Morgunblaðið - 23.02.1985, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. FEBRÚAR 1985
á útvarpið?
Hver
eftir Sigríði Dúnu
Kristmundsdóttur
Um útvarpsmálið hefur mikið
verið rætt ok ritað að undanförnu,
enda iiggja nú fyrir Alþingi tvö
frumvörp til útvarpslaga auk
fjölda breytingartillagna. Þegar
þetta er ritað er nýlokið umræðu,
ef umræðu skyldi kalla, um út-
varpslagafrumvarp Kvennalistans
í efri deild Alþingis og er von á
útvarpslagafrumvarpi ríkisstjórn-
arinnar úr menntamálanefnd neð-
ri deildar innan skamms. Lands-
menn mega því eiga von á áfram-
haldandi umræðu um útvarpsmái,
þótt viðbúið sé að ekki hafi ölium
gefist kostur á að kynna sér þau
mismunandi sjónarmið sem uppi
eru í þessum málum og taka til
þeirra afstöðu, þar sem fulltrúar
hinna mismunandi skoðana hafa
nokkuð ójafna aðstöðu til að koma
áliti sínu á framfæri við almenn-
ing.
Umræöur á Alþingi
Þegar frumvarp Kvennalistans
til útvarpslaga kom til fyrstu um-
ræðu í efri deild Alþingis 11.
febrúar sl. gerðust þeir atburðir
að Eiður Guðnason, þingmaður
Alþýðuflokksins fyrir Vestur-
landskjördæmi, geystist í ræðu-
stólinn og átti ekki nógu stór orð
til að lýsa vanþóknun sinni og
fyrirlitningu á því frumvarpi sem
til umræðu var. Þau orð voru
vandlega tíunduð í Morgunblaðinu
og er því væntanlega ekki þörf á
að endurtaka þau hér. Sennilega
hefur sú kvenfyrirlitning sem
endurspeglast í orðum þing-
mannsins ekki farið fram hjá
mörgum, né heldur það að hann
taldi öll tormerki á því að frum-
varpið fengi eðlilega þinglega um-
fjöllun og lagði til að því yrði veitt
„hægt andlát í nefnd“ eins og
hann orðaði það. Virtist sem þing-
manninum þætti heldur lítið til
þinglegra vinnubragða koma og til
Alþingis sem vettvangs mismun-
andi skoðana. Þessar skoðanir
þingmannsins tóku svo til allt
rýmið fyrir umfjöllun fjölmiðla
um umræður um frumvarpið með
þeim afleiðingum að fæstir vita
um hvað frumvarpið snýst. Því vil
ég gera bragarbót á og fjalla hér
eins stuttlega og kostur er um
sjónarmið Kvennalistans í
útvarpsmálum.
Almenningsréttur
til útvarps
í allri þeirri umræðu, sem fram
hefur farið um útvarpsmál að
undanförnu, hefur giögglega kom-
ið í ljós að menn eru ekki á eitt
sáttir um það hver eigi Ríkisút-
varpið eða hvað felist í svonefnd-
um einkarétti Ríkisútvarpsins á
útvarpi hér á landi.
Meginatriði frumvarps ríkis-
stjórnarinnar til útvarpslaga eins
og það liggur nú fyrir er að þar er
þessi einkaréttur Ríkisútvarpsins
á útvarpi afnuminn og hafa tals-
menn þeirrar stefnu í útvarpsmál-
um gengið svo langt að kalla
einkarétt Ríkisútvarpsins einok-
un, án þess þó að skilgreina hver
sé að einoka hvern í þessum mál-
um. Hefur þeim sem þannig tala
að því er virðist gersamlega sést
yfir þá staöreynd að Kíkisútvarpið
er eign íslensku þjóðarinnar allrar,
að því ber samkvæmt lögum að
gæta hagsmuna allra sem þetta
land byggja og getur því varla tal-
ist einoka einn eða neinn á meðan.
Einkaréttur Ríkisútvarpsins á út-
varpi er almenningsréttur, réttur
sem á að tryggja að landsmenn
allir hafi sama rétt gagnvart
þeirri fjölmiðlun sem fram fer í
hljóðvarpi og sjónvarpi og að þar
sé öllum sjónarmiðum gert jafn
hátt undir höfði.
Raunverulegt einkaréttarfyrir-
komulag á útvarpi felst hins vegar
í þeim einkarekstri útvarpsstöðva
sem frumvarp ríkisstjórnarinnar
til útvarpslaga kveður á um og sá
einkaréttur getur hugsanlega snú-
ist upp í raunverulega einokun á
þessu sviði, einokun þeirra sem
fjármagn hafa til að stunda jafn
fjárfrekt fyrirtæki og útvarps-
rekstur. Slíkri skipan mála viljum
við Kvennalistakonur ekki stuðla
að og leggjum því til í útvarps-
lagafrumvarpi okkar að almenn-
ingsréttur á útvarpi verði áfram
tryggður hér á Iandi. En við látum
ekki þar við sitja. í frumvarpinu
leggjum við til umfangsmiklar
breytingar á Ríkisútvarpinu svo
það megi sem best gegna hlutverki
sínu sem opinn og lifandi fjöl-
miðill landsmanna allra.
Þriöja hljóövarpsrásin
í frumvarpi Kvennalistans er
gert ráð fyrir stóraukinni starf-
semi Ríkisútvarpsins og að það
verði opnað öllum þeim, sem
áhuga hafa á að láta til sín taka á
þessum vettvangi fjölmiðlunar.
Við gerum ráð fyrir að komið
verði á fót þriðju hljóðvarpsrás-
inni, sem ætluð er fyrir hvers kon-
ar efni frá félagssamtökum, hags-
munahópum og einstaklingum
sem þar með hafa beinan aðgang
að þeirri fjölmiðlun sem hljóð-
varpstækni veitir. Okkur þykir
fráleitt, að félög eða einstaklingar,
sem vilja notfæra sér beinan að-
gang að hljóðvarpi, þurfi hver
fyrir sig að fjárfesta í hljóðveri og
öðrum nauðsynlegum tækjabún-
aði. Því leggjum við til að Ríkis-
útvarpið leggi slíkan búnað til, en
þeir sem nýta vilja þessa aðstöðu
beri annan kostnað við þáttagerð-
ina.
StaÖbundnar stöövar
Jafnframt er í frumvarpinu gert
ráð fyrir að sveitarfélög, eitt eða
fleiri, geti tekið sig saman og kom-
ið á fót staðbundnum útvarps-
stöðvum heima fyrir og er það lagt
í hendur íbúa hvers sveitarfélags
að ákveða hvort stofna skuli slíka
útvarpsstöð á svæðinu. Hlutverk
sveitarstjórna í þessu efni er ein-
göngu að sjá um að kosning fari
fram og sækja, að fenginni vilja-
yfirlýsingu íþúa, formlega um að
útvarpsstöð verði stofnuð. Gert er
ráð fyrir að íbúar á hverjum stað
standi undir hluta stofnkostnaðar
við slíkar stöðvar sjálfar og að
hver stöð standi síðan sjálf undir
rekstri sínum, enda renni tekjur
hennar beint til hennar sjálfrar.
Þannig ber að skoða hverja slíka
stöð sem sjálfstæða útvarpsstöð,
þótt hver og ein teljist til Ríkis-
útvarpsins og falli undir þau lög
sem um Ríkisútvarpið gilda.
Landsrásir Ríkisútvarpsins
þjóna landsmálum fremur en mál-
um sem varða einstök héruð og
byggðarlög, og með staðbundnu
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir
„Raunverulegt einka-
réttarfyrirkomulag á út-
varpi felst hins vegar í
þeim einkarétti útvarps-
stöðva sem frumvarp
ríkisstjórnarinnar til út-
varpslaga kveður á um
og sá einkaréttur getur
hugsanlega snúist upp í
raunverulega einokun á
þessu sviði, einokun
þeirra sem fjármagn
hafa til aö stunda jafn
fjárfrekt fyrirtæki og út-
varpsrekstur.“
stöðvunum er komið til móts við
þarfir einstakra byggðarlaga, sem
landsrásirnar ^eta ekki orðið við.
Hvað uppbyggingu staðbundinna
stöðva varðar má telja eðlilegt að
byrjað verði með landshlutastöðv-
arnar þannig að þróunin í upp-
byggingu verði sambærileg í öllum
landshlutum og fleiri stöðvar bæt-
ist síðan við eftir því sem svigrúm
leyfir. Með þriðju hljóðvarpsrás-
inni og staðbundnu stöðvunum
eykst þjónusta Ríkisútvarpsins
bæði að umfangi og fjölbreytni
jafnframt því sem tryggt er að
landsmenn hafi greiðari aðgang
að þessum fjölmiðli en nú er.
Fjármál
Ríkisútvarpsins
Það gefur augaleið að til þess að
tryggja að Ríkisútvarpið geti í
raun aukið starfsemi sína og full-
nægt lagalegum skyldum sínum
þarf fjármagn og því er lagt til í
frumvarpi Kvennalistans að tekj-
ur Ríkisútvarpsins verði auknar
verulega frá því sem nú er. Er það
gert með því að fella niður tolla-
gjöld af tækjum sem Ríkisútvarp-
ið flytur inn til eigin þarfa og að
aðflutningsgjöld af hljóðvarps- og
sjónvarpstækjum og hlutum í þau
renni beint til Ríkisútvarpsins. Á
árinu 1983 var hér samanlagt um
rúmar 70 milljónir króna að ræða.
Auk þess er lagt til að Ríkisút-
varpið verði undanþegið söluskatti
af auglýsingum rétt eins og dag-
blöðin en árið 1983 nam hann
rúmum 35 milljónum króna. Mið-
að við árið 1983 er hér um 105
milljón króna tekjuaukningu að
ræða en þetta sama ár hljóðuðu
rekstrarreikningar Ríkisútvarps-
ins upp á rúmlega 250 milljónir
króna, þannig að ljóst má vera að
frumvarpið gerir ráð fyrir að tekj-
ur Ríkisútvarpsins aukist veru-
lega.
Hitt er svo aftur jafnvíst að
ekki er framkvæmanlegt að gera
marktæka kostnaðaráætlun um
þá uppbyggingu Ríkisútvarpsins
sem hér er lögð til vegna þess að
hún fer að hluta til eftir óskum
íbúa hverju sinni og kostnaðar-
hlutdeild þeirra í stofnun og
rekstri nýrra stöðva, auk þess sem
hún mun taka mið af sífellt nýrri
tækni á þessu sviði og því breyti-
legum kostnaði. Þó ætti að vera
vandalaust að koma upp þriðju,
opnu útvarpsrásinni fljótlega, þar
sem kostnaður við hana mun vera
svipaður og vegna rásar 2, eða um
60 milljónir króna á núgildandi
verðlagi, sem er aðeins hluti þess
fjár sem frumvarpið gerir ráð
fyrir að bætist í sjóði Ríkisút-
varpsins árlega. Eftir sem áður er
það síðan vitaskuld í höndum Al-
þingis að ákveða nýja tekjustofna
Ríkisútvarpsins og þar með þann
hraða sem á uppbyggingu þess
verður.
Aukin ábyrgö
starfsmanna
Við Kvennalistakonur erum
þeirrar skoðunar að stuðla beri að
valddreifingu og afnámi miðstýr-
ingar á sem flestum sviðum þjóð-
lífsins án þess að gengið sé á jafn-
an rétt landsmanna til lífsins
gæða. Því eins og segir í stefnu-
skrá Kvennalistans teljum við að
valddreifing af því tagi stuðli að
„frjórra og fjölbreytilegra mann-
lífi, þar sem tekið er tillit til þess
Hvaö er virðisaukaskattur?
Magnús L. Sveinsson
Asmundur Stefánsson
Fyrir Alþingi liggur frumvarp um virðisaukaskatt.
Ef frumvarpið verður að lögum:
Hækka nauðsynjavörur?
Hefur það áhrif á kjör launafólks?
Verður afkoma heimilanna verri?
Leiðir það til betri skattskila?
Þessum spurningum og fleiri svara framsögu-
mennimir Ásmundur Stefánsson forseti ASÍ
og Árni Koibeinsson skrifstofustjóri í Qár-
málaráðuneytinu á almennum fundi Verzlunar-
mannafélags Reykjavíkur á Hótel Sögu,
Súlnasal, mánudaginn 25. febr. kl. 20.30.
Fundurinn er öllum opinn.
Fundarstjóri: Magnús L. Sveinsson.
Verzlunarmannafélag KeyHJavikur
Danmörk:
Atvinnuleysi
niður í 10%
Kaupnunnahofn. 22. rebrúar. AP.
ALLS voru 262.400 manns atvinnu-
lausir í Danmörku í desember og
hafði fjölgaö um 4.000 frá því í nóv-
ember, en fækkað um 23.700 frá því
á sama tíma árið áður, að því er
fram kom í frétt frá dönsku hagstof-
unni í dag, föstudag.
Samkvæmt desembertölunum
nam atvinnuleysið 10% af heild-
arvinnuaflinu, samanborið við
9,8% í nóvember og 10,9% í des-
ember 1983.
Mannrán á
Sri Lanka
Colombo, 22. febrúar. AP.
SKÆRULIÐAR Tamíla rændu
tveimur embættismönnum í norður-
hluta Sri Lanka í dag samkvæmt
opinberri tilkynningu.
Mönnunum, sem báðir eru Tam-
ílar, var rænt úr langferðabíl sem
var á norðurleið. Skræruliðarnir,
sem rændu mönnum, voru vopnað-
ir vélbyssum, en ekki er vitað hve
margir þeir voru.
Annar þeirra sem rænt var var
héraðsstjórinn í héraðinu Mulla-
itivu. Aðstoðarmanni hans var
rænt ásamt honum. Dóttir héraðs-
stjórans skýrði frá ráninu.