Morgunblaðið - 23.10.1982, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. OKTÓBER 1982
Úr tónlistarlífinu
eftir MARGRÉTI HEINREKSDÓTTUR
Vantar viðunandi
konsert-orgel
í Reykjavík
Meðal þeirra, sem aö undan-
fornu hafa brugðið sér til annarra
landa til að kynna sýnishorn is-
lenzkra tónsmíða eru þeir Halldór
. Vilhelmsson söngvari og Gústaf Jó-
hannesson organisti. t>eir fluttu
þrjú tónverk eftir Gunnar Reyni
Sveinsson á 13. norræna kirkjutón-
listarmótinu i haust, en þaö var að
þessu sinni haldið í Alaborg í
Danmörku.
Verkin, sem þeir fluttu eru
Orgelfantasía um gamalt íslenzkt
þjóðlag „Nú vil ég enn í nafni
þínu ...“ (sama verk og heyra má
í upphafi leikrits Guðmundar
Steinssonar, Garðveizlu, í Þjóð-
leikhúsinu); Kantata fyrir baryt-
on og orgel, sem ber heitið „Syng
nú mín sálarlúta" úr ljóði Steins
Steinarrs, en texti sóttur í tvo
Davíðssálma, nr. 137 og 117 — og
þriðja verkið var Partita fyrir
orgel um gamalt íslenzkt sálma-
lag „Jesú mín morgunstjarna".
Voru þessi verk framlag Islands
til tónleikahalds á mótinu, sem
hátt á annað hundrað manns
sóttu, auk kirkjukóra, sem þar
komu fram.
Norrænu kirkjutónlistarmótin
eru haldin fjórða hvert ár til
skiptis á Norðurlöndum. Upphaf
þeirra má rekja til 25 ára afmæl-
ishátíðar sænska organista og
kantórasambandsins, þar sem í
hópi gesta voru tónlistarmenn
frá nágrannalöndunum. Var þá
ákveðið að reyna að auka sam-
skipti Norðurlandaþjóðanna á
sviði kirkjutónlistar og eftir mik-
ið undirbúningsstarf var fyrsta
Gunnar Reynir Sveinsson, tónskáld, Gústaf Jóhannesson, organisti og Hall-
dór Vilhelmsson, söngvari.
norræna mótið haldið í Stokk-
hólmi árið 1933. Á íslandi hafa
þessi mót verið haldin tvisvar,
1952 og 1970.
Markmið þessa samstarfs er að
fjalla um kirkjutónlist á fagleg-
um grundvelli og allt, sem að
henni lýtur, þar á meðal mennt-
unarmál; ennfremur að kynna
nýja kirkjutónlist sem gert er á
tónleikum í sambandi við mótið
og loks, að þjóðirnar kynnist
meðferð og þróun hinna ýmsu
þátta í guðsþjónustuhaldi hver
hjá annarri.
Stefnan að slíta milli
safnaðar og kirkjukórs
I rabbi við þá Halldór og Gúst-
af um mótið kom meðal annars
fram, að þátttaka almennings í
kirkjusöng væri mun meiri á
Norðurlöndum en hér, en reyndar
væri þróunin einnig í þá átt hér á
landi að skilja milli safnaðar-
söngs — sem almennir kirkju-
gestir onnuðust einradda, e.t.v.
með forsöngvara — og hlutverks
kirkjukóranna:
„Til skamms tíma var það svo,“
sagði Gústaf, „að kirkjukórarnir
tóku algerlega af almennan safn-
aðarsöng — þeir sungu fjórradda
og fólkið hætti að taka undir. Nú
er stefnan sú, að safnaðarsöngur-
nn verði einradda, en kirkjukór-
nn flytji þá tónlist, sem söfnuð-
num er ekki ætlað að taka þátt
u
Þeir félagarnir rómuðu mjög
þá aðstöðu til kirkjutónlistar sem
þeir höfðu kynnst í Álaborg, ekki
sízt þau mörgu stóru og góðu
orgel, sem þeir höfðu séð og
heyrt. Halldór benti á að í
Reykjavík væri ekki til eitt ein-
asta nothæft konsert-orgel; bezta
orgelið væri í Landakotskirkju en
það væri í slæmu ástandi —
orgelið í Dómkirkjunni sagði
Gústaf, að væri að „verða búið“
og orgelið í kirkju Fíladelfíusafn-
aðarins væri of lítið, þó gott væri.
Þeim kom saman um, að í raun og
veru gætu íslendingar varla tal-
izt færir um að halda kirkjutón-
Sköpunarferill Vorblóts
Stravinskys í nýju ljósi
MEÐAL fágætra muna, sem
fyrirhugað er að selja á uppboði
hjá Sotheby’s í London 11. nóv-
ember nk. er handrit af Vorblóti
Stravinskys sem er vafalaust
mörgum enn í fersku minni frá
Zukovsky-hljómleikunum í
haust. Er handrit þetta metið á
250—300 þúsund sterlingspund
og Sotheby’s-menn í litlum vafa
um að það verð fáist.
Þetta handrit er talið eitt-
hvert merkasta tónlistarhand-
rit, sem fram hefur komið í
mörg ár. Þykir að því mikill
fengur, þar sem það varpi nýju
ljósi á hvernig Vorblót varð til
— það er talsvert frábrugðið
hinni endanlegu gerð, sem
Stravinsky lét frá sér. Sömuleið-
is er það sagt sýna, að verkið
hafi verið lengur í smíðum en
Stravinsky sjálfur sagði.
Handritið er merkt Serge Lif-
ar, sem er einn örfárra eftirlif-
andi samstarfsmanna Diaghil-
evs úr Ballets Russe í París.
Diaghilev setti sem kunnugt er
Vorblót á svið þar í borg árið
1913 og er talið að hann hafi
upphaflega átt handritið, því að
Lifar fór ekki að vinna með hon-
um fyrr en eftir 1920.
Tónlistarmaður einn lét svo
um mælt, þegar hann sá þetta
handrit, að það væri harla und-
arlegt, að hugsa til þess, að Vor-
blót hefði átt sér erfiða og stig-
bundna fæðingu, svo einstakur
er ferskleiki augnabliksins sem
einkennir verkið, — en þetta
minnir á hve gífurleg vinna og
margar tilraunir liggja oft að
baki listaverkum, sem virðast
svo sjálfsögð og eðlileg, að þau
hafi aldrei getað verið öðruvísi.
í nýútgefnum bréfum Strav-
inskys munu líka vera ýmsar
upplýsingar um tilurð Vorblóts,
svo og fleiri verka. Bréf þessi,
sem eru nýkomin út (1. bindi þó
aðeins) Kjá Faber í London,
segja víst lítið um persónulegt
líf Stravinskys, en þeim mun
meira um starf hans. Útgáfu
bréfanna hefur Robert Craft
annast en hann hefur skrifað
talsvert um Stravinsky og notið
við það aðstoðar síðari konu
hans, Veru, en hún lézt í síðasta
mánuði í New York, 93 ára að
aldri.
Vera Bosset Stravinsky hefur
verið athyglisverð kona eftir því
sem lífi hennar er lýst. Hún var
eins og Stravinsky fædd í St.
Petersburg (Leningrad) en sex
árum yngri en hann, fædd 1888.
Móðir hennar var sænsk, faðir-
inn franskur, efnaður iðnrek-
andi. Æskuárin átti hún heima
á sveitasetri fjölskyldunnar
mestan part, þar sem henni var
haldið að píanónámi og mála-
námi. Síðan var hún send til
framhaldsnáms í Moskvu og í
háskóla í Berlín. Eftir að hafa
séð Söru Bernhardt leika ákvað
hún að gerast leikari, meira þó
af vilja en hæfileikum. Hún fékk
listarmót vegna þess, að þeir
gætu ekki boðið fyrsta flokks
orgelleikurum viðundandi hljóð-
færi að leika á. Ekki bætir úr
skák, að í mörgum kirkjubygg-
ingum, eldri sem yngri, virðist
lítil fyrirhyggja hafa verið varð-
andi aðstöðu til tónlistarflutn-
ings, þar sem hvorki er gert ráð
fyrir rými fyrir stór orgel né
fyrir kóra.
Sú gróska, sem orðið hefur í
tónlistarlífi kirkjunnar á undan-
förnum árum hlýtur hinsvegar að
kalla á bætta aðstöðu og mætti ef
til vill leggja hér til, að stefnt
verði að því að koma upp í
Reykjavík viðunandi konsert-
orgeli fyrir 1990, þegar röðin
kemur að íslendingum að halda
15. norræna kirkjutónlistarmót-
ið.
Anne-Marie og James Chubet að spila
saman.
Pavarotti gerist
kvikmyndastjarna
UM ÞESSAR mundir eru að
hefjast sýningar í Bandaríkjun-
um á nýrri kvikmynd, Yes
Giorgio, þar sem söngvarinn
mikli, Luciano Pavarotti, fer
með aðalhlutverk. Mynd þessi
er sögð rómantísk kómedía og
Pavarotti sagður skila sínu með
ágætum, ekki aðeins söng —
sem ekki þurfti um að efast —
heldur og leik.
Myndin fjallar svo sem
vænta má, um óperusöngvara.
Hann missir röddina rétt fyrir
hljómleika í Boston og um-
boðsmaður hans kallar til
bezta háls-, nef- og eyrnasér-
fræðinginn í borginni. Sá
reynist vera kona, sem söngv-
arinn vantreystir að sjálf-
sögðu í fyrstu, — en þegar
henni tekst að lækna hann
ákveður hann að launa henni
með því að bjóða henni með
sér í hljómleikaferð til þess að
hún fái að kynnast lífi óperu-
söngvarans. Úr þessu verður
svo auðvitað ást og tilheyrandi
en áhorfendur eru ásamt
lækninum leiddir í allan
sannleika um hið „ljúfa líf“
dáðrar söngstjörnu og fá að
skyggnast inn í heim óperunn-
ar.
Myndin er tekin í Banda-
ríkjunum og Ítalíu. Atriði frá
tónleikunum í Boston voru
tekin beint á útikonsert þar
sem saman voru komnir um
150 þúsund áheyrendur. Nokk-
ur atriði voru tekin upp í
Metropolitan-óperunni og er
það í fyrsta sinn, sem leyft er
að taka kvikmynd þar inni.
Leikstjóri myndarinnar er
Franklin Schaffner, sem hlaut
Óskarsverðlaunin fyrir mynd-
ina Patton á sínum tíma.
•ötþfcaés* r 'líSikíjas
f H'f-'ti Tip
Ur handritinu