Skírnir - 01.01.1879, Blaðsíða 39

FRAKKXAND.
39
innar hefSi brotiö öll samsærisráð á bak aptur, en aflei&ingarnar
hef&u þegar sýnt sig í þrifnaði J>jó5arinnar í öllum greinum,
taldi hann ýmsar umbætur fram i lögum og landstjórn, sem hann
sag&ist vilja fram fylgja. Eptir þa?) vjek hann máli sínu a&
klerkdóminum, eSa rjettara aö því, hver hætta þjóÖveldinu stæSi
af því liSi, sem því færi nú aS. í þá skjaldborg væri andi
enna fyrri tima flúinn, andi «fjallsynninganna» («Ultramontainsn),
andi Vatíkansins og umburSarboSa (Syllabus) páfans, en bragSiS
væri þetta aS halda fólkinu i fákunnáttu og blindni, aS á þaS
yrSi því hægra komiS fjötrum þrælkunarinnar. «A hverjum
deginum», sagSi hann, »sjást dæmi til, hvernig klerkdómurinn —
eSa þeir sem fylgja boSunum og bendingunum frá Rómi — býSur
ríkinu byrginn, og þegar jeg íhuga yfirgangsviSleitni kirkjuvalds-
ins, getur mjer ekki dulizt, aS þegnfjelaginu stendur af þessu
mesta hætta. AlstaSar leitar klerkdómurinn aS ná sínum tökum
á hugum manna; hann smeygir sjer eins inn í herinn og í dóma
iandsins — og eptir einu má taka, aS kenningar og vald krists-
munka fá aldri meiri viSgang enn þá, er högum og giptu föSur-
landsins fer hnignandi». Hann bætti hjer viS, aS hann aS vísu
vildi halda uppi fullu samvizkufrelsi, en klerkarnir yrSu aS hlýSa
þeim skyldum sem þeir hefSu viS ríkiS, og hann yrSi aB gera
mun á þeim mönnum þeirra á meSal, sem fyndu til fulls, aS
þeir ættu sjer fósturland, og hinum, sem kenndust ekki viS annaS
föSurland enn þaS, sem lægi á einni hæSinni í Rómaborg. Sem
vita mátti, fjekk ræSan mesta lof í blöSum þjóSvaldsmanna, en
i klerkablöSin kom sá úlfaþytur, sem menn höfSu ekki heyrt í
langan tíma. I mörgum öSrum bæjum talaSi Gambetta á fjöl-
sóttum fundum, en alstaSar var mesti rórnur gerSur aS máli hans.
Á einum fundinum komst han svo aS orSi um sjálfan sig, aS
hann væri «sendisveinn þjóSveldisins* *), og varS hann síSar
þeirra orSa aS minnast, er 630 kaupfarasveinar gerSu honum
veizlu, sem þegar skal getiS. — Fyrir alla þessa kappsmuni af hálfu
þjóBvaldsmanna gengu kjörmanna kosningarnar þeim svo í vil,
*) Orð hans voru: •Commis voyayeurt þ. e. sendisveinn kaupmanns sem
ferðast til að koma út varningi og semja um kaupin.