Morgunblaðið - 08.12.2000, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
PitgtwMnMb
BÓKASALA 29.-5. des.
Rðð Titlll/ Höfundur/ Utgefandi
1 Harry Potter og fanginn frá Azkaban/ Joanna K. Rowling/ Bjartur
2 Einar Benediktsson III/ Guðjón Friðriksson/ Iðunn
3 Steinn Steinarr-Leit að ævi skálds/ Gylfi Gröndal/ JPV forlag
4 Draumar á jörðu/ Einar Már Guðmundsson/ Mál og menning
5 Steingrímur Hermannsson III/ Dagur B. Eggertsson/ Vaka-Helgafell
6 Harry Potter og leyniklefinn/ Joanna Rowling/ Bjartur
7 Matreiðslubók Latabæjar/ Ragnar Ómarsson/ Magnús Scheving
8 Ert þú Blíðfinnur? Ég er með .. /Þorvaldur Þorsteinsson/ Bjartur
9 Einn á ísnum/ Haraldur Örn Ólafsson/ Mál og menning
10 Oddaflug/ Guðrún Helgadóttir/ Vaka-Helgafeil
Einstakir flokkar: ÍSLENSK OG ÞÝDD SKÁLDVERK
1 Draumar á jörðu/ Einar Már Guðmundsson/ Mál og menning
2 Oddaflug/ Guðrún Helgadóttir/ Vaka-Helgafell
3 Myndin af heiminum/ Pétur Gunnarsson/ Mál og menning
4 Dís/ Birna Anna Björnsdóttir, Oddný Sturludóttir og Silja Hauksdóttir/ Forlagið
5 Dóttir gæfunnar/ Isabel Allende/ Mál og menning
6 Þögnin/ Vigdís Grímsdóttir/ Iðunn
7 Endurfundir/ Mary Higgins Clark/ Skjaldborg
8 Mýrin/ Arnaldur Indriðason/ Vaka-Helgafell
9 Stúlkan sem elskaði Tom Gordon/ Stephen King/ Iðunn
10 Vorhænan og aðrar sögur/ Guðbergur Bergsson/ JPV forlag
SLENSK OG ÞÝDD LJÓÐ
1 Kvæði og kviðlingar/ Hjálmar Jónsson frá Bólu/ Bókafélagið
2 Undir bláhimni-Skagfirsk .J Bjami Stefán Konráðsson safnaði/ Bókaútgáfan Hólar
3 Jólasveinarnir þrettán/ Elsa E. Guðjónsson/ Elsa E. Guðjónsson
4 Perlur úr Ijóðum íslenskra kvenna/ Silja Aðalsteinsdóttir valdi/ Hörpuútgáfan
ISLENSKAR OG ÞÝDDAR BARNA- OG UNGLINGABÆKUR
1 Harry Potter og fanginn frá Azkaban/ Joanna K. Rowling/ Bjartur
2 Harry Potter og leyniklefinn/ Joanna K. Rowling/ Bjartur
3 Matreiðslubók Latabæjar/ Ragnar Ómarsson/ Magnús Scheving
4 Ert þú Blíðfinnur? Ég er með.../ Þorvaldur Þorsteinsson/ Bjartur
5 Frejsun Berts/ Sören Olsson og Anders Jacobsson/ Skjaldborg
6 Harry Potter og viskusteinninn/ Joanna K. Rowling/ Bjartur
7 Mói hrekkjusvín/ Kristín Helga Gunnarsdóttir/ Mál og menning
8 Eva & Adam-Kvöl og pína á Jólum/ Máns Gahrton/ Æskan
9 Bert og bræðumir/ Sören Olsson og Anders Jacobsson/ Skjaldborg
10 Leikur á borði/ Ragnheiður Gestsdóttir/ Vaka-Helgafell
ALMENNT EFNI OG HANDBÆKUR
1 Undir bárujámsboga-Braggalrf... / Eggert Þór Bernharðsson/ JPV forlag
2 Útkall uppá líf og dauða/ Óttar Sveinsson/ íslenska bókaútgáfan
3 20. öldin - Brot úr sögu þjóðar/ Ritstj. Jakob F. Ásgeirsson/ Nýja bókafélagið
4 Fluguveiðisögur/ Stefán Jón Hafstein/ Mál og menning
5 Kæri kjÓsandí-GamansÖgur .J Ritstj. Guðjón Ingi Eiríksson og Jón Hjaltason/ B. Hólar
6 Bítlarnir-Sagan ótrúlega/ Mark Hertsgaard/ Iðunn
7 Betri heimur/ Dalai Lama/ JPV forlag
8 Almanak Háskólans 2001/ Þorsteinn Sæmundsson sá um/ Háskóli Islands
9-10 Heimur vínsins/ Steingrímur Sigurgeirsson/ Salka / Morgunblaðið
9-10 Stóra bakstursbókin/ Þýðing: Soffía Ófeigsdóttir/ Vaka-Helgafell
ÆVISOGUR OG ENDURMINNINGAR
1 Einar Benediktsson III/ Guðjón Friðriksson/ Iðunn
2 Steinn Steinarr-Leit að ævi skálds/ Gylfi Gröndal/ JPV forlag
3 Steingrímur Hermannsson III/ Dagur B. Eggertsson/ Vaka-Helgafell
4 Einn á ísnum/ Haraldur Örn Ólafsson/ Mál og menning
5 Engin venjuleg kona-Litríkt líf.../ Þórunn Valdimarsdóttir/ JPV forlag
6 Nærmynd af Nóbelsskáldi/ Ritsj. Jón Hjaltason/ Bókaútgáfan Hólar
7 Svínahirðirinn/ Jeffrey Kottler og Þórhallur Vilhjálmsson/ JPV forlag
8 Þjóðsögur Jóns Múla Ámasonar III/ Jón Múli Ámason/ Mál og menning
9 Lífsgleði-Minningar og frásagnir/ Þórir S. Guðbergsson/ Hörpuútgáfan
10 í hlutverki leiðtogans-Líf fimm .../ Ásdís Halla Bragadóttir/ Vaka-Helgafell
Bókabúðir sem ióku þátt í könnuninni
Höfuðborgarsvæðið:
Bókabúð Máls og menningar, Laugavegi
Bókabúð Máls og menningar, Síöumúla
Bókabúðin Hlemmi
Bókabúöin Mjódd
Bóksala stúdenta, Hringbraut
Bónus, Holtagörðum
Bónus, Kjörgarði
Eymundsson, Kringlunni
Griffill, Skeifunni
Hagkaup, Kringlunni
Hagkaup, Skeifunni
Hagkaup, Spönginni
Penninn-Eymundsson, Austurstræti
Penninn, Kringlunni
Nettó, Mjódd
Bókabúðin Hamraborg, Kópavogi
Bónus, Kópavogi, Hagkaup, Smáratorgi
Penninn-Eymundsson, Hafnarfirði
Utan höfuöborgarsvæðisins:
Penninn-Bókabúð Keflavíkur, Keflavík
Hagkaup, Njarövík
Nettó, Akranesi
Kaupf. V-Húnvetninga, Hvammstanga
Samkaup, Egilsstöðum,
Tónspil, Neskaupstað Bónus, Akureyn
KÁ, Selfossi Ha9,a^'^Ur9yn
Nettó, Akureyn
Penninn-Bókval, Akureyri
" 'S
Samantekt Félagsvísindastofnunar á sölu bóka 29. nóv. - 5. des. 2000. Unniö fyrir Morgunblaðiö,
Félag íslenskra bókaútgefenda og Félag bóka- og ritfangaverslana. Ekki eru taldar með þær
bækur sem seldar hafa verið á mörkuöum ýmiss konar á þessu tímabili, né kennslubækur.
Tilnefningar til Islensku
bokmenntaverðlaunanna
Morgunblaði/Þorkell
Höfundar tilnefndra fagurbókmennta. Pétur Gunnarsson, Sólveig
Bima Sigurðardóttir (f.h. Sigurðar Guðmundssonar), Gyrðir Elíasson,
Guðrún Eva Mínervudóttir og Einar Már Guðmundsson.
Höfundar tilnefndra fræðirita. Eggert Þór Bernharðsson, Gylfi
Gröndal, Jón Hjaltason, Siguijón Einarsson, formaður ritstjórnar
Kristni á íslandi, og Guðmundur Páll Ólafsson.
í GÆRKVÖLDI var tilkynnt hvaða
tíu bækur væru tilnefndar til í slensku
bókmenntaverðlaunanna árið 2000.
Það voru þau Svanhildur Óskarsdótt-
ir og Vilhjálmur Lúðvíksson sem
kynntu tilnefningar sínar en þau voru
sídpuð af stjóm Félags íslenskra
bókaútgefenda sem úrskurðaraðilar
fyrir hvom flokk bóka sem verðlaun
era veitt í. Viihjálmur kynnti tilnefn-
ingar sínar í flokki fræðirita og bóka
almenns eðlis og vom þær Hálendið í
náttúru íslands eftir Guðmund Pál
Ólafsson, útgefandi er Mál og menn-
ing. Saga Akureyrar III eftir Jón
Hjaltason, útgefandi er Akureyrar-
bær. Kristni á íslandi I-IV, Ritstjórn
Hjalti Hugason o.fl. Útgefandi Al-
þingi. Steinn Steinarr. Leit að ævi
skálds eftir Gylfa Gröndal. Útgefandi
JPV Forlag. Undir Bámjámsboga
eftir Eggert Þór Bemharðsson, út-
gefandi JPV Forlag. Svanhildur Ósk-
arsdóttir kynnti tilnefningar sínar í
flokki fagurbókmennta. Draumar á
jörðu eftir Einar Má Guðmundsson,
útgefandi Mál og menning. Fyrirlest-
ur um hamingjuna eftir Guðrúnu Evu
Mínervudóttur, útgefandi Bjartur.
Gula húsið eftir Gyrði Elíasson, út-
gefandi Vaka-Helgafell og Mál og
menning. Myndin af heiminum eftir
Pétur Gunnarsson, útgefandi Mál og
menning. Ósýnilega konan eftir Sig-
urð Guðmundsson, útgefandi Mál og
menning.
Alls vom lagðar fram af útgefend-
um 52 bækur í flokki fagurbókmennta
og 28 bækur í flokki fræðirita og sagði
Sigurður Svavarsson, formaður Fé-
lags íslenskra bókaútgefenda, að
aldrei fyrr hefðu jafnmargar bækur
verið lagðar fram. í ár væm 517 titlar
kynntir í Bókatíðindum en í fyrra
hefðu titlamir verið 459. Sigurður
sagði ennfremur að verðlaunafé hefði
verið aukið talsvert og væri nú ein og
hálf miHjón króna sem skiptist jafnt á
milli þeirra tveggja höfunda sem
hlytu verðlaunin. Þriggja manna
dómnefnd mun velja eina bók úr
hvomm flokki til íslensku bók-
menntaverðlaunanna sem forseti ís-
lands afhendir eftir áramót. Dóm-
nefnd skipa Haraldur Ólafsson
prófessor, formaður, Svanhildur Ósk-
arsdóttir og Vilhjálmur Lúðvíksson.
Kröftugt, hnitmiðað og einlægt
TðNLIST
Háskólabíó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Hjálmar H. Ragnarsson: í svart-
hvítu. Zivkovic: Marimbukonsert.
Zappa: Envelopes; G-spot Tomado.
Vivaldi: Blokkflautukonsert í C
RV443 (umr. f. víbrafón). Evelyn
Glennie, marimba & víbrafónn;
Sinfóníuhljómsveit íslands u. stj.
Jerzys Maksymiuk. Fimmtudaginn
7. desember kl. 19:30.
STÍLTEGUNDIRNAR sem
mættu eyrum hinna fjölmörgu hlust-
enda á „bláu“ sinfóníutónleikunum í
gær vom jafnólíkar og höfundamir.
Því þó að bæði hljómsveitarverk
Hjálmars H. Ragnarssonar og Mar-
imbukonsert Zivkovics væru undir
framsæknum formerkjum þessara
aldaloka, má óhætt telja Frank Zappa
(1940-93) almennt þekktari fyrir
rokkferil sinn í Mothers oflnvention
en fyrir fagurtónsmíðar. Þess utan er
ekki á hverjum degi sem heyra má
sólórödd í konsert eftir Vivaldi leikna
á víbrafón.
Fyrsta atriði á dagskrá var nýtt
hljómsveitarverk eftir Hjálmar H.
Ragnarsson, í svarthvítu, samið að
beiðni Menningarborgar 2000. Verk-
inu var fylgt úr hlaði í tónleikaskrá
með útdrætti af bréfi höfundar til
hljómsveitarstjórans, sem greinir frá
meginburðarstoðum tónsmíðarinnar
og hvaða atriði þurfi helzt að komast
skýrt fram í flutningi. Bréfið kveikti í
undirrituðum svolitlar vangaveltur
um fagurfræði nútíma listmúsíkur.
Þótt tónlist sé list tilfinninga og tjái
hvorki það sem sagt verði með orðum
né með litum eða línum, er engu að
síður athyglivert hvað nútímatónhöf-
undar em almennt tregir til að reifa
tilfinningarleg áhrif í verkum sínum,
miðað við hvað furðumargir leiðast út
í lýsingar á formrænum innviðum, og
stundum mun fjálglegri.
En hverjum kemur í rauninni við
hvemig nýtt verk er samið? Annað
hvort gerir það sig nú, síðar eða
aldrei. Og þó að tónfræðingar geti
e.t.v. dregið einhvem lærdóm af
smíðaaðferðum í löngu sígildum verk-
um, verður hulunni seint svipt af
kjama sköpunarsnilldar. Manni vai-ð
ósjálfrátt hugsað til frelsisstyttunnar
í New York. Hún þótti verkfræðilegt
afrek á sínum tíma - þ.e.a.s. burðar-
grindin bak við koparplötumar - en í
huga flestra í dag vegur annað
þyngra. Meðal tónskálda seinni ára-
tuga mætti aftur á móti stundum
halda að burðargrindin ætti að vera
utaná.
Að framansögðu er ljóst að téðar
upplýsingar í tónleikaskrá um t.a.m.
útilokun ákveðinna tóna eða tónsviða
komu undirrituðum að takmörkuðu
haldi hvað varðar listræna og tilfínn-
ingarlega meðtöku; a.m.k. varla frek-
ar en þegar ónefnt tónskáld kvað
meginhugsun verks síns fólgna í að
útiloka tóninn c/sfram að bláenda, og
skapa þannig ómótstæðilega löngun
hlustenda eftir lausn hans úr útlegð.
Hitt hafði óneitanlega meiri áhrif,
þegar hið fáheyrða gerðist áður en
leikar hófust, að hljómsveitarstjórinn
gekk fram fyrir skjöldu, hældi verk-
inu á hvert reipi (því miður greindust
orð hans ekki í smáatriðum) og lét
sveitina leika nokkur sýnishom til
frekari undirstrikunar.
Eftir slíka forkynningu hlaut jafn-
vel harðsvfraðasti andmódemisti að
sperra eymn. Enda var eins og rið
manninn mælt - verkið steinsmall.
Hvort sem það væri að þakka örvandi
stjórn, óvenjusnarpri útfærslu hljóm-
sveitar miðað við fyrsta atriði kvölds-
ins, eða einfaldega kröftugri, hnitmið-
aðri og einlægri tónsmíð, sem sagði
meir á 10 mínútum en mörg samtíma-
verk á 20.
Mikið orð hefur farið af skozka
slagverkssnillingnum Evelyn Glenn-
ie, og því ekki kinnroðalaust að játa að
hafa ekki séð hana á sviði fyir en í
gær. Marimbuleikur hennar í viða-
miklum Konsert nr. 2 Op. 25 frá 1996
eftir serbneska tónskáldið Nebojsa
Jovan Zivkovic var í einu orði sagt
magnaður, og ekki að sökum að
spyrja þegar áheyrendur risu á fætur
að verkslokum og fögnuðu ákaft. Höf-
undur er sjálfur slagverksmaður og
kunni greinilega vel til verka.
Einleiksparturinn gerði gífurlegar
tæknikröfur sem sólistinn fór létt
með að uppfylla, og þrátt fyrir drjúga
lengd höfðu tónleikagestir við nóg að
sýsla í huganum, enda bauð verkið
upp á marga skemmtilega og jafnvel
launrómantíska ómfleti, ekki sízt í
ævintýralegum dulheimum miðþátt-
arins og í lokaþættinum, sem var
dynjandi „tour de force“ gandreið, oft
í fimmskiptum púlsrytma.
Evelyn Glennie sýndi á sér aðra og
ólíka hlið eftir hlé, þegar hún skipti
yfir á víbrafón og lék blokkflautupart-
inn í blokkflautukonsert Vivaldis í
eigin umritun. Þó að hraðatækni
hennar væri makalaus í útþáttum, var
það kannski einkum dúnmjúk syngj-
andi víbrafónsins í hæga miðþættin-
um sem snart mann mest, enda dýn-
amík sólistans í það örasta í hröðu
þáttunum, þar sem ekkóstaðir duttu
stundum niður í hið óheyranlega.
Frank Zappa (1940-96) átti síðustu
tvö verk kvöídsins. Hann varð hálf-
gerð þjóðsagnarpersóna í framsæknu
bandarísku rokki á hippaámm, enda
afburða rafgítaristi og söngvaskáld,
þó að aðaláhrifavaldur í tónlist hans
væri enginn annar en Edgard Varése.
Húmor Franks var af meinhæðnari
sortinni, stundum súrreah'sk og raun-
ar engu lík, eins og heyra mátti í báð-
um hljómsveitarverkunum. Tóntak
hins fyrra, Envelopes, minnti mann
reyndar minna á Varése en á Liszt
með tíðum margtekningum sínum á
stuttum tónfrösum, þó að samstígt
ómstrítt hljómaferlið ætti aðeins
heima á 20. öld. Nálægðin við hrjm-
bundnu raftónlist 7. áratugar- kom
m.a. fram í áberandi skorti á sjálf-
stæðum kontrapunkti, en dálætið á
satfru og skopstælingum lék aftur á
móti sízt við einteyming í þessu
skondna stykki. Þaðan af síður í loka-
verkinu, „G-spot tomado", sem eftir
titli að dæma gæti eins verið ádeila á
grúppíulifnað og örugglega á banda-
ríska rokkútgerð. Hljómsveitin dró
hvergi af sér, heldur lék eins og vera
bar á fullu trukki, og hefur óefað gutl-
að glatt á hláturkimum í mörgum
tónleikagestinum eftir þessa hressi-
legu lokaskvettu undir innblásinni
stjóm pólska fjörkálfsins Jerzys
Maksymiuk.
Ríkarður Ö. Pálsson