Morgunblaðið - 12.06.1999, Blaðsíða 52

MORGUNBLAÐIÐ
52 LAUGARDAGUR 12. JÚNÍ 1999
*-------------------------
MINNINGAR
r
HILMAR
HERMÓÐSSON
+ Hilmar Her-
móðsson fæddist
í Árnesi í Aðaldæla-
hreppi í S-Þingeyj-
arsýslu 30. ágúst
1953. Hann lýst á
heimili sínu í Árnesi
1. júní síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
hjónin Hermóður
Guðmundsson frá
Sandi í Aðaldal og
Jóhanna Álfheiður
Steingrímsdóttir frá
Nesi í sömu sveit.
Hilmar var yngstur
íjögurra systkina.
Hin eru: Völundur Þorsteinn,
kvæntur Höllu Lovísu Loftsdótt-
ur, Sigríður Ragnhildur, gift
Stefáni Skaftasyni, og Hildur,
gift Jafet Sigurði Ólafssyni.
Hilmar kvæntist Áslaugu
Önnu Jónsdóttur frá Fremsta-
felli í Köldu-Kinn hinn 17. sept-
ember 1972. Böm
þeirra em: Þórólfur
Baldvin, f. 23. maí
1972, d. 16. maí
1990; Hermóður
Jón, f. 16. desember
1974; Ámi Pétur, f.
16. apríl 1976; og
Ester Ósk, f. 4. janú-
ar 1985. Sambýlis-
kona Hermóðs Jóns
er Edda Björk Bald-
vinsdóttir og sam-
býliskona Árna Pét-
urs er Helga Sigur-
björg Gunnarsdótt-
ir.
Hilmar ólst upp í Árnesi og
tók þar við búi 24 ára gamall ár-
ið 1977 er faðir hans lést. Hann
stundaði búskap á föðurleifð
sinni til dánardægurs.
Utför Hilmars fer fram frá
Neskirkju í Aðaldal í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
Síðustu tólf mánuðir hafa verið
kaldir og erfiðir. Himinninn grár og
þungur, kuldahrollur í herðum, oft á
tíðum sást lítið út úr augum vegna
snjóbylja. Hálka á vegum, freri í
túnum, vorverk ganga seint vegna
•' snjóa og bleytu. I þessu erfiða ár-
ferði kom það stóra áfall, að bróðir
minn, Hilmar, lést hinn 1. júní sl.
Grái ljóti himinninn hrundi yfir
mann, herðar sliguðust, hjartað
varð ískalt, hnén titruðu og tárin
spruttu fram. Hvernig getur fjöl-
skyldan staðið af sér enn eitt áfall-
ið? Spumingin er stór. Hver getur
svarað henni? Kannski Guð! Ég efa
það.
Hilmar bróðir minn var hvers
manns hugljúfi, grunnt var á glettni
og gamansemi. Ljóðrænn var hann
en fór samt hijótt. Alltaf var hægt
að biðja hann um aðstoð þegar eitt-
hvað fór úrskeiðis. Hann var mjög
hagur til allra viðgerða og smíða.
Ævinlega þegar illa gekk að gera
við eitthvað, bíll fór ekki í gang eða
maður gafst upp við að setja ein-
hvern hlut saman, ólag var á raf-
magni eða svo ótal margt annað, var
viðkvæðið ætíð það sama: „Við skul-
um bara hringja í Himma.“ Ævin-
lega kom hann með bros á vör og
sína góðlátlegu kímni og bjargaði
málunum. Elsku bróðir minn, í
hvern á ég að hringja núna til að
starta bílnum, til að blása heimreið-
ina og til aðgera við það sem bilar?
Ég var á ellefta ári þegar þú
fæddist, þá fannst mér ansi mikið
að fá annan „óþekktarorm" til að
passa. En þú sýndir snemma kímni
og lærðir alla hluti fljótt. Þegar þú
varst á öðru ári, man ég að Grímur í
Hrauni, kenndi þér að reka út úr
þér tunguna. Stuttu síðar kom
virðuleg frú í heimsókn. Þú gekkst
að borðinu fyrir framan hana, stillt-
ir þér upp, rakst út úr þér tunguna
og sagðir „ulla bara“ hvað eftir ann-
að, „páfa stoltur" yfir þinni nýju
kunnáttu. Frúin fékk munnherping
mikinn og sagði við móður okkar:
„Ég held það veiti ekki af að kenna
þessum dreng mannasiði, Jóhanna."
Stundum á sumrin leiddist mér
* og vinkonu minni að svæfa „gutt-
ann“, því við máttum ekki fara út
fyrr en bömin voru sofnuð. Þá tók-
um við á það ráð að hlaupa til skipt-
is kringum borðstofuborðið, þar til
augun lokuðust.
Elsku Himmi minn, nú eru fal-
legu bláu augun þín lokuð að eilífu.
Þú ert kominn til afa og ömmu,
pabba, Tóta, vina þinna tveggja og
allra hinna sem á undan þér eru
farnir.
Kæri bróðir, hvíl þú í friði.
Guð blessi þig.
Sigga systir saknar þín.
Sigríður Hermóðsdóttir.
Ungir vorum við er leiðir okkar
lágu saman í Laugaskóla veturinn
1969-1970. Þú hafðir þá þegar dval-
ið þar í tvo vetur og varst öllu lífs-
^ reyndari og fróðari sveitapilti vest-
’an úr Kinn. Eitt var það öðru frem-
ur sem leiddi til okkar kynna, þú
hafðir nokkru áður kynnst systur
minni, Áslaugu Önnu, og með ykkur
tekist samband sem átti eftir að
standa og þola blítt og strítt í hart-
nær hálfan mannsaldur.
Mikið þótti mér til koma að
þekkja einhvern úr efsta bekknum
og ekki spillti að geta vísað til mág-
semda og þannig gengið öllu nær en
annars hefði verið. Þú varst líka
býsna þroskaður til sálar og líkama
sem gagnaðist vel í daglegu stríði í
heimavistarskóla þar sem oft reyndi
á líkamlegt atgervi. Á Laugum
hófst því sú vinátta og tryggð sem
varað hefur í þrjátíu ár.
Eftir Laugaárin færðist sviðið til
Akureyrar. Þar bundust böndin
fastar og vorum við bræður heima-
gangar á frumbýlisári ykkar Ásu á
Akureyri. Þar fæddist líka fram-
burðurinn Þórólfur Baldvin sem
brátt varð eftirlæti ungra sem ald-
inna. Á þessum árum var margt
brallað í strákahópi sem ekki þætti
beinlínis kristilegt, jafnvel nú á dög-
um, en er í minningunni sveipað
bjarma strákaparanna. Brátt leið að
því að þú yrðir kallaður heim í Að-
aldalinn til ábyrgðarstarfa. Heima í
Árnesi hófst lífsstarf lítillar fjöl-
skyldu sem brátt stækkaði. Búið
var stórt og verkin mörg sem vinna
þurfti en eitt þitt helsta einkenni
var þá þegar komið í ljós; hversu
auðveld flest verk urðu í þínum
höndum. Ekki fór hjá því að klaufar
eins og ég leituðu ásjár þinnar, eins
leið að því að ungir synir þyrftu á
verklögnum höndum að halda. Á
þessum árum dvaldi ég langdvölum
í Árnesi, íyrst við bústörf með þér
en seinna sem íylgdarsveinn við
Laxá. í minningunni var alltaf gott
veður þessi sumur. Heyskapur með
öðrum störfum stóð fram á nætur
og oft genguð þið hjón þreytt til
hvílu.
Sorgin kvaddi snemma dyra í lífi
þínu, Himmi minn. Óharðnaður
misstir þú þinn besta vin og frænda
og litlu seinna stóðst þú ásamt eig-
inkonu og ungum bömum í forsvari
fyrir Amesbúi er faðir þinn lést á
besta aldri. Ekki þótti þeim sem
öllu ræður prófsteinninn nógu
þungur því svo kom reiðarslagið er
Þórólfur Baldvin fórst í umferðar-
slysi á sólheitu stræti í fjarlægri og
ókunnri borg. Þá kom í ljós það sem
ef til vill var þitt helsta böl: þér var
aldrei tamt að tala um tilfinningar
þínar heldur byrgðir þær inni.
Margs er að minnast frá liðnum
áram, ekki síst ferðalaga sem við
hjón fóram í með ykkur og veiði-
ferða á Arnarvatnsheiði. Eitt þitt
helsta yndi var að ferðast um Island
og njóta náttúrannar með fjöl-
skyldu og vinum. Þeir era ekki
margir staðimir á Islandi sem þið
ekki heimsóttuð.
Elsku Ása, Ester, Pési og
Hemmi. Kæra Jóhanna, systkini,
tengdafólk, frændfólk og vinir. Mér
era engin orð á tungu töm en þess
óskum við Sara og börnin að okkur
megi öllum reynast unnt að græða
sárin og geyma í hjarta okkar minn-
inguna um góðan dreng.
Mig langar til þess að kveðja þig,
mágur minn, með ljóðlínum sem
vora ortar í minningu annars nátt-
úraunnanda, listaskáldsins góða,
Jónasar Hallgrímssonar. Mér finnst
fara vel á því.
Döggfall á vorgrænum víðum
veglausum heiðum,
sólroð í svölum og góöum
suðrænublæ.
Stjarnan við bergtindinn bliknar,
brosir og slokknar,
óttuljós víðáttan vaknar
vonfgjó og ný.
Sól rís úr steinrunnum straumum,
stráum og blómum
hjörðum og söngþrastasveimum
samfógnuð býr.
Ein gengur léttfætt að leita:
lauffalin gjóta
geymir nú gimbilinn hvíta,
gulan á brár.
Hrynja í húmdimmum skúta
hljóðlát og glitrandi tár.
(Snorri Hjartarson.)
Jónas Jónsson.
Lífið er stundum miskunnarlaust
og hart. Það er sárt að sjá á eftir
góðum dreng í blóma lífsins. Hann
fór án þess að kveðja, sem var hon-
um ólíkt.
Mér var illa brugðið þegar mér
barst sú harmafregn suður til Róm-
ar að Hilmar mágur minn væri lát-
inn. Það voru erfið spor heim á hót-
el úr hringiðunni að tilkynna systur
hans andlát bróður síns. Með þeim
hafði alla tíð verið mjög kært, ald-
ursmunur var lítill, uppvaxtaráran-
um deildu þau hlið við hlið og ætíð
var mikill samgangur þótt við
byggjum á mölinni syðra og hann
norður í landi síðustu 25 árin.
Það var sumarið 1973 að ég
kynntist Hilmari tyrst. Ég renndi
þá ekki í gran að síðar ættum við
eftir að tengjast, verða góðir vinir,
ferðast og veiða saman. Hann var
fyrsti maður til að kenna mér heiti á
laxaflugum og gefa góð ráð varð-
andi veiðiskapinn. Hilmar var ekki
allra, hann var dulur og það virkaði
sem feimni þeim sem þekktu hann
ekki betur. Én þegar þú komst inn
fyrir skelina var hann manna ræðn-
astur. Hann var grúskari, fróður
um flesta hluti, átti auðvelt með að
kasta fram stöku en þá þurfti veru-
lega að ýta við honum. Nánast allt
lék í höndunum á honum, það var
ekki til sú vél sem hann gat ekki
gert við, rifið allt í spað, komið því
saman og látið snúast. Hann var
einnig listfengur og prýða smiðis-
gripir hans m.a. heimili okkar hjón-
anna. Ekki var hægt að hugsa sér
laghentari og umhyggjusamari
heimilisfóður eða hugulsamari son,
en hann var kærleiksrík og ómetan-
leg stoð Jóhönnu móður sinni.
Hilmar og Áslaug bjuggu stóra og
myndarlegu búi í Árnesi í Aðaldal.
Hann var ungur að áram þegar
faðir hans féll frá, hann hafði ef til
vill ekki íhugað að hella sér strax af
fullum krafti í búskapinn en örlögin
fær enginn flúið. Eiginleikar
Hilmars við búskapinn komu að
góðum notum þar sem vélvæðingin
ryður sér sífellt meira til rúms. Það
er ekki alltaf hægt að kalla á við-
gerðarmanninn, hver stund getur
verið dýr og því skipta skjót og ör-
ugg handtök máli.
Hann var natinn við skepnur og
átti gott með að fá vinnufólk til að
starfa með sér. Hann átti afar létt
með að starfa með börnum og ung-
lingum sem hann laðaði að sér.
Hann bað sjaldan um aðstoð en var
fyrstur manna til að rétta fram
hjálparhönd teldi hann aðra þurfa á
henni að halda.
Það var stutt í grínið og gaman-
semina. En hann gat líka átt sína
erfiðu daga. Hilmar átti myndarfjöl-
skyldu, góða konu og efnileg böm.
Áfallið var mikið þegar höggvið var
skarð í þessa fjölskyldu þegar
Þórólfur Baldvin, elsti sonurinn,
fórst í slysi á Spáni vorið 1990.
Hilmari var þetta afar þungbært,
þeir feðgar vora nánir.
Hilmari fannst íslensk bænda-
stétt ekki njóta sannmælis og
fannst miður hve landbúnaðurinn
hefur verið að dragast saman. Hann
hafði mikinn metnað fyrir hönd
stéttar sinnar.
Við Hilmar fórum í nokkra veiðit-
úra og nokkra sinnum fóram við til
veiða í heimahögunum í Laxá í Að-
aldal. Hann var veiðimaður góður,
kappsamur og fljótur að lesa að-
stæður. Einnig ferðuðust fjölskyld-
ur okkar víða saman innanlands og
erlendis. Ferðalög um heiðar og
fjöll voru honum mikið yndi og það
hefur varla verið til sá vegarslóði á
norð-austurhorninu sem hann
þekkti ekki. Fróðleiksmola um ör-
nefni og sögu hafði hann á taktein-
um.
Það hafði verið fastmælum bund-
ið að hittast á Snæfellsnesi þessa
helgi, og fara m.a. á vélsleða á Snæ-
fellsfjökul. Hugur þinn, Hilmar
minn, stefndi hærra og þú kaust að
fara í ferðina miklu sem liggur fyrir
okkur öllum, miklu fyrr' en mig
hafði órað fyrir.
Ég bið góðan guð að taka vel við
þér á nýjum slóðum og halda vernd-
arhendi yfir fjölskyldu þinni.
Ég þakka fyrir allar góðu stund-
imar og kveð með söknuði.
Jafet S. Ólafsson.
Elsku Himmi, ég sit hér við eld-
húsgluggann, sólin er komin hátt á
loft yfir Hvammsheiðinni, fuglarnir
era vaknaðir og kveða morgun-
söngvana sína. Mér verður starsýnt
heim í Árnes og minningarnar
sækja fram í hugann. Júní, þessi
sólríkasti mánuður ársins, þú kveð-
ur okkur og við stöndum eftir með
spurn í hjarta. Júní fyrir nær 40 ár-
um, ég kem í heimsókn með stóra
bróður. Þá bíður heima á hlaði lítill
strákur með forvitni í svipnum og
stelpa með dökkar fléttur. Þessi
ungu samrýndu systkini verða brátt
eins konar systkini mín. Áfram líður
tíminn, strákurinn stækkar og hann
er augasteinn og eftirlæti foreldra
sinna. Við sem eldri erum brosum
gjarnan þegar mamma situr með
þennan stóra dreng á hnjánum og
pabbi kallar hann Guddinn sinn.
Það kemur að því að við Völundur
giftum okkur og eignumst Steinu og
Viðar. Við höfum vetursetu í
Reykjavík en komum norður með
farfuglunum á vorin. Við flytjum
svo alfarið og setjumst að í kjallar-
anum í Árnesi. Þetta voru skemmti-
leg ár. Öll fjölskyldan samankomin í
þessu stóra húsi. Á sumrin bætist
líka við margt ungt fólk í kaupa-
vinnu. Þú ert orðinn unglingur og
tekur þátt í græskulausri gleði og
gamni æskunnar jafnframt því að
vera liðtækur við búskapinn. Búið
er stórt og umsvifin mikil.
Svo kemur að því að þú ferð í
Laugaskóla. Þaðan kemurðu ekki
bara með prófblað til baka, þú kem-
ur með „gullmolanrí* þinn hana Ásu
og þið erað svo óumræðanlega ást-
fangin. Þú fyrirgafst mér seint að
ég skyldi ekki sjá að það glampaði á
trúlofunarhringana þegar þið lituð
niður í eldhús kvöld eitt að haust-
lagi og héldust í hendur en frá
fyrstu tíð má segja að ást ykkar og
vinátta hafi haldist í hendur. Það
kom snemma í ljós hve hagur þú
varst, þér lék allt í höndum og til að
nýta þessa náðargjöf fórstu til náms
í vélskólanum á Ákureyri og laukst
þar fyrsta stigi. En „römm er sú
taug er rekka dregur föðurtúna til,“
og þið Ása hófuð búskap á móti for-
eldrum þínum. Svo fæddust strák-
amir hver af öðram, fyrstur er
Þórólfur Baldvin sem skírður var í
höfuðið á þínum besta vini sem þú
misstir á þessum ungdómsáram, þá
Hermóður Jón og Ámi Pétur og líf-
ið og hamingjan brosti við fjölskyld-
unni sem búið hafði sér fallegt
heimili á efri hæðinni í Árnesi. Á
þessum tíma byggjum við Álftanes
og eignumst örverpið okkar, Völund
Snæ, og litlu frændurnir verða
miklir vinir og félagar.
Skjótt dregur ský fyrir sólu, faðir
þinn veikist og deyr rúmlega sex-
tugur, og þið ungu hjónin takið nú
við búrekstrinum af elju og dugnaði
ásamt móður þinni og henni reynist
þú stoð og stytta og sýndir einatt
ást og umhyggju. Aftur birtir til og
ykkur fæðist dóttirin Ester Ósk og
tilveran brosir á ný. Drengirnir
vaxa og dafna, fara í skóla, en taka
þátt í daglegu amstri með ykkur
eins og þeim er unnt. Þá kemur
reiðarslagið, Þórólfur, Tóti, þessi
ungi efnilegi piltur ferst af slysfor-
um í skólaferðalagi fjarri fjölskyldu
og ættjörð. Þá held ég að eitthvað
hafi brostið í brjósti þínu, Himmi
minn, sem aldrei varð úr bætt. Afi
þinn, Steingrímur Baldvinsson, seg-
ir í einu ljóða sinna:
Að sorg þinni skaltu sjálfur búa.
Sársaukans gjöf ei metur neinn.
Fyrir óláni þínu skalt engum trúa,
því enginn skilur það nema þú einn.
Þú barst harm þinn í hljóði og við
sem nú horfum á eftir þér skynjuð-
um það ef til vill aldrei nógu vel því
stundum grætur hjarta undir glaðri
kinn.
Hjól tímans snýst áfram, synirnir
Hermóður Jón og Árni Pétur, eru
nú komnir með sínar ungu stúlkur,
Eddu og Helgu, og Ester Ósk er
fermd. Nýr kapítuli í lífsbókinni bíð-
ur skráningar.
Að leiðarlokum er mér efst í huga
þakklæti, þakklæti fyrir svo ótal
margt, fyrir samverastundirnar
heima og að heiman, fyrir hjálpar-
hönd þína sem ávallt var reiðubúin,
fyrir umhyggju þína fyrir dóttur-
sonum okkar Jóhanni Ágústi og
Linda, en segja má að Jóhann litli á
heimili ykkar sem sitt annað heimili
og virti þig og dáði. Að síðustu
þakklæti fyrir að dga þig að sem fé-
laga og vin. Álftanesfjölskyldan
kveður þig með söknuði en veit að
Drottinn leggur líkn með þraut.
Þín mágkona,
Halla Lovisa.
Þegar ég lít um öxl og rifja upp
kynni mín af Hilmari Hermóðssyni,
sé ég fagra daga á fjöllum, stundir
gleði og sorgar í stórri fjölskyldu á
rúmlega tíu ára samleið. Ég sé
hjartagóðan mann, fáskiptinn og
þöglan í fjölmenni en smástríðinn
og gamansaman í þröngum hópi.
Eg sé stilltan síðsumarsdag í Ár-
nesi þegar menn ákveða að róa
austur yfir Laxá og fara til berja í
Hvamminum. Hilmar stýrir för um
æskuslóðir sínar, rifjar upp sögur
og situr undir áram á lygnri ánni
þar sem þungur straumur leynist
undir. Hér þekkir hann hvert fót-
mál, ána og engin, hraunið og fjöllin
enda alinn upp á bökkum Laxár,
Aðaldælingur í húð og hár. Við töl-
um um ferðir til fjalla, rifjum upp
þær sem við höfum farið og leggjum
á ráðin um þær sem ófarnar eru
enn. Hilmar segir okkur til vegar,
þekkir hálendi sinnar sýslu og hefur
farið um fjarlægari slóðir sumar og
vetur. Hann er gætinn ferðamaður,
óragur og ráðagóður. Lunkinn við-
gerðamaður með næmt eyra fyrir
vélarhljóði og lagna fingur. Af-
bragðs ferðafélagi.
Sólin skín en vindurinn ríslar í
sölnuðu grasi, lóur kallast á í
fjarska og við finnum, eins og nátt-
úran öll, að haustið er skammt und-
an. Hvammurinn gefur okkur meiri
ber en við höfum áður séð og innan
stundar sitja ferðalangar glaðir við
kirnur sínar og lofa landið sem gaf
fenginn. Þannig vil ég muna Hilmar
svila minn eins og ég sé hann sitja í
hvamminum í lynginu, líkt og
sprottinn upp úr þessari jörð, veð-
urbarinn og svolítið hrjúfur hið ytra
með viðkvæmar rætur djúpt í
beiskri moldinni. Til þeirrar moldar
hefur hann nú kosið að hverfa og
þar mun hann finna sinn frið.
Páll Ásgeir Ásgeirsson.
Elskulegur móðurbróðir minn,
Hilmar, er látinn. Það er alltaf sárt
að missa náinn ættingja, en sérstak-
lega er það sárt þegar þeir fara frá
okkur í blóma lífsins.
Frá því ég man eftir mér, hef ég
eytt heilu og hálfu sumrunum í Ár-
nesi og þar var Himmi ætíð til stað-
ar. Þrátt fyrir að hafa nóg á sinni
könnu var hann alltaf reiðubúinn að