Morgunblaðið - 08.12.2000, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Skuldir í erlendum myntum til að hagnast á vaxtamun en því fylgir genfflsáhætta
Gengistap í ár en
hagnaður í fyrra
Ingimundur Sigfurpálsson, forstjári Eimskipafélagsins, segir að skulda-
stýring félagsins hafi gengið vel undanfarin ár.
EIMSKIP greindi frá því fyrir
nokkru að afkoma félagsins væri lak-
ari á síðari hluta þessa árs en áætlan-
ir þess gerðu ráð fyrir. Astæðan var
fyrst og fremst raldn til umtalsverðs
gengistaps sem fyrirtækið muni að
óbreyttu verða fyrir á síðari hluta
ársins vegna veikingar íslensku krón-
unnar. I óendurskoðuðu uppgjöri fé-
lagsins fyrir fyrstu tíu mánuði ársins
var gengistapið orðið um 1.000 millj-
ónir króna samanborið við um 300
milljónir um mitt ár.
Hægt að komast
hjá gengistapi
Morgunblaðið leitaði álits Isaks S.
Haukssonar, sérfræðings á sviði fjár-
málarannsókna, áhættustýringar og
afleiðuviðskipta hjá Landsbanka ís-
lands, á því hvort fyrirtæki geti kom-
ist hjá gengistapi af því tagi sem
Eimskip hefur greint frá.
ísak segir að fyrirtæki geti eðlilega
komið í veg fyrir gengistap með því
að hafa skuldir í íslenskum krónum í
stað erlendra mynta. Þá verði fyrir-
tæki hins vegar af því að hagnast á
þeim vaxtamun sem þar er á. Fyrir-
tæki geti stýrt gengisáhættunni með
margvíslegum gjaldeyrissamningum,
öðru nafni afleiðum, en slíkt sé fyrir-
tækjum ekki að kostnaðarlausu og
það sé erfitt í framkvæmd fyrir stór
fyrirtæki. í þessu sambandi sé mikil-
vægt að horfa til langs tíma. Fyrir-
tæki þurfi þannig að meta þessa tvo
kosti, þ.e. annars vegar að skulda í er-
lendum myntum eða hins vegar í ís-
lenskum krónum, og í því sambandi
sé mikilvægt að horfa til nokkurra
ára þar sem um sé að ræða langtíma-
skuldir sem greiðist upp á 10 til 20 ár-
um. Hann segir að ef horft sé á síð-
ustu tvö til þrjú ár sé ljóst að
fyrirtæki sem að jafnaði skuldi í er-
lendum myntum hafi hagnast á því
þrátt fyrir mikið gengistap í ár. Fyr-
irtæki sem skuldi í erlendum myntum
séu því markvisst að auka gengis-
áhættuna með það að markmiði að
hagnast á vaxtamuninum. Til langs
tíma hafi þetta gengið eftir en sé fyr-
irtækjum að sjálfsögðu ekki áhættu-
laust.
Eríendar skuldir hafa vaxið
meira í ár en vaxtahagræöió
„Hluti langtímaskulda íslenskra
fyrirtækja er almennt í erlendum
myntum,“ segir ísak. „Þetta á sér-
staklega við um flest stærri fyrirtæki
sem hafa erlendar tekjur eða eru með
starfsemi erlendis. Undanfarið hafa
þessar erlendu skuldir frekar aukist,
bæði hlutfallslega og að magni.
Ástæðu þessarar aukningar má fyrst
og fremst rekja til þess að mikill
vaxtamunur er á milli erlendra og
innlendra vaxta og hefur munurinn
farið vaxandi á síðustu tveimur árum.
Þannig hafa þessi fyrirtæki hagnast
verulega á því að skulda í erlendum
myntum og þau því lækkað fjár-
magnskostnað sinn verulega. Ekki er
bent á þennan hagnað í reikningum
fyrirtækja, þ.e. hagræði þess að vera
með skuldfr í erlendum myntum.
Áhættan felst í því að gengishreyf-
ingar geta eytt þessu vaxtahagræði
og gott betur. Þetta hefur gerst í ár
en frá áramótum hafa erlendar skuld-
ir fyrirtækja að jafnaði hækkað um
8,7% á meðan vaxtahagræði þessa
árs má áætla um 5 til 6%.“
Fyrirtæki nota gengisvarnir á
eriendar skammtímahreyfingar
Að sögn ísaks er hægt að gera
margvíslega gjaldeyrissamninga,
öðru nafni afleiður, til að stýra geng-
isáhættu. í því sambandi sé hins veg-
ar mikilvægt að hafa í huga að slíkt sé
fyrirtækjum ekki að kostnaðarlausu.
„Ef fyrirtæki gerir framvirka samn-
inga sem minnka gengisáhættu þá er
fyrirtækið í raun að færa erlendar
skuldir í innlendar og kostnaðurinn
við þessa aðgerð er í grundvallarat-
Hlutafjárútboð
Marels hf.
U mfr amáskr ift
1,8 milljarðar
króna
HLUTHAFAR í Marel hf. sóttu um
að kaupa hlutafé fyrir alls um 2.670
milljónir króna að markaðsverði í
hlutafjárútboði Marels hf. sem lauk
síðastliðinn föstudag. Umsjón með
útboðinu hafði Búnaðarbankinn
Verðbréf.
Boðið var út nýtt hlutafé að nafn-
verði 21.824.000 krónur á genginu
42 til forgangsréttarhafa, alls að
markaðsverði 916.608.000 krónur.
Því nemur umframáskrift tæplega
1.800 milljónum króna. Við skerð-
ingu umframáskriftar var litið til
eignar hvers og eins hluthafa. Ut-
boðið var eingöngu til hluthafa
Marels og var hlutafé því ekki boð-
ið almenningi til sölu.
Hlutafé eftir útboð er að nafn-
verði 240.064.000 krónur. Tilgangur
útboðsins er að fjármagna mikinn
vöxt félagsins á síðastliðnu ári,
styrkja eiginfjárstöðu þess og afla
fjár til aukinnar markaðssóknar
Marels á erlendan markað. Aukin
markaðssókn fyrirtækisins mun fel-
ast í því að styrkja dótturfélög
þess, stofna ný sölu- og þjónustu-
félög á næstu tveimur árum og fjár-
festa í félögum í sömu grein með
það að markmiði að auka markaðs-
aðgang og/eða vöruúrval fyrirtækis-
ins.
riðum vaxtamunurinn. Kostnaður við
að verja langtímaskuldir yrði því
gríðarlegur og fyrirtæki nota slík
tæki aðeins til að umbreyta hluta
lána. Það er auðvelt að horfa aftur og
benda á hvenær fyrirtæki hefði átt að
framkvæma slíkar vamir og reikna út
hagræðið en í raunveruleikanum er
erfitt að sjá fyrir um þróunina. Þetta
er miklu frekar spuming um lang-
tímasjónarmið fyrirtækis, hvort rétt-
lætanlegt sé að fjármagna reksturinn
erlendis og taka á sig gengisáhætt-
una eða að fjármagna reksturinn inn-
anlands. Flest fyrirtæki blanda þessu
saman og stýra þannig áhættunni."
ísak segir að fyrii-tæki ættu og séu
að nota gengisvamir að fullu á er-
lendar skammtímahreyfingar. Þetta
séu t.d. afborganir erlendra lang-
tímalána, skammtímalán og erlendar
tekjur og er þá horft jafnvel eitt ár
fram í tímann. Gengistap á langtíma-
lánum sé reiknuð fjárhæð, þ.e. bók-
haldsleg, og sé því ekki til greiðslu en
gengistap á skammtímalánum komi
hins vegar til greiðslu og því sé mikil-
vægt að stunda virka gengisstýringu
á þessum liðum. Hann segir að þessi
hlið gengisvama sé flóknari í fram-
kvæmd en að sama skapi mjög mikil-
væg fyrir afkomu fyrirtækja.
Gengisvamir hefðu
haft áhrif á handbært fé
„Eimskip skuldar um 12 milljarða
króna í langtímalánum. Því er ljóst að
bókhaldslegt tap fyrirtækisins verður
vemlegt á þessu ári. Ef Eimskip hefði
ákveðið að verja langtímaskuldir
gegn gengisbreytingum á þessu ári
hefði fyrirtækið þurft að greiða
vaxtamun í eitt ár, þ.e. 6-6%, eða
600-700 milljónir króna. Þetta þarf að
bera saman við 1.000 milijóna króna
gengistap. Mikilvægt atriði hér er að
kostnaðinn við gengisvamimar hefði
fyrirtækið þurft að greiða en bók-
haldslegt (reiknað) gengistap er ekki
til greiðslu. Gengisvamimar hefðu
því haft gríðarleg áhrif á handbært fé
fyrirtækisins. Einnig er ljóst að slíkar
vamir hefðu haft slæm áhrif á gengi
krónunnar."
ísak segir að á síðustu þremur ár-
um hafi fyrirtæki með erlend lán
sveiflast úr því að hafa mikinn bók-
haldslegan gengishagnað í það að
vera með gengistap á þessu ári.
„Landsbankinn hafði uppi þau rök
þegar fyrirtæki höfðu hagnast vem-
lega á síðari hluta ársins 1999 að þau
ættu að nota hluta þess gengishagn-
aðar til að minnka vægi erlendra
skulda. Rökin vom þau að markmið
fyrirtækis með erlendri lántöku sé að
nýta vaxtamuninn. Gengishagnaður
er því bónus sem fyrirtæki reiknar
ekki með og til að jafna sveiflur notar
fyrirtækið hluta gengishagnaðarins
til að minnka áhrif hugsanlegra nei-
kvæðra gengisbreytinga á fyrirtækið.
Fyrir stórt fyrirtæki eins og Eimskip
er slík aðferðarfræði þó erfið í fram-
kvæmd þar sem gjaldeyrismarkaður
hér á landi er lítill,“ segir ísak.
Eimskip er með
virka stýringu á skuldum
Ingimundur Sigurpálsson, for-
stjóri Eimskips, segir að ástæðan fyr-
ir gengistapi Eimskips sé sú að skuld-
ir félagsins séu að stærstum hluta í
erlendum myntum og þegar íslenska
krónan veikist þá hækki skuldimar.
Hér sé um að ræða bókfært gengis-
tap sem ekki hafi áhrif á greiðslu-
streymi ársins. Vextir á erlendum
lánum séu mun lægri en á lánum í ís-
lenskum krónum og komi það vaxta-
hagræði fram í lægri vaxtagreiðslum
hjá félaginu.
„Eimskip er með virka stýringu á
skuldum félagsins í takt við körfu ís-
lensku krónunnar og notar meðal
annars afleiður til að lágmarka vaxta-
kostnað og gengismun," segir Ingi-
mundur. „Ef varið væri gagnvart öll-
um gengissveiflum íslensku krón-
unnar myndi kostnaðurinn því
samfara vera sambærilegur við það
að skuldir félagsins væru í íslenskum
krónum. Vegna smæðar markaðarins
á íslandi er það kostnaðarsamt að
skuldsetja stórt fyrirtæki eins og
Eimskip í íslenskum krónum auk
þess að yfirleitt er boðið upp á hag-
stæðari kjör á erlendum mörkuðum.
Skuldastýring Eimskips hefur á
heildina litið gengið vel undanfarin ár
og telur félagið það vera rétta stefnu
þegar til langs tíma er litið að skuld-
setja fyrirtækið að stórum hluta í er-
lendum myntum, þrátt fyrir að ekki
hafi gengið eins vel undanfarna mán-
uði og oft áður.“
Ingimundur segir að meðal fjár-
magnskostnaður félagsins frá 1995 til
1999, ef tekið er tillit til vaxtakostnað-
ar og gengismunar, hafi einungis ver-
ið um 4,8% sem sé töluvert lægra en
sambærilegur fjármagnskostaður í
íslenskum krónum. Á þessu ári megi
gera ráð fyrir því að fjármagnskostn-
aður félagsins verði eitthvað hærri en
fjármagnskostnaður í krónum þar
sem veildng krónunnar hafi verið
meiri en sem nemur vaxtamun milli
íslands og útlanda.
„Einnig þarf að hafa í huga að
gjaldskrá Eimskips er að stórum
hluta í erlendum myntum og því hef-
ur veiking krónunnar jákvæð áhrif á
tekjumyndun félagsins þótt þess
verði ekki vart í bókfærðum gengis-
mun,“ segir Ingimundur.
Hluthafafundur
Samvinnuferða-Landsýn hf.
verður haldinn föstudaginn 15. desember
2000 kl. 16:00, Sætúni 1.
Dagskrá.
Tillaga til breytinga á 4. grein samþykkta félagsins.
Önnur mál.
Dagskrá, endanlegar tillögur og önnur gögn skv.
2. mgr. 33. gr. laga nr. 2/1995 um hlutafélög verða
hluthöfum til sýnis á skrifstofu félagsins við Sætún 1
Reykjavík, viku fyrir fundinn.
Fundargögn verða afhent í upphafi fundar.
Samvinnuferðir
Landsýn
Bjargvœtturinn!
Psion 7 er margverðlaunuð fyrir áreiðanleika og frábæra hönnun.
fslenskt lyklaborð, stór litaskjár og rafhlaða sem dugir í 8.5
klukkustundir. Ritvinnsla, töflureiknir, tölvupóstur, internetvafri og
dagbók, allt samhæft við PC.
Rétta handtölvan fyrir skrifstofumenn, skólafólk og alla sem eru á
ferðinni.
u mmmm CD ö DC
P S 1 0 N
Þessir aöilar selja
Psion handtölvur:
ACO |
Árvirkinn, Selfossi
Fríhöfnin
Gagnabanki Islands
Hátækni
Hugver
Kaliber, Kringlunnl *
Penninn - Skrifstofuvömr
Smith & Norland
Tal
Tæknival
KLIK®
www.kllkk.ls
Sími: 57 57 404
Þú þarft á henni að halda