Morgunblaðið - 12.06.1999, Blaðsíða 12

12 LAUGARDAGUR 12. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Ráðinn
til Skjá-
varps
ÁGÚST Ólafsson, útibússtjóri
íslenska útvarpsfélagsins á
Egilsstöðum og fréttamaður
Stöðvar 2, hefur verið ráðinn
framkvæmdastjóri Skjávarps
hf. á Höfn í Hornafirði. Sig-
urður Mar Halldórsson Ijós-
myndari, kvikmyndatökumað-
ur Stöðvar 2 á Egilsstöðum,
hefur einnig ráðið sig hjá
Skjávarpi.
Skjávarp hefur um nokk-
uiTa ára skeið rekið upplýs-
ingasjónvarp á Hornafirði,
með skjáauglýsingum, til-
kynningum og útsendingu
bæjarstjórnarfunda og annars
efnis. Ákveðið hefur verið að
setja upp 25 slíkar stöðvar
víðsvegar um landið á næstu
vikum og mánuðum og mun
Ágúst stjóma þeirri uppbygg-
ingu. Þegar hefur verið settur
upp sendir á Seyðisfírði.
„Það var ekki á dagskrá hjá
mér að flytja en ég fékk
spennandi atvinnutilboð sem
ég ákvað að taka. Það eru
spennandi hlutir að gerast í
upplýsingatækni á Horna-
firði,“ segir Ágúst.
Aðalbjörn Sigurðsson, fyrr-
verandi ritstjóri Austurlands í
Neskaupstað, mun taka við
starfi Ágústs á Egilsstöðum.
FRÉTTIR
Þing norrænna þvagfæraskurðlækna og hjúkrunarfræðinga
Ný meðferð við krabba-
meini í þvagblöðru kynnt
JOHN A. Heaney, sérfræð-
ingur í krabbameini í þvag-
blöðru, kynnti nýjan meðferð-
armöguleika við þessum sjúk-
dómi á þingi norrænna þvag-
færaskurðlækna sem lauk í
gær.
Heaney, sem er prófessor
og deildarforseti þvagfæra-
fræðideildar Læknaskólans í
Dartmouth, New Hampshire,
tjáði Morgunblaðinu að með
þessari nýju meðferð væri í
mörgum tilvikum hægt að
komast hjá skurðaðgerð þar
sem þvagblaðran er numin
brott, en það mun vera sú
meðferð sem almennt er beitt
í dag.
Nýjungin sem Heaney kynnti
felst í blöndu af geisla- og efnameð-
ferð og gerir hún mönnum kleift að
vinna bug á krabbameininu án þess
að þvagblaðran sjálf skemmist.
Áuk þessarar kynningar flutti
Heaney fyrirlestur sem fyrst og
fremst var ætlaður þeim hjúkrunar-
konum sem sóttu þingið. Fjallaði
hann þar aðallega um mikilvægi
þess að gott samstarf næðist milli
þeirra hjúkrunarfræðinga og lækna
sem annast sjúklinga sem þjást af
krabbameini í þvagblöðru. Sagði
hann að þessir hópar ættu ekki að
vera í samkeppni hvor við annan,
John A. Aizid I.
Heaney Hashmat
heldur bæri þeim að líta á sig sem
eina heild.
Óljóst hvað veldur sístöðu
Fjöldi annarra fyrirlestra var
fluttur á þinginu í gær og má þar
nefna erindi Aizid I. Hashmat, deild-
arforseta þvagfæradeildar Brook-
lyn-sjúkrahússins, um sístöðu og
meðferð við henni. Hashmat hefur
fengist við rannsóknir á sístöðu um
30 ára skeið og sagði í samtali við
Morgunblaðið að hún væri algeng-
ara vandamál en margur hygði,
enda þótt um tiltölulega sjaldgæfan
sjúkdóm væri að ræða. Kvað hann
sístöðu vera afskaplega hvimleiðan
sjúkdóm sem gæti haft mikil
áhrif á líf þeirra sem af honum
þjást, sem og nánustu að-
standenda þeirra. Auk þessa
mun oft vera erfitt að kveða sí-
stöðuna niður og getur hún
leitt til getuleysis.
Að sögn Hashmat er ekki
með öllu ljóst hvað veldur sí-
stöðu. „Við teljum líklegt að
lífefnafræðileg ferli í líkaman-
um liggi þarna að baki. Ákveð-
in ensím í getnaðarlimnum
valda stinningu og svo virðist
sem framleiðsla þeirra sé of
mikil í þeim sjúklingum sem
þjást af sístöðu. Þó er ekki
hægt að útiloka aðra mögu-
leika, svo sem erfðafræðilega þætti,
en sístaða er einna algengust hjá
ákveðnum kynþáttum, svo sem
blökkumönnum, þótt hún finnist
vissulega líka í öðrum kynþáttum,"
sagði Hashmat og bætti við að rann-
sóknir hans beindust nú mikið að því
að finna svar við þessari gátu.
Hashmat sagði meðferð við sístöðu
m.a. felast í því að sjúklingum væri
gefið lyfið digoxen, sem dregur sam-
an vöðvana í getnaðarlimnum. Sagð-
ist hann þó telja betri meðferð sem
sjúklingarnir sjá að miklu leyti um
sjálfir, en þá er þeim útvegaður bún-
aður þannig að þeir geti sprautað sig
með lyfi sem dregur úr stinningu.
Fyrsta vottun á ís- _
lenskum sjávargróðri
Lífræn fram-
leiðsla hjá
Þörungaverk-
smiðjunni
TIL stendur að veita Þörunga-
verksmiðjunni hf. á Reykhólum
sérstaka viðurkenningu um að
starfsemin sé lífrænt vottuð og
mun stjórn verksmiðjunnar taka á
móti viðurkenningunni á aðalfundi
Þörungaverksmiðjunnar hinn 14.
júní nk. Þetta mun vera í fyrsta
sinn sem íslenskar afurðir unnar
úr sjávargróðri hljóta þá viður-
kenningu að vera lífræn fram-
leiðsla.
í fréttatilkynningu frá Þörunga-
verksmiðjunni segir að þetta sé
staðfesting þess að fyrirtækið upp-
fylli alþjóðlegar kröfur um sjálf-
bæra nýtingu auðlinda, aðgrein-
ingu hráefna, rekjanleika afurða og
varnir gegn mengun. Fyrirtækið
búi vel að náttúruauðæfum Breiða-
fjarðar og 25 ára reynsla verk-
smiðjunnar af öflun sjávargróðurs
og rannsóknarvinnu vísindamanna
geri það kleift að afla þangs og
þara í ómenguðu umhverfi án þess
að ganga á auðlindir.
Það er Vottunarstofan Tún ehf.
sem vottar framleiðslu Þörunga-
verksmiðjunnar hf. Stofan er með-
al annars eftirlitsaðili fyrir banda-
rísku vottunarstofuna Quality Ass-
urance Intemational (QÁI).
Morgunblaðið/Árni Sæberg
LÍNEY Símonardóttir, Þórunn Kjartansdóttir, Bjarni Torfason og Ásvaldur Kristjánsson skoða nýja hjarta-
leysitækið á hjarta- og lungnaskurðdeild Landsspftalans þegar tækið var afhent í vikunni.
Ný von fyrir krans-
æðasjúklinga
Norræna hjartalæknaþingið í Reykjavík
Mikið hefur
áunnist en stríð-
inu er ekki lokið
LANDSSAMTÖK hjartasjúklinga
afhentu hjarta- og lungnaskurðdeild
Landspítalans leysigeislatæki að
gjöf í vikunni. Var tækið keypt fyrir
söfnunarfé sem fyrirtæki, félög og
einstaklingar létu af hendi rakna.
Gjöfin var til minningar um Sigurð
Helgason, fyrrverandi formann
samtakanna, og Jón Júlíusson, fyrr-
verandi varaformann.
Bjarni Torfason, yfirlæknir á
hjartaskurðdeild, segir að með tæk-
inu sé hægt að beita alveg nýrri
meðferð sem komi til með að nýtast
nýjum sjúklingahópi. Þeir sjúklingar
sem nú fá ekki fullnægjandi bata
með hefðbundnum meðferðum gætu
nú eygt von um lausn á sínum vanda.
Þessir sjúklingar eigi við erfiðan
sjúkdóm að stríða og hafa sumir
hverjir verið meðhöndlaðir með
hjartaskurði eða blæstri, nema hvort
tveggja sé, og þá ítrekað. „Mörgum
hefur verið sagt að ekki sé hægt að
gera meira fyrir þá,“ segir Bjami
Með tækinu er ljós notað til að
bora göt í gegnum hjartavöðvann.
Þessi leysimeðferð minnkar verkinn
fyrir brjóstinu og gerir vöðvann
starfhæfari. Það er ekki enn vitað
nákvæmlega hvernig meðferðin ger-
ir þetta að verkum en hún er mikið
rannsökuð í dag, segir Bjami. „Von
er á splunkunýjum rannsóknum sem
styðja ágæti aðferðarinnar.“
Búið er að gera 2.500 tO 3.000
svona aðgerðir i heiminum. Mest
hefur verið um þessar aðgerðir í
Bandaríkjunum, segir Bjami, en
einnig nefnir hann Þýskaland og t.d.
Noreg. Þess má geta að í Noregi
hafa verið gerðar miklar rannsóknir
á þessum aðgerðum og þaðan er að
vænta niðurstaðna innan tíðar.
Kærkomið
meðferðarúrræði
„Tækið er tilbúið til notkunar. Við
höfum hæft starfsfólk sem hefur þá
þekkingu sem til þarf til að beita
þessari meðferð,“ segir Bjarni.
Hann vill hins vegar taka það fram
að hvem sjúkling þarf að skoða
vandlega og meta hvort meðferðin
henti honum eða ekki. Þetta er ekki
hættulaus aðgerð en Bjarni bendir á
að margir þessara sjúklinga eru í
lífshættu og líða kvalir vegna verkja
fyrir brjósti.
„Þetta er kærkomið meðferðarúr-
ræði í þeirri flóðbylgju kransæða-
sjúkdóms sem nú geisar í heimin-
um,“ segir Bjarni. Hann tekur fram
að auka þurfi mjög meðferð
kransæðasjúklinga í framtíðinni og
hlúa vel að þeim. Vegna mikilla
tækniframfara lifi fólk lengur með
sjúkdóma sem áður vom banvænir,
en þetta kalli á að þessum sjúkling-
um sé áfram sinnt mjög vel. Færri
deyja nú af völdum kransæðasjúk-
dóma á íslandi en það er vegna þess
að sjúklingar í lífshættu vegna
kransæðasjúkdóms, fá öfluga með-
ferð í formi skurðlækninga eða
blásturs. „Slíkar meðferðir þarf enn
að efla í framtíðinni," sagði Bjarni
og vildi koma á framfæri þakklæti
til Landssamtaka hjartasjúklinga og
allra þeirra sem lögðu sitt að mörk-
um við kaup á tækinu.
EUGENE Braunwald, prófessor í
Boston í Bandaríkjunum, hélt heið-
ursfyrirlestur á norrænu þingi
hjartalækna í Reykjavík. Fyrirlest-
ur hans nefndist, Þróun hjarta-
lækninga á næstu öld. Braunwald
er talinn einn þekktasti hjartalækn-
ir heims og er í hópi þeirra manna
sem hvað mestan þátt
hafa átt í þróun nútíma
hjartalækninga.
í fyrirlestri sínum
rakti Braunwald sögu
hjartalækninga á þess-
ari öld og spáði fyrir
um þróun á næstu öld.
Hann skipti sögunni í
fjögur tímabil, fyrsta
hjartasjúkdómafarald-
urinn, tíma uppgötv-
ana og sigra, bakslagið
og loks framtíðina.
Hann áréttaði í fyrir-
lestri sínum að þrátt
fyrir fjölda uppgötvana
í greininni og gífurleg-
an árangur á síðustu
árum, sé mikilvægt að
halda vöku sinni því stríðinu við
hjartasjúkdóma sé hvergi nærri
lokið. I framtíðinni verði hlutverk
erfðavísinda í hjartalækningum
mjög stórt og menn horfi spenntir
til þess starfs sem fram fer hér á
landi í erfðarannsóknum.
í samtali við Morgunblaðið sagðist
Braunwald hafa reynt að gera
grein fyrir helstu atriðum í þróun
hjartalækninga á þessari öld. Um
árið 1950 var hægt að rekja nær
helming allra dauðsfalla í Banda-
ríkjunum til hjartasjúkdóma en svo
hafði ekki verið í byijun aldarinnar.
Þetta kallaði Braunwald fyrsta
tímabilið. Annað tímabilið var
blómatími rannsókna og uppgötv-
ana.
Á þriðja tímabilinu sagði
Braunwald að fólk hefði orðið fyrir
áfalli: ,Að komast að því að heildar-
fjöldi dauðsfalla af völdum hjarta-
sjúkdóma í heiminum færi í reynd
vaxandi en ekki minnkandi,“ sagði
Braunwald. Ástæðuna fyrir þessu
sagði Braunwald vera stóraukinn
fjölda fólks sem kemst á þann aldur
sem er líklegur hjarta-
sjúkdómaaldur. „Þrátt
fyrir allan þennan
fjölda uppgötvanna og
framfara er líklegt að
við lifum aftur öldu
dauðsfalla af völdum
hjartasjúkdóma," sagði
Braunwald. Þetta er að
byija segir hann og
innan tveggja áratuga
verða hjartasjúkdómar
orðnir algengasta dán-
arorsökin á ný.
Erfðafræði í
lykilhlutverki
í lok fyrirlestrarins
viðraði Braunwald
hugmyndir sínar um
hvað hægt væri að gera í framtíð-
inni, á fjórða tímabilinu. „Ef satt
skal segja er ég fremur bjartsýnn.
Góðu fréttirnar eru þær að erfða-
vísindunum fleygir fram og kannski
munum við geta gert erfðarann-
sóknir á öllum, ekki bara ákveðnum
hóp manna,“ sagði Braunwald.
Hann segir að hægt verði að koma í
veg fyrir sjúkdóma sem ganga í
erfðir. Það þýddi að vita þyrfti allt
um erfðafræði hvers nýfædds
barns og þau hlytu mjög mismun-
andi meðferð eftir því hvernig erfð-
ir þeirra væru. Hann segh' að
erfðafræðin muni gegna lykilhlut-
verki í meðferð hjartasjúkdóma í
framtíðinni og er mjög spenntur
fyrir þeim erfðarannsóknum sem
fara fram hér á landi.
Eugene
Braunwald