganna, þurfti þó snemma á síðustu öld að
grípa til gamalla lagasetninga Napóleons Bonaparte
(1769-1821) til að ná betri stjórn á beitarálagi í
skógum.
Franska skógstjórnin og sveitarfélög vinna áætl-
anir fyrir alla fjallaskógana. Áætlanir eru endur-
skoðaðar á 20 ára fresti og þá er ákveðinn rekst-
ur hverrar u.þ.b. 20 ha einingar næstu tvo áratugi.
Það fer eftir mörgum þáttum og markmiðum hvaða
meðferð er ákveðin, t.d. með tilliti til jarðvegsvernd-
ar, snjóflóðavarna, landslagsverndar (búsetulands-
lag) og annarra atriða, svo sem vistfræðilegs gildis
og líffræðilegs fjölbreytileika og svo að sjálfsögðu
ástandi skógarins. Aðgerðir í skógunum eru grisjun
þess hluta sem ætlaður er til fellinga og svo sjálf fell-
ingin, sem annað hvort er valhögg eða rjóðurfelling,
allt eftir aðstæðum. Lang verðmætasta trjátegundin
á þessu svæði er evrópulerkið enda er það með ein-
dæmum fallegt þarna en vöxtur afar hægur í þess-
ari hæð eða 2-5 m3 að meðaltali á ári yfir 80-120
ára vaxtarlotu. Aðspurðir um hvort ekki væri eik á
þessu svæði svöruðu heimamenn því (glottandi) til
að „svoleiðis drasl héldi sig niðri á láglendi en væri
svo sem ágætis eldiviður“. Mikið er lagt upp úr því
að verja hina opnu lerkiskóga fyrir ágengum trjáteg-
undum sem sækja fram í kjölfar minna beitarálags.
Sembrafura og bergfura sækja að ofan en að neðan
sækir rauðgreni, hvítþinur og skógarfura sem þykir
einkar aðgangshörð við opin svæði.
Mikið er lagt í að viðhalda opnum engjum (fyrr-
um slægjulönd) en rósir og lyngrósir leggja þau und-
ir sig á 2-3 árum og skógur á næstu 5 árum. Víða í
skógarjöðrum eða inni í skógunum mátti sjá gömul
slægjulönd og ummerki um þau, svo sem grjóthrúg-
ur sem fyrri kynslóðir höfðu tínt úr túnum.
Lítil sem engin gróðursetning fer fram en nokk-
uð er um sáningu lerkis úr sérstaklega völdum fræ-
skógum. Mest reiða menn sig á sjálfsáningu og oft-
ast er látið nægja að skrapa svörð ofan af jarðvegi
og stjórna því hvaða trjátegundir ná þar yfirhönd.
Talsverður timburiðnaður er á svæðinu, einkum í
formi lítilla sagverka sem einbeita sér að flettingu á
lerki og sembrafuru en bergfuran er mest nýtt í gróf-
ara efni svo sem staura. Öll vegrið með vegum þarna
voru eingöngu úr grönnum bolum bergfurunnar sem
þarna nær ekki nema 12-15 m hæð á einni öld.
Sappia leiðsagði okkur upp undir 1.800 m hæð
þar sem stendur lerkifræteigur sem spratt upp úr
rýru beitilandi um aldamótin 1900.
Svæðið var friðað fyrir beit vegna lélegs ástands
jarðvegs ásamt því að smalar voru ráðnir til að
halda búfé frá (lög Napóleons). Þetta kvæmi þykir
afar heilbrigt og gott til undaneldis. Nú telja þeir
að lerkið hafi skilað umtalsverðum jarðvegsbótum
með aukinni umsetningu næringarefna á svæðinu
og kröfuharðari tegundir farnar að gerast aðgangs-
harðar.
Gildandi rekstraráætlun reitsins er á þá leið að við-
halda honum sem frægarði og beit notuð til stjórnar,
þ.e. beitardýrum er haldið í nokkur ár á tilteknum
svæðum sem svo eru aftur friðuð fyrir beit í 10 ár til
að sjálfsáning nái sér upp (skiptifriðun) og óæskileg-
ar trjátegundir (skuggatré) hreinsaðar út jafn óðum.
Fullvaxnir hagaskógar virðast þéttir og fremur hefðbundn-
ir timburskógar til að sjá. Mynd: SKÞ.