Morgunblaðið - 23.10.1982, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. OKTÓBER 1982 27
Ms. Edda, farþegaskip Farskips, mun hefja siglingar 1. júní 1983:
Reiknum með að flytja
um 17 þúsund farþega
— segir Einar Hermannsson, framkvæmdastjóri Farskips
HINN 1. júní á næsta ári mun fs-
land tengjast veganeti Evrópu með
bíla- og farþegaferjunni Eddu, sem
skipafélagió Farskip mun reka, en
þaó er sameignarfyrirtæki Eimskipa-
félags íslands og Hafskips. Aö sögn
Einars Hermannssonar, fram-
kvæmdastjóra Farskips, byggist
ákvörðun skipafélaganna á ákveó-
inni eftirspurn íslenzkra bifreiðaeig-
enda eftir þessari sjálfsögöu teng-
ingu viö Evrópu yfir sumarleyns-
timabilið og einnig óskum fjöl-
margra farþega um aö geta notið
hvíldar og afþreyingar um borð í
skipi á ferðum sínum úr og í sumar-
leyfi.
„Farkosturinn ms. Edda, sem
hefur verið tryggður til siglinga á
komandi sumri, er í alla staði hinn
ákjósanlegasti, enda var skipið
byggt fyrir finnska ferjufélagið
Silja Line, sem er þekkt fyrir hvað
beztan aðbúnað farþega af öllum
ferjufélögum. Þetta skip sameinar
kosti bílferju og farþegaskips með
fullkominni aðstöðu um borð til
afþreyingar og skemmtana fyrir
farþega.
„Edda mun hefja siglingar frá
Reykjavík 1. júní á næsta ári og
mun síðan koma og fara vikulega
á miðvikudagskvöldum frá
Reykjavík til Newcastle og Brem-
erhaven allt sumarið fram undir
lok september. Ferjusiglingar líkj-
ast öðrum minna jarðbundnum
ferðamáta að því leyti, að skipið er
alltaf ákveðna daga og klukku-
stundir vikunnar í viðkomandi
höfnum og geta farþegar hagað
lengd og fyrirkomulagi ferðalaga
sinna samkvæmt því,“ sagði Einar
Hermannsson ennfremur.
Það kom ennfremur fram hjá
Einari Hermannsyni, að erlendar
viðkomuhafnir skipsins hafi verið
valdar í ljósi óska væntanlegra
farþega. „Newcastle í Bretlandi,
sem löngum hefur verið kölluð
„hlið“ Bretlands til Norðurland-
anna, er mjög miðsvæðis á Bret-
landseyjum og er t.d. um það bil
414 klukkustunda akstur frá
skipshlið til Lundúna og einungis
2 klukkustunda akstur til Edin-
borgar. Newcastle og útborgir er
einn af stærstu byggðakjörnum
Englands og mikil viðskiptamið-
stöð, enda má geta þess, að Eldon
Square í Newcastle er ein stærsta
og glæsilegasta verzlanamiðstöð
Evrópu. Einnig eru héruðin í
kringum Newcastle, að meðtöldu
Vatnahéraðinu, ákaflega falleg og
táknræn fyrir England," sagði
Einar Hermannsson.
„Bremerhaven og systurborgin
Bremen í Vestur-Þýzkalandi hafa
verið tengdar Íslandi í aldaraðir,
fyrst sem ein helzta borg Hansa-
kaupmanna fyrr á öldum og sem
helzta fiskveiðihöfn Þýzkalands á
seinni árum. Bremerhaven/Brem-
Siglingarleið Eddu.
en er önnur helzta viðskiptaborg
Norður-Þýzkalands og sem slík
eins vel tengd samgöngukerfi
Þýzkalands og Evrópu með vegum
og járnbrautum og bezt verður á
kosið,“ sagði Einar Hermannsson
ennfremur.
Til dæmis um verð með skipinu
má nefna, að fari 4 manna fjöl-
skylda, 2 fullorðnir og 2 börn und-
ir 12 ára, í 4 manna klefa með
salerni og sturtu ásamt bifreið til
Newcastle og til baka, þá kostar
það miðað við núverandi gengi um
18.200 krónur. Fari þessi sama
fjölskylda til Bremerhaven myndi
kostnaðurinn vera um 25.300
krónur. Þá má nefna dæmi um
hjón, sem færu í tveggja manna
klefa til Newcastle og til baka án
bíls. Kostnaður þeirra væri um
12.700 krónur. Færu þessi sömu
hjón til Bremerhaven myndi
kostnaðurinn verða um 17.700
krónur.
Börn undir 2ja ára aldri ferðast
endurgjaldslaust, en börn að 12
ára aldri greiða 50% af grunn-
gjaldi, en börn vega jafnt fullorðn-
um í bílaafslætti. Einn farþegi
greiðir fullt gjald fyrir bifreið.
Tveir saman greiða 70% af gjaldi,
þrír saman 40% af gjaldinu og ef
fjórir eða fleiri ferðast saman
greiða þeir ekkert fyrir flutning á
bílnum.
Edda er byggð í Frakklandi árið
1972 og er í hæstu flokkun Lloyd’s
Register og finnsku siglingamála-
stofnunarinnar. Skipið er 7.800
brúttólestir að stærð. Meðal-
ganghraði þess er um 20 hnútar.
Mesti farþegafjöldi er 900, en 440
hvílur eru í skipinu. Síðan eru 120
svonefndir „flugstólar". Veitinga-
salur skipsins er með 208 sæti,
kaffitería með 172 sæti og dans-
og reyksalur taka 140 i sæti. Næt-
urklúbbur og diskótek taka 115 í
sæti og ölstofa 40 manns í sæti.
Síðan er ráðstefnu- og kvik-
myndasalur, sem tekur 50 í sæti
og „sauna“-klúbbur sem tekur 40 í
sæti. í skipinu er innisundlaug,
sauna fyrir karla og konur, leik-
og gæzlusvæði fyrir börn, fríhöfn
með þremur afgreiðslulínum,
verzlun, hárgreiðslustofa, spila-
víti, útisvæði til sólbaða, símstöð
og banki svo eitthvað sé nefnt. Þá
má geta þess, að öll þjónusta og
varningur um borð er á tollfrjálsu
verði.
Aðspurður sagði Einar Her-
mannsson, að þeir Farskipsmenn
byggjust við að flytja á bilinu 8—9
þúsund manns hvora leið næsta
sumar, eða eitthvað í námunda við
17 þúsund farþega í það heila.
Rannsóknir og neytandinn
eftir dr. Jón Óttar
Ragnarsson dósent
Hvað koma vísindi og rann-
sóknir íslenskum neytendum
við? Er ekki nóg að þeim beri að
borga brúsann? Hafa vísindi
gert nokkurn vísari? Hafa þau
eflt nokkra dáð?
Það er staðreynd að raddir af
þessu tagi eru óðum að hljóðna.
Það eru vísindin öðru fremur,
sem hafa stuðlað að þeim lífs-
gæðum og langlífi sem við lítum
nú á sem sjálfsagðan hlut.
Það er líka staðreynd sem ekki
verður um flúin að íslendingar
hafa þjófstartað á nær öllum
sviðum rannsókna og vísinda
vegna vanmats og misskilnings á
gildi vísinda.
En vísindi eru fleira en að
rannsaka atóm, frumur eða
efnaskipti. Vísindi geta verið
eins hagnýt og það hvernig er
best að veiða fisk í soðið eða
kanna næringargildi matvæla.
I þessari grein verður fjallað
um vísindi í þágu neytenda og
hvers vegna þeim miðar hægar
en jafnvel þeir þolinmóðustu í
hópi neytenda ættu að sætta sig
við.
Rannsóknir og ríkið
Ýmislegt hefur áunnist í rann-
sóknarmálum að undanförnu,
m.a. fyrir tiistuðlan Rannsókna-
ráðs og Vísindasjóðs. Engu að
síður ríkir ófremdarástand í
flestum greinum vísinda.
Sem dæmi um það ótrúlega
sinnuleysi sem hefur gætt í þess-
um málum má nefna að á Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins er
ekki eitt meiri háttar tæki keypt
fyrir innlent fé.
Þess í stað hefur forstjóri
þessarar stofnunar mátt fara í
betliferðir til erlendra vísinda-
og styrktarstofnana. Fjárveit-
ingar hins opinbera hafa vart
dugað fyrir varahlutum.
Vanþekking og ráðaleysi ríkis-
ins og margra stjórnmálamanna
á þessu sviði er alræmd. En hvað
hefur það kostað þjóðina í glöt-
uðum tækifærum og gallaðri
vöru?
Vísindi og þjóðarbúið
Hvert sem litið er í íslensku
þjóðfélagi blasa við afleiðingar
af ónógum rannsóknum. Nægir
að minna á galla í steinsteypu
sem e.t.v. munu kosta þjóðina
milljarða áður en yfir lýkur.
En það er óþarfi að fara upp í
Breiðholt til að sjá afleiðingarn-
ar. Þær má líka sjá í minnkandi
þjóðartekjum og vaxandi skulda-
söfnun í erlendum bönkum.
Auðvitað má deila um hversu
mikil sök hins opinbera er, en
stór er hún. Um hitt þarf ekki að
deila að vísindi eru okkar eina
von um velmegun til frambúðar.
Vísindi og rannsóknir eru einu
tækin sem smáþjóð hefur til að
átta sig á eigin sérstöðu og til að
nýta sem best þær auðlindir og
hugvit sem land og þjóð bjóða
upp á.
Rannsóknir í
þágu neytenda
Rannsóknir í þágu neytenda
eru hluti af því sem er kallað
hagnýt visindi. Segja má að allar
þær hagnýtu rannsóknir sem í
landinu eru stundaðar komi
neytendum til góða.
En þær rannsóknir sem snerta
neytendur beint og mest eru þær
sem gefa upplýsingar um vöru-
gæði, tengsl lífshátta og heil-
brigði og upplýsingar um neyslu-
venjur og heilsufar.
Meðal allra menningarþjóða
hafa verið gefnar út töflur yfir
helstu næringarefni í mismun-
andi matvælum. Eru töflur af
þessu tagi ágætt dæmi um
niðurstöður hagnýtra vísinda.
Hér á landi, hjá þeirri þjóð
sem hvað mest treystir á mat-
vælaframleiðslu, er vart til ein
einasta fæðutegund sem hefur
verið skilgreind nægilega vel
með þessum hætti.
Og hver er ástæðan? Mennt-
unarleysi? Áhugaleysi? Nei,
fyrst og fremst tækjaskortur,
þ.e. á þeim þætti vísindastarf-
semi sem er ódýrastur og þó
frumforsenda allra vísinda.
Því miður er þetta mál sem
ekki varðar aðeins íslenska vís-
indamenn. Þetta er mál sem
varðar þjóðina alla. Við erum að
heltast úr lestinni og það er hinu
opinbera og stjórnmálamönnum
að kenna.
Ef svo heldur áfram sem nú
horfir verður ekki um annað að
ræða en skera upp herör gegn
þeim stofnunum og stjórnmála-
mönnum sem eru að loka einu
þróunarleið íslensks þjóðfélags.
Rannsóknir á
næringargildi
Það er langt síðan það var orð-
ið tímabært að íslenskir neyt-
endur fengju fullkomnar upplýs-
ingar um helstu næringarefni í
þeim mat sem þeir leggja sér til
munns.
Það er ekki íslenska ríkinu að
þakka að þessar rannsóknir hafa
ekki alveg kafnað í fæðingu,
heldur Framleiðsluráði landbún-
aðarins og Kellogg-stofnuninni
bandarísku svo dæmi séu nefnd.
Neytendur ættu að hafa í huga
hvaða sess hagsmunir þeirra
hafa skipað þegar beðið hefur
verið um fjárveitingar til rann-
sókna af þessu tagi.
Rannsóknir á
neysluvenjum
Það er fyrst og fremst áhuga
heilbrigðisyfirvalda að þakka að
rannsóknum á neysluvenjum
þjóðarinnar miðar nú nokkuð
áfram.
Rannsóknir á neysluvenjum
eru svo mikilvægur þáttur rann-
sóknarstarfsemi að sennilega
mundi það borga sig að koma á
FÆDA
OG
HEILBRIGÐI
fót stofnun sem gerði ekki annað
en að fylgjast með á þessu sviði.
Neysluvenjur hafa afgerandi
áhrifa á langlifi, heilsufar, nær-
ingarástand og andlega og lík-
amlega heilbrigði. Er kostnaður
af slíkum rannsóknum yfirleitt
aðeins brotabrot af ávinningn-
um.
Þær rannsóknir sem hafa far-
ið fram hafa nú þegar gefið
dýrmætar upplýsingar um hvaða
hópar það eru helst sem lifa á
lélegustu fæði og er hættast við
næringarskorti.
Lokaorð
Sú hugmynd að rannsóknir
séu eitthvað sem fer fram í fíla-
beinsturnum er sem betur fer
óðum á undanhaldi. Rannsóknir
eru fyrir þjóðina alla, vísasta
leiðin til velmegunar.
Rannsóknir í þágu neytenda
eru aðeins eitt svið af mörgum
sem hefur verið vanrækt. En
ástandið í þeim efnum er um leið
lýsandi dæmi um sinnuleysi ís-
lenskra stjórnvalda.
Rannsóknir á fæðu og neyslu-
venjum voru hér teknar sem
dæmi um rannsóknir í þágu
neytenda og munu hafa víðtæk
áhrif á heilbrigði og langlífi
þjóðarinnar þegar fram líða
stundir.