Morgunblaðið - 23.10.1982, Blaðsíða 26

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. OKTÓBER 1982
„Lærir að þekkja
sjálfan sig betur“
Rætt við 4. árs nema í Leiklistarskóla íslands — Nemendaleikhúsið
Leikhópur Nemendaleikhússins, isamt leikstjóra og leikmyndasmiö. Neðri
röð frá vinstri: Edda Heiðrún Backman, Kristján Franklín Magnús, Sigur-
jóna Sverrisdóttir, Vilborg Halldórsdóttir. Efri röð: Pekka Ojamaa, María
Sigurðardóttir, Helgi Bjarnason, Ritva Siikala og Eyþór Arnason.
Nemendalcikhúsið svonefnt er síð-
asti námsáfanginn hjá leiklistarnem-
um í Leiklistarskóla íslands, áður en
þeir útskrifast sem fullgildir leikar-
ar. I’á eiga þeir að haki þriggja ára
nám í leiklist við Leiklistarskólann
og á fjórða árinu og því síðasta í
námi þeirra, æfa þau og setja upp
leikverk fyrir almenning, undir
stjórn reyndra manna sem til þess
veljast.
Alls verða það þrjú verk sem
Nemendaleikhúsið mun setja upp í
vetur og nú um þessar mundir er
það fyrsta þeirra einmitt að koma
upp og verða sennilega hafnar
sýningar á því, þegar þetta kemur
fyrir sjónir almennings. Þetta er
leikritið „Prestsfólkið", eftir
finnsku skáldkonuna Minnu
Canth. Það er finnskur leikstjóri,
Ritva Siikala, sem leikstýrir
verkinu og hefur hún verið fengin
hingað sérstaklega, ásamt þeim
sem gerir leikmyndina, Pekka
Ojamaa, sem einnig er finnskur,
til þessa verks með styrk frá Nor-
rænu leiklistarnefndini.
Að þessu sinni eru það sjö leik-
listarnemar sem eru á fjórða
námsári i Leiklistarskóla Íslands
og mynda nemendaleikhúsið. Þeir
eru: Edda Heiðrún Backman, Ey-
þór Árnason, Helgi Björnsson,
María Sigurðardóttir, Kristján
Franklín Magnús, Sigurjóna
Sverrisdóttir og Vilborg Hall-
dórsdóttir.
Ekkja meö sjö börn.
Morgunblaðið var statt uppi í
Lindarbæ þegar mjög var farið að
líða á æfingar verksins og fylgdist
með þegar leikstjóri fór yfir það
með leikendunum, eftir æfingu
sem verið hafði um morguninn.
Þegar tækifæri gafst voru leiklist-
arnemarnir teknir tali og spurðir
um verkið.
„Verkið er um manneskjur. Það
er dramatískt og að ýmsu leyti
sorglegt og segir frá því hvernig
hið hefðbundna fjölskyldumunst-
ur getur sligað manneskjuna.
Verkið er sígilt, en þegar við fyrst
lásum það þótti sumum okkar það
dálítið gamaldags. Það kom hins
vegar fljótlega í ljós, að það á í
raun og veru mikið erindi við sam-
tímann. Þetta er klassískt leikrit
og það er ótrúlegt hvað það tekur
mikið fyrir efni sem efst er á
baugi í dag, því það er skrifað
fyrir hundrað árum. Enda þótti
verkið mjög byltingarsinnað á sín-
um tíma en leikritum eftir þessa
skáldkonu var bæði breytt, svo
þau þættu hæf til sýninga og einn-
ig bönnuð. Hún hefur verið langt á
undan sinni samtíð að ýmsu leyti.
Þá fékk hún einnig að kenna á erf-
iðleikum, því að hún varð ung
ekkja með sjö börn.
Ritva Siikala hefur gert leik-
gerð, þar sem hún leggur áherslu á
önnur atriði og tekur út aðra hluti
í leikritinu, en gert hefur verið
hingað til og það er okkar reynsla
að þetta sé mjög gott kennsluverk-
efni og Ritva hefur einmitt lagt
áherslu á það í vinnu sinni hér
með okkur að við lærðum á þessu,
enda höfum við lært margt. Það er
líka kostur að í þessu verkefni eru
hlutverk fyrir sjö manns, svo að
hvert okkar um sig hefur bara eitt
hlutverk að vinna að, hitt hefði
verið erfiðara", sögðu þau.
Ljósmynd Mbl. Kristján Einarsson.
Æfing morgunsins rædd og athugasemdir gerðar.
Lítur allt öðrum
augum á lífið.
Er þetta fyrsta „alvöru“-verkið
sem þið leikið í?
„Við settum upp barnaleikritið
„Finnur karlinn, Kisan og Sepp-
inn“ í fyrra með Stefáni Baldurs-
syni og sýndum fyrir börn af dag-
heimiium og leikskólum borgar-
innar og einnig yngstu deildir
barnaskólanna. Þá lékum við
útvarpsleikritið „Að leiðarlokum“,
sem Þórhallur Sigurðsson leik-
stýrði og með honum unnum við
svo ljóðadagskrá úr ljóðum eftir
Halldór Laxness, sem við fluttum
í Norræna húsinu síðastliðið vor.
Sá þáttur námsins í skólanum
að sýna opinberlega, byrjar sem sé
Hvernig er að vera við nám í
leiklist?
„Það er erfitt, en skemmtilegt
og mjög auðgandi. Það veldur því
eflaust að maður fær fljótt hrukk-
ur, en það eru þá fallegar hrukkur.
Maður lítur allt öðrum augum á
lífið eftir en áður, þegar maður er
búin að stunda þetta nám í fjögur
ár, og álit okkar á leikhúsinu hef-
ur breytst töluvert frá því að við
sóttum um inngöngu í skólann,
enda vitum við nú að sjálfsögðu
miklu meira. Þetta er mjög krefj-
andi vinna, en maður fær mikið til
baka fyrir það sem maður leggur
af mörkum. Maður öðlast nýja sýn
á lífið, sem maður hafði ekki áður
og lærir að þekkja sjálfan sig bet-
ur en maður gerði. Það eru mikil
forréttindi, að geta verið að læra
fag sem veitir manni svona margt
og við vonum að við getum gefið
áhorfendum okkar eitthvað af því,
í vetur og í framtíðinni".
Eitthvað að lokum?
„Já, við viljum bara hvetja alla
til þess að láta verða af því að
koma og sjá sýninguna, því það er
svo oft sem fólk ætlar í leikhús en
áttar sig ekki fyrir en það er orðið
of seint og sýningum er hætt. Við
teljum að þessi sýning eigi virki-
legt erindi til allra", sögðu þau að
lokum.
smám saman á 3. árinu og 4. árið
samanstendur eingöngu af æfing-
um á leikritum, sem sýnd verða
opinberlega".
Vilborg Halldórsdóttir i einu atriða
leikritsins.
„Sú list sem er köiluð leik-
ur, er endursköpun lífsinsa
Rætt við finnska leikstjórann Ritva Siikala
Ritva Siikala hefur verið fengin til
að leikstýra „Prestsfólkinu",
fyrsta verkefni Nemendaleikhúss-
ins i vetur. Hún er finnsk, sem og
leikmyndasmiðurinn Pekka
Ojamaa. Morgunblaðið ræddi við
hana, þegar tækifæri gafst og
spurði fyrst hvernig vinnan að
verkinu hefði gengið með hinum
ungu leikurum.
Rangt að tala
um niðurstöðu.
„Samvinnan hefur gengið vel
og þetta hefur verið athyglis-
verður tími. Þetta hefur verið
mikil og erfið yinna og það er
rangt að tala um niðurstöðu af
henni, eins og hægt sé að mæla
hana á einhverjum ákveðnum
punkti, það er ekki hægt að sjá
fyrir endann á þessu, þetta held-
ur áfram og er í stöðugri þróun
og árangurinn þarf ekki að koma
fram fyrr en löngu seinna. En ég
hef séð miklar framfarir eiga sér
stað, það gleður mig vissulega og
ég held að þessir ungu leikarar
hafi mikla möguleika á að hasla
sér völl í íslensku leikhúsi. Ann-
ars er það auðvitað þannig, að þó
að fólk sé að ljúka námi, þá á það
mikið ólært, maður er allt lífið
að læra eitthvað nýtt. Ég get
sagt það fyrir sjálfa mig, sem
hef verið 15 ár í leikhúsinu, að
mér finnst ég fyrst hafa verið að
læra mikið undanfarin þrjú ár.
Annars er aðeins eitt svar til við
þinni spurningu: „Komdu og
sjáðu og dæmdu fyrir sjálfan
þig““.
Ég veit ekki hvað þú hefur
haft mikil tækifæri til að kynna
þér íslenskt leikhúslíf, en mig
langar til að spyrja, hvernig það
kemur þér fyrir sjónir og þá
kannski í samanburði við
finnskt?
Að lýsa lífinu í
gegnum leikarann.
„Ég var hér síðastliðinn vetur
í þrjár vikur með námskeið á
vegum Þjóðleikhússins og þá
hafði ég nokkurn tíma til að
kynna mér það sem var að ger-
ast, en nú hef ég verið að vinna
eins og þræll og hef því ekki get-
að séð mikið, svo að ég veit ekki
hvort sú mynd sem ég hef af
leiklistarlífinu, er rétt eða ekki.
Á hinn bóginn finnst mér að það
þurfi að byggja meiri dýnamík á
leikaranum, til þess að lýsa líf-
inu. Það sem ég á við er að leik-
ararnir séu notaðir á anr.an
hátt, að meiri áhersla sé lögð á
leikarann og lífinu sé lýst í gegn-
um hann, að leikverkið miði
meira að samskiptum milli fólks
og það sem ég sakna stundum
hjá ykkur er einhvers konar al-
vara og heiðarleiki í því að nálg-
ast persónuna. Ég hef hins vegar
séð marga virkilega góða leikara
hér og það er eitt sem þið hafið
alveg tvímælalaust, en okkur
skortir í Finnlandi og það er sú
mikla gróska, sem er í leikritun
hér á landi og það er mjög já-
kvæður hlutur.
Annars er erfitt að segja
eitthvað ákveðið, því til þess að
gott leikhúslíf blómstri, þurfa
svo margir þættir að vera í góðu
lagi og leggjast á eitt. Það sem
mér finnst skorta, er að það hafi
verið hugsað nægilega djúpt um
manninn/persónuna, að hann fái
að njóta sín eins og vert er. Ég
veit ekki hver er grunnurinn að
þessu og ef ég hef rangt fyrir
mér, þá er ég vissulega ánægð
með það“.
Óvenjuleg
sviössetning.
Hvað getur þú sagt okkur um
þetta leikrit sem þú setur upp
hér?
„Það er skrifað árið 1891 af
finnskri konu, sem er ein af
bestu leikritaskáldum Finn-
lands. Þetta var hugrökk kona,
sem ég virði mjög mikils. Leik-
ritið er undir miklum áhrifum
frá Ibsen. Þetta er raunsæisverk
sem fjallar um borgaralega fjöl-
skyldu og það hversu miklu iliu
er hægt að koma til leiðar í nafni
Ljósmynd Mbl. Kristján Einarsson.
Ritva Siikala
fjölskyldunnar. Þungamiðja
verksins er föðurvaldið og til-
raunir barnanna til þess að berj-
ast gegn og komast undan því.
Annars er engu svarað, heldur er
varpað fram spurningum um
þetta efni í leikritinu. Við byggj-
um sviðið að áhorfendum og
reynum að vera í nánum tengsl-
um við þá þegar við leikum
verkið, en höfum ekki leikarana í
einu horninu og áhorfendurna í
hinu. En það sem við miðuðum
við í uppsetningu verksins, ég og
leikmyndasmiðurinn Pekka
Ojamaa, voru þeir möguleikar
sem þetta húsnæði bauð upp á og
þær takmarkanir sem það hefur
og við reyndum og reyndum að
gera þetta allt saman á sem nú-
timalegastan hátt“.
Á hvað hefur þú lagt áherslu í
vinnu þinni með leikurunum?
„Það sem ég hef reynt að
leggja áherslu á, er að þroska
nemendurna og gera þeim fært
að vera eins skapandi einstakl-
ingar og þeir hafa möguleika til.
Áherslan hefur verið á leikurun-
um og ég hef reynt að hjálpa
þeim til að finna leiðina að eigin
persónuleika, sem ég tel fyrir
leikara, forsendu þess að ná til
áheyrenda. Ef leikari leikur með
eigin persónuleika getur hann
náð beint til hjarta áheyrenda
og ég hef reynt að sýna þeim að
sú list sem er kölluð leikur er
endursköpun lífsins.
Ég hef mjög góðar tilfinningar
til þessa verks, það hafa allir
lagt sig fram. Árangurinn af
þessari vinnu getur komið mörg-
um mánuðum síðar, en hann get-
ur líka sýnt sig nú. í öllu falli
vona ég að verkið og sú vinna
sem við höfum lagt í það, nái til
áhorfenda, en það er engin vissa
fyrir því og verður mjög spenn-
andi að sjá hvernig verkinu
verður tekið.
Ég hef verið hér á landi í þrjá
mánuði með alla fjölskyldu mína
og hef fallið fyrir landinu og
þjóðinni og það sama gildir um
fjölskylduna. Þetta hefur verið
mjög áhrifamikil reynsla og ég
veit að það er klisja að segja það,
því ég hef svo oft heyrt það
endurtekið, að ég sé ekki eini
Finninn sem á auðvelt með að ná
sambandi við íslendinga. Ég veit
ekki á hverju það byggist, en það
er staðreynd engu að síður",
sagði Ritva Siikala að lokum.