Morgunblaðið - 12.06.1999, Blaðsíða 40

40 LAUGARDAGUR 12. JÚNÍ 1999

MORGUNBLAÐIÐ
VIKU
IM
JtoirpKBÍIsSíilr
Umræður í Bretlandi
um skaðsemi
farsímanotkunar.
Næring
Mælt með fituríku
fæði fyrir keppnisfólk
í íþróttum.
1 r1 ÍU>|1
[ j, f'Orl
Reykingar
Danir ræða hvort
borga eigi krökkum
fyrir að reykja ekki.
Mígreni
Eru verkjaköst
tengd breyttum
loftþrýstingi?
Feitt fæði handa keppnisfólki
Mjög fitusnautt fæði
virðist veikja varnirnar
Mcdical Tribune News Service
BOÐSKAPUR undanfarinna ára hefur verið sá að heilsu
okkar vegna skulum við losa okkur við fituna úr fæðunni og
af skrokknum. Ný bandarísk rannsókn leiðir aftur á móti í
ljós að keppnisfólk í íþróttum veiki varnir sínar gegn sýk-
ingum og bólgum ef það borðar mjög fitusnautt fæði.
Mígreni
tengt
veðrinu?
Medical Tribune News Service.
NIÐURSTÖÐUR vísindarann-
sókna benda til þess að meiri
líkur séu á að mígrenisjúkling-
ar fái höfuðverkjaköst þegar
loftþrýstingur eykst, og jafnvel
þegar lofthiti hækkar. Greint
var frá þessu á ráðstefnu Sam-
taka bandarískra geðlækna fyr-
ir skemmstu.
Dr. Galina Mindlin, við
Jefferson Medieal College í
Fíladelfíu, stjórnaði rannsókn-
inni, sem gerð var með saman-
burði á 20 migrenisjúklingum,
heilbrigðum einstaklingum og
veðurfari. Var höfuðverkjatíðni
borin saman við veðurfars-
breytingar og kom í Ijós, að
meiri líkur eru á mígreniköst-
um þegar loftþrýstingur eykst.
Spáð fyrir um veðrið
„Stundum geta [sjúklingarn-
ir] spáð fyrir um veðrið,“ er
haft eftir Mindlin. Sjúklingar
sem skynja blikandi áru, eða
svonefndan flogboða, við útjað-
ar sjónsviðsins þegar höfuð-
verkur er á næsta leiti, gátu
spáð fyrir um veðurfarsbreyt-
ingar með marktækum hætti,
að því er fram kom við rann-
sóknina.
Margir mígrenisjúklingar
hafa talið að óveður hafi áhrif á
höfuðverkjaköst þeirra, en nið-
urstöður fyrri rannsókna á slík-
um tengslum hafa ekki verið
ótvíræðar. Lyf, sem nú eru not-
uð við mígreni, virka betur því
fyrr sem þau eru tekin er höf-
uðverkjakast dynur yfir, og
segir dr. Seymour Diamond,
við Diamond-höfuðverkjarann-
sóknarstofnunina í Chicago, að
sjúklingar geti haft auga með
því að veðurfarsbreytingar
kunni að boða höfuðverkjakast.
Áhrif á rafstraum í heila?
Mindlin sagði að loftslags-
breytingar kunni að valda
mígreniköstum með því að hafa
áhrif á rafstraum í heila sjúk-
lings, eða með því að hafa áhrif
á æðar. Taugafræðingar telja
að tengsl séu á milli skyndilegs
æðasamdráttar í heilanum og
mígrenikasta.
Rannsakendumir uppgötvuðu að
ónæmissvörun hlaupara bældist ef
þeir minnkuðu fitu í fæðu sinni svo
um munaði en að ónæmissvörun
hlaupara, sem borðuðu fituríkan
mat (41% fita) eða héldu sig við
meðalhófið (32% fita), varð ekki fyr-
ir meiri skakkafóllum en almennt
má gera ráð fyrir. Rannsóknin var
gerð í háskólanum í Buffalo, í deild
þar sem fengist er við næringar-
fræði, líkamsrækt og sjúkraþjálfun.
Hún var kynnt á alþjóðlegri ráð-
stefnu um líkamsrækt og ónæmis-
fræði í Róm í maímánuði.
Bólguvarnir
eflast
„Rannsóknin bendir til þess að
fiturík fæða geti orðið til þess að
ákveðnum frumuboðefnum (e.
cytokines) sem ræsa ónæmissvör-
un, sindurefnum og hormónum
fækkar en að myndun þeirra
frumuboðefna, sem koma í veg fyr-
ir bólgur, aukist“ segir Jaya T.
Venkatraman aðstoðarprófessor,
sem fer fyrir rannsóknarhópnum.
Frumuboðefni eru sameindir sem
ákveðnar frumur gefa frá sér og
gefa öðrum frumum boð um að
ræsa eða bæla bólgusvörun í lík-
amanum. Bólgur verða til þegar
líkaminn, eða eitthvert tiltekið
svæði hans hefur annað hvort
sýkst eða orðið fyrir áverka. Mað-
ur getur síðan fengið þrota eða
fundið fyrir sársauka á meðan við-
Úthald íþróttamnnna sýnist aukast til muna borði þeir fituríkan mat.
Reuters
gerðarfrumurnar vinna sitt verk.
Venkatraman og samstarfsfólk
hennar fylgdust með 6 konum og 8
körlum sem keppa í langhlaupum
og hlupu 40 bandarískar mflur eða
rúma 64 km á viku. Hlauparamir
voru fengnir til að borða venjuleg-
an mat í einn mánuð en að honum
liðnum mat sem innihélt 17% fitu.
Þeir borðuðu einnig 32% feitan
mat í einn mánuð og 41% feitt fæði
annan mánuð. Próteininnihaldi
fæðunnar var haldið í 15%, sama
hversu feitur maturinn var. Til að
maturinn héldist alltaf jafnorkurík-
ur var mismunandi hversu kol-
vetnaríkur hann var.
Samkvæmt niðurstöðum rann-
sóknarinnar hafa íþróttamenn sem
borða fituríkan mat meira úthald
en þegar þeir borða fituminna
fæði. Aðrar rannsóknir benda aftur
á móti til þess, að sögn Venkatram-
an, að fituríkur matur geti bælt
ónæmiskerfi líkamans. Rannsóknir
hafa einnig leitt í ljós að hófleg
þjálfun styrkir ónæmiskerfið en að
mjög stíf þjálfun hins vegar hafi
skaðleg áhrif á kerfið.
„Þar sem við höfðum sýnt fram
á að íþróttamenn standi sig betur
ef þeir neyta fituríkrar fæðu en
fitulítillar var mikilvægt að athuga
hvort feitur matur gæti haft skað-
leg áhrif á ónæmiskerfið," segir
hún. „Við fundum út að svo var
ekki en að fitusnauður matur hefði
það.“
Rannsakendurnir athugðu
hvemig ónæmiskerfið brást við
með því að taka blóð úr hlaupurun-
um og meta virkni hvítu blóðkom-
anna. Hvítar blóðfrumur gegna
mikilvægu hlutverki í vömum lík-
amans gegn utanaðkomandi hætt-
um. Blóðfrumurnar voru látnar í
efni sem innihélt mítógen en það
örvar frumuskiptingu þeirra. Ef
ónæmiskerfi þeirra sem blóðið var
úr var ekki sem skyldi skiptu frum-
urnar sér síður en ef ónæmiskerfið
var í góðu formi.
Rannsakendurnir töldu auk
þess fjölda ákveðinna tegunda af
áðurnefndum frumuboðefnum.
Hlauparar sem borðuðu fitusnauð-
an mat höfðu að jafnaði fleiri boð-
efni, sem tengdust ónæmisbæl-
ingu, en þeir sem borðuðu fiturík-
an mat.
Inflúensan hefur jafnan í för með sér mikið vinnutap og kostnað

Bólusetningar
í sparnaðarskyni
Spara má stórfé með því að bólusetja
krakka á skólaaldri fyrir fíensunni.
Reuters
Associated Press.
SPARA má miklar fjárupp-
hæðir í Bandaríkjunum á
ári hverju með því að bólu-
setja öll börn á skólaaldri
gegn inflúensu. Sparnaður-
inn fælist einkum í því að
foreldrar þyrftu ekki að
vera frá vinnu yfir veikum
börnum sínum auk þess
sem líkur á því að þeir legð-
ust veikir sjálfir myndu vit-
anlega minnka.
Niðurstöður rannsókna í
þessa veru voru birtar í
tímaritinu Pediatrics en að
þeim hafa unnið vísinda-
menn við Læknaháskólann í
Richmond í Virginíu-ríki í
Bandaríkjunum.
Afkastamiklir smitberar
Vísindamennirnir komust
að því að þjóðhagslegur
sparnaður af því að bólu-
setja hvert bai'n myndi
reynast á bilinu 4 til 35 doll-
arar eða 280 til 2.400 krónur
á ári að meðaltali. Mismun-
urinn kom m.a. til af því
hvort farið yrði með barnið
til læknis á vinnutíma eða
hvort viðkomandi yrði bólu-
settur ásamt öðrum t.a.m. í
skólanum.
„Börn eru akastamiklir
smitberar og eiga oft
stærstan hlut að máli þegar
inflúensa leggst á heimili,“
sagði í greininni.
Samkvæmt opinberum
bandarískum gögnum verða
rétt tæpar 52 milljónir
barna og unglinga á skóla-
göngualdri á næsta ári.
Sparnaðurinn með bólu-
setningum myndi því reyn-
ast 207 til 1.800 milljónir
Bandaríkjadala á ári eða
gróflega reiknað 15 til 125
milljarðar íslenskra króna
miðað við þessar forsendur.
1
|
i
í ■