Morgunblaðið - 23.10.1982, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLADIÐ, LAUGARDAqUR 23. OKTÓBER 1982
gangskðr
Umsjón:
Ásdís J. Rafnar
Anna Ásgeirsdóttir
Erna Hauksdóttir
Fijáls
hugsun-
frelsi
þjóðar
HVOT45 \RA
ufin;i'IÍMi(í>ala
FRJALS HUGSUN
— FRELSIÞJÓÐAR
Hvöt
45 ára
afmælisútgáfa
Hvöt, félag sjálfstæðiskvenna í
Reykjavík, var stofnað 19. febrúar
1937 og eru á þessu ári liðin 45 ár
frá stofnun þess. Til að marka
þennan áfanga í starfi félagsins
gefur það út afmælisrit á morgun,
24. október, sem ber nafnið Frjáls
hugsun — frelsi þjórtar.
I fyrsta þætti bókarinnar er
grein eftir Olöfu Benediktsdóttur
menntaskólakennara um stofnun
Hvatar og fyrstu árin í starfi fé-
lagsins. Þar er saga félagsins í
venjulegri merkingu ekki skráð, —
heldur skýrt frá tildrögum að
stofnun, stofnendum og starfi í
byrjun. Þá eru þrjú viðtöl við
frumherja birt, sem unnin eru af
Elínu Pálmadóttur blaðamanni.
Þeir eru Ásta Guðjónsdóttir,
Grímheiður Pálsdóttir og Jórunn
ísleifsdóttir. Þá er grein eftir
formann Hvatar, Bessí Jóhanns-
dóttur cand. mag., um Hvöt í nútíð
og framtíð. í öðrum þætti bókar-
innar eru fimm greinar eftir jafn
marga höfunda um efnið „Mennt-
un og vinnumarkaður" og er þar
opnuð umræða um þennan viða-
mikla málaflokk og mikilvægi
hans áréttað. Höfundarnir eru
Áslaug Friðriksdóttir skólastjóri,
Katrín Fjeldsted læknir, Sigríður
Arnbjarnardóttir, kennari, Árdís
Þórðardóttir hagfræðingur og
Dögg Pálsdóttir lögfræðingur. I
þriðja þætti bókarinnar eru birtar
tillögur og frumvörp sem sjálf-
stæðiskonur hafa flutt á Alþingi
og í borgarstjórn um málefni er
snerta þema annars þáttar og gefa
sýn á málsmeðferð og vinnubrögð
á mismunandi tímum. Það efni
tók Ragnhildur Helgadóttir vara-
þingmaður saman. I bókinni er
fjöldi mynda úr sögu og starfi
Hvatar og skrár yfir stjórnir frá
stofnun félagsins. Söfnun mynda
önnuðust Auður Auðuns fyrrv.
ráðherra og Ragnhildur Pálsdóttir
kennari. Anna Arnbjarnardóttir
fulltrúi vann skrárnar. Afmælis-
ávörp eru frá Geir Hallgrímssyni
formanni Sjálfstæðisflokksins og
Margréti S. Einarsdóttur for-
manni Landssambands sjálfstæð-
iskvenna og heillakveðjur frá vel-
unnurum Hvatar.
Ritnefnd bókarinnar skipuðu
Björg Einarsdottir, formaður,
Anna Arnbjarnardóttir, Ásdís J.
Rafnar, Ólöf Benediktsdóttir og
Ragnhildur Helgadóttir.
Þriðja bókin á
skömmum tíma
24. október 1980 er fimm ár voru
liðin frá kvennafrídeginum 1975,
gaf Hvöt, ásamt Landssambandi
sjálfstæðiskvenna, út bókina
„Fjölskyldan í frjálsu samfélagi"
og 1981 bókina „Auðarbók Auð-
uns“. Fjölskyldan í frjálsu samfé-
lagi ergreinasafn um málefni fjöl-
skyldunnar, en á síðustu árum
hefur meira en oft áður verið rætt
um svokallaða fjölskyldupólitík og
er bókin eina heilstæða verkið,
sem út hefur komið um þau mál
hér á landi. Sem dæmi um mála-
flokka, sem þar koma við sögu, má
nefna skattamál, húsnæðismál,
dagvistarmál, umhverfi fjölskyld-
unnar, fjölskylduna og kristna
trú, fræðslumál, jafna foreldra-
ábyrgð og jöfn réttindi karla og
kvenna á vinnumarkaðnum og al-
mennt á öllur.i sviðum þjóðlífsins.
Auðarbók Auðuns var skrifuð
tii heiðu.s brautryðjandanum
Auði Auðuns í tilefni af sjötugs
afmæli hennar 18. febrúar 1981.
Bókin er greinasafn um ýmis mál-
efni tengd sérþekkingu höfunda.
Frjáls hugsun — frelsi þjóðar er
því þriðja bókin sem Hvöt gefur út
á sl. tveimur árum.
„Að stuðla að aukinni
þátttöku kvenna í
stjórnmálum ...“
Félag sjálfstæðiskvenna í
Reykjavík er eitt af fjölmennustu
stjórnmálafélögunum hér á landi.
Félagsmenn eru nú hátt í tvö þús-
und. Tilgangur með stofnun Hvat-
ar var sá að fylkja konum um mál-
efni Sjálfstæðisflokksins og virkja
konur til starfa á vettvangi þjóð-
mála. í dag er megináherslan í
starfi félagsins sú, að á vettvangi
þjóðmála og í stjórnmálastarfi sé
hlutur kvenna ekki minni en full
þátttaka eins og segir í formála
bókarinnar Frjáls hugsun — frelsi
þjóðar, sem ritaður er af Björgu
Einarsdóttur formanni ritnefnd-
arinnar.
í félagslögum segir um mark-
mið Hvatar að það sé m.a. að
„stuðla að aukinni þátttöku
kvenna í stjórnmálum, sérstakl-
ega sem fulltrúar á Alþingi og í
borgarstjórn". I grein sinni Hvöt í
nútíð og framtíð fjallar Bessí
Jóhannsdóttir formaður Hvatar
um þetta markmið og stöðu
kvenna innan Sjálfstæðisflokksins
í dag. Hún segir m.a. að mikið hafi
verið reynt af hálfu Hvatar til að
fá fleiri konur til að taka þátt í
prófkosningum Sjálfstæðisflokks-
ins til borgarstjórnar og Alþingis
en þunglega hafi miðað í þá átt að
þeim fjölgi verulega á framboðs-
listum flokksins í aðalsætum. í því
efni hafi að vísu meira áunnist í
borgarstjórnarkosningum en al-
þingiskosningum. „Það er undar-
legt að í þingflokki lang stærsta
stjórnmálaflokks þjóðarinnar er
aðeins ein kona, Salóme Þorkels-
dóttir. í næstu kosningum þarf
verulega að breyta þessu hlutfalli.
Það stoðar Sjálfstæðismenn ekki
lengur að vísa til fornra afreka.
Fortíðin getur orðið hvatning til
úrbóta en það má ekki staðna og
lifa í henni." Bessí gerir úttekt á
stöðu kvenna innan Sjálfstæðis-
flokksins í dag og vekur athygli á
því hvernig hún er í trúnaðarstöð-
um flokksins. „Konur eru helm-
ingur allra kjósenda og á tímum
aukinnar þátttöku kvenna í at-
vinnulífinu gera þær auknar kröf-
ur til þess að þær fái að segja sitt
á vettvangi stjórnmálanna." I lok
greinarinnar segir hún: „Við
leggjum áherslu á að hver ein-
staklingur geti valið sér vettvang,
sem honum hæfir án tillits til
kynferðis. Það var m.a. með þetta
í huga sem við völdum okkur að
kjörorði á bókamerki félagsins:
„Einstaklingsfrelsi er jafnrétti í
reynd“.“
Þær staðreyndir, sem formaður
Hvatar varpar Ijósi á í grein sinni,
eru Sjálfstæðisflokknum ekki til
mikils sóma hvað fjölda kvenna
varðar í nefndum flokksins og ráð-
um. Þó að það hlutfall endurspegli
í raun hlutfall kvenna í opinberum
ráðum og nefndum almennt í
okkar þjóðfélagi, þá verður að
gera þá kröfu til sjálfstæð-
ismanna að Sjálfstæðisflokkurinn
svari kröfum nútímans og stuðli
að jafnri stöðu kynjanna í reynd í
trúnaðarstöðum hans. Staða
kvenna innan annarra stjórn-
málaflokka réttlætir ekki Sjálf-
stæðisflokkinn — hann á að þessu
leyti sem í öðru efni að vera í
fararbroddi.
í borgarstjórnarkosningunum
sl. vor urðu þrjár konur aðal-
fulltrúar í borgarstjórn fyrir
Sjálfstæðisflokkinn. Þeim áfanga
munu Hvatarkonur fylgja eftir í
komandi kosningum til Alþingis.
Starf Hvatar fram að Alþingis-
kosningum mun markast af bar-
áttu fyrir konum í prófkjör í
Reykjavík, — fyrir konum í örugg
þingsæti í Reykjavík. Vinstri kon-
ur báru fram kvennalista í
Reykjavík sl. vor. Hvöt vill auka
hlut sjálfstæðiskvenna á Alþingi
eins og í borgarstjórn Reykjavík-
ur.
Hér á eftir fara kaflar úr grein-
um í afmælisriti Hvatar Frjáls
hugsun — frelsi þjóðar og er það
von umsjónarmanna þessa þáttar
að þeir verði lesendum hvatning
til að kynna sér efni bókarinnar
og hugmyndir sjáifstæðiskvenna.
ÓLÖF BENEDIKTSDÓTTIR:
Fyrstu ár Hvatar
„Upp úr 1930 kom kreppan
mikla til íslands sem hafði í för
með sér mikið atvinnuleysi...
Sjálfstæðismönnum í Reykjavík
þótti hlutur sinn mjög fyrir borð
borinn og hófu mikla sókn til að
stemma stigu við framgangi
vinstri fiokkanna og hrinda af sér
oki framsóknarmanna sem þá eins
og nú, virtust hafa það að höfuð-
markmiði að hindra og tefja fram-
farir í Reykjavík, eins og ótal
dæmi sanna fyrr og síðar ... Þátt-
ur í þessari sókn voru miklar
skipulagsbreytingar á starfsemi
Sjálfstæðisflokksins, sem m.a.
leiddu af sér stóraukið félagsstarf
sjálfstæðismanna í Reykjavík.
Reykvískar sjálfstæðiskonur fóru
nú að hugsa sér til hreyfings. Þær
höfðu að vísu tekið drjúgan þátt í
starfsemi Varðar og Heimdallar,
en nú fóru að heyrast raddir um,
að þær gætu látið meira til sín
taka á opinberum vettvangi. —
Nokkrar framtakssamar konur
tóku sig saman og ákváðu að vinna
að undirbúningi kvenfélags sem
fylgja skyldi Sjálfstæðisflokknum
að málum og stuðla að og styrkja
eflingu hans í hvívetna. Undirbún-
ingsstofnfundur var haldinn 15.
febrúar 1937, kl. 8.30 í Oddfellow-
húsinu í Reykjavík. Á þriðja
hundrað konur sóttu fundinn ...“
BESSÍ JÓHANNSDÓTTIR
FORMAÐUR HVATAR:
Hvöt í nútíð og framtíð
„Þegar metin er staða kvenna
innan ákveðinna félaga eða sam-
taka er það oft gert með því að
kanna fjölda þeirra í hlutfalli við
karla. Mun ég taka nokkur dæmi.
sem segja hvert um sig ákveðna
sögu um stöðu kvenna í áhrifa-
stöðum í Sjálfstæðisflokknum.
Alls konur %
Miðstjórn 29 5 17
Framkvæmdastj. 5 1 20
Alþingismenn 22 1 5
Framkvæmdastj. 2 1 50
Formaður 1 0 0
Varaformaður 1 0 0
Af ofangreindu má draga þá
ályktun að hlutur kvenna í áhrifa-
stöðum sé ekki ýkja mikill. Hinu
er sérstaklega vert að verkja at-
hygli á, að annar af framkvæmda-
stjórum Sjálfstæðisflokksins er
Inga Jóna Þórðardóttir viðskipta-
fræðingur og formaður útbreiðslu-
nefndar er Jónína Michaelsdóttir
framkvæmdastjóri hjá Viðskipti
og verslun. Myndin dekkist óneit-
anlega þegar fjöldi kvenna í mið-
stjórn er skoðaður. Það er og und-
arlegt að í þingflokki lang stærsta
stjórnmálaflokks þjóðarinnar sé
aðeins ein kona. 1 næstu kosning-
um þarf verulega að breyta þessu
hlutfalli. Það stoðar sjálfstæðis-
menn ekki lengur að vísa til forn-
ra afreka. Fortíðin getur orðið
hvatning til úrbóta en það má ekki
staðna og lifa í henni...“
ÁSLAUG FRIÐRIKSDÓTTIR:
Skóli slítur barns-
skónum í Breiðholti
„En skólinn, hvað gerir hann?
Hann á að fræða, miðla þekkingu,
gera nemendur færari að takast á
við hin ýmsu verkefni og lifa í
hinu síbreytilega þjóðfélagi. Hann
á að vinna að uppeldismálum í
samvinnu við foreldra, en ekki að
taka börnin alfarið að sér, enda
ekki í stakk búinn til þess og verð-
ur vonandi aldrei. Ég álít að skól-
inn eigi ekki að vera geymsla, en í
auknum mæli er litið á skólann
sem slíka stofnun. Foreldrar eiga
að sjálfsögðu að geta treyst því að
börnin þeirra séu í skólanum á
skólatíma en á því vill verða mis-
brestur, þegar kennari veikist og
enginn annar er tiltækur. Á næst-
unni verður jafnvel enn erfiðara
að tryggja nemendum kennslu
vegna þess að samkvæmt nýgerð-
um kjarasamningum eiga kennar-
ar rétt á nokkurra daga leyfi
vegna veikinda barna sinna, og
mér er ekki kunnugt um, að því
verði mætt af hálfu yfirvalda
skólamála með því að fastráða
forfallakennara...
í þessum línum hef ég lýst í
stórum dráttum byggingarsögu
skóla í nýju hverfi og bent á,
hvernig nemendur verða oft fyrir
barðinu á því, þegar skólinn er
ekki fær um að vaxa og mótast
með sama hraða og skólahverfið.
Sú spurning hlýtur að vakna,
hvort þessi saga hljóti að vera ör-
lög allra nemenda í nýjum hverf-
um. Vonandi verður breyting á,
þegar okkur lærist, að það er nem-
andinn, einstaklingurinn sjálfur,
sem á að vera í fyrirrúmi.. “
KATRÍN FJELDSTED:
Einstaklingurinn
og skólakerfið, —
nokkrar hugleiðingar
„Með lögbundinni skólaskyldu
eru börn skyld að ganga í skóla