Morgunblaðið - 11.06.1985, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR II. JUNÍ 1985
Hollandspistill:
Meistaraverk
í Rotterdam
— eftir Eggert H.
Kjartansson
Laugardaginn 18. maí var ég
viðstaddur opnun sýningarinnar
„Meistaraverk frá Hermitage í
Leningrad". Sýningin er í Boy-
mans van Beuningen-safninu i
Rotterdam. Á henni er 41 mál-
verk, allt meistaraverk. Þessi verk
voru máluð af hollenskum og
flæmskum myndlistarmönnum á
17. og 18. öld. Það er því hægt að
segja að þau séu komin heim í
tveggja mánaða heimsókn. Undir-
búningsvinna sýningarinnar hefur
tekið 10 ár. Upphaflega leit út
fyrir að menningaryfirvöld Sov-
étríkjanna vildu ekki lána nema
fáein verk. Síðan breyttist viðhorf
sovéskra yfirvalda, og m.a. í til-
efni sérstakra menningarsam-
skipta milli Rotterdamborgar
annarsvegar og Leningrad hins-
vegar fékk safnstjórn Hermitage
leyfi til þess að lána 41 verk.
Hollensk og flæmsk Jist
í Hermitagesafninu
Hermitagesafnið í Leningrad á
eitt stærsta safn listaverka sem
máluð voru af hollenskum og
flæmskum listamönnum á 17. og
18. öld. Pétur mikli og síðar Katr-
ín mikla áttu mestan þátt í því að
byggja safnið upp. Pétur mikli hóf
söfnunina, en hægt er að segja að
það hafi verið Katrín sem tók af
skarið með því að kaupa upp heilu
einkasöfnin og jafnframt vera
með útsendara og umboðsmenn á
öllum helstu listaverkamörkuðum
Evrópu, svo sem í París, Amster-
dam og London. Náði hún að
byggja upp á ótrúlega skömmum
tíma vel samsett og umfangsmikið
safn. Við listaverkakaupin var
ekki eingöngu tekið tillit til þess
hvað var á boðstólum af listaverk-
um hverju sinni. Menningar-
straumar samtíðarinnar skipta
miklu máli. Sem dæmi um slík
áhrif er að verk eftir meistarana
Jacob van Ruisdael og Frans
Snijder voru mikið keypt á 18. öld-
inni en hlutfallslega minna fyrr og
síðar.
Rembrandt Harmensz
van Rijn (1606—1669)
Fyrir margan listaverkaunn-
andann hér í Hollandi er mál-
verkið Flóra (Flora) hápunktur
þessarar sýningar. Það sýnir
Flóru, gyðju vors og blóma, sem
Rembrandt málaði árið 1634.
Fyrirsætan var Sasika van Uyl-
enburgh sem hann giftist. Lista-
verkið gefur góða mynd af hæfi-
leikum Rembrandts. Þegar það er
skoðað gaumgæfilega er hægt að
sjá hvernig Rembrandt hefur leit-
að ákveðins forms við gerð þess.
Andlit og hendur málaði hann
með léttum mjúkum pensilförum.
Mynstur og fellingar í fötunum
eru með olíkenndri áferð svo sem
þau glansa lítið eitt en blómin og
plönturnar sem skreyta hár og
göngustaf Flóru gefa til kynna að
leitast hefur verið við að mála þau
í sem réttustum hlutföllum. Lengi
vel voru sérfræðingar ekki á einu
máli um það hvað þetta málverk
héti. Það var ekki fyrr en 1893 að
komið var með sönnunargagn sem
hægt var að byggja nafngiftina
Flóra á.
Önnur verk Rembrandts á þess-
ari sýningu eru „Hin heilaga fjöl-
skylda" sem hann málaði 1645 og
„Andlitsmynd af manni" sem var
máluð 1661.
Jacob Isaacksz van Ru-
isdael (1628/29—1682)
Tvö málverkanna eru eftir
landslagsmálarann van Ruisdael
sem rétt eins og Rembrandt var
uppi á 17. öld. Van Ruisdael sem
er lang frægastur landslagsmál-
ara frá þessum tíma, byggði öll
Jacob van Ruisdael: „Fenjalandslag“
verk sín út frá nokkrum afgerandi
þáttum í því landslagi sem hann
málaði. Málverkið „Fenjalands-
lag“ (Het moeras) er gott dæmi
um þau vinnubrögð. í Fenja-
landslagi er umhverfið ákveðið af
nokkrum fullþroska trjástofnum.
Laufblöð trjánna gefa svo aftur
góða mynd af þeirri nákvæmni
sem van Ruisdael leitaðist við að
viðhafa í vinnubrögðum sínum.
Með aðstoð birtu- og skyggninga-
ráhrifa hefur honum tekist að
mála laufblöðin þannig að þau
virðast lifa. Blár himinn með
nokkrum óveðursskýjum mynda
baksvið þessa landslags. Innan
fenjalandslagsins er að finna eilíft
samspil lífs og dauða. Van Ruisda-
el var fyrsti málarinn sem vitað er
til að hafi málað mikilleika nátt-
úrunnar af slfkri nákvæmni sem
raun ber vitni.
Verk nokkurra flæmskra mynd-
listarmanna sem voru uppi á 17.
og 18. öld eru einnig á þessari sýn-
ingu. Þannig er þar til dæmis
verkið „Sjálfsmynd með foreldr-
um, bræðrum og systrum" (Zelfp-
ortret met ouders, broers en zust-
ers) sem Jacob Jordaens málaði
um 1615. Þetta málverk er eitt af
elstu verkum meistarans. Persón-
urnar í málverkinu eru breiðleitar
og þeim hefur verið þjappað sam-
an á tiltölulega litlum fleti. Verkið
geislar frá sér lífskrafti og það er
málað með minna tilliti til smá-
atriðanna en margur samstarfs-
maðurinn hans viðhafði. Með mál-
tíðina sem miðpunkt verksins
málaði Jordaens sjálfan sig spil-
andi á strengjahljóðfæri ásamt
fjölskyldu sinni. Englarnir þrír
sem systur hans tvær líta andakt-
ugar til gegna sérstöku hlutverki
innan þessa verks. Þeir túlka sálir
þriggja systkina Jordaens sem lét-
ust á unga aldri.
Tvö verk á sýningunni eru eftir
Frans Snijder sem eins og Jorda-
ens lifði á seinni hluta 16. aldar og
fyrri hluta þeirrar 17. Snijder
málaði fyrst og fremst verk með
hreyfingarlausa hluti sem fyrir-
mynd. Á 18. öldinni voru verk
Snijders mjög vinsæl vegna lita-
dýrðar þeirra. Málverkið „Ávextir
í skál á rauðum borðdúk" (Vrucht-
en in een schaal op een rood taf-
elkleed) gefur góða hugmynd um
mikla nákvæmni sem Snijder
viðhafði við endursköpunina á
dúknum.
HERAS FENCE SYSTEMS
í Hollandi er stærsta fyrirtæki í Evr-
ópu, sem framleiöir tilbúnar staöl-
aðar giröingar og giröingarhliö.
Heras er þekkt um allan heim fyrir
vandaöa framleiöslu, góöa þjón-
ustu og hagstætt verö. Heras er
einnig vel þekkt á íslandi og eru nú
mörg íþrótta- og athafnasvæði girt
meö Heras girðingum. Heras býöur
netgiröingar, rimlagiröingar og
giröingarhliö af öllum stæröum og
geröum. Einnig færanlegar girö-
ingar sem hægt er aö færa á milli
athafnasvæöa.
Auðveld uppsetning og ná-
kvæm verídýsing
Hafiö samband, fáiö upplýsingar
og látið senda ykkur litmyndabækl-
inga og sannfærist um möguleik-
ana.
Hagvís
Kiapparstíg 16 sími 1 85 66
Fyrsta flokks hollensk gæöavara
á hagstæöu veröi
Línudans
Kvikmyndlr
Sæbjörn Valdimarsson
Austurbæjarbíó: Á bláþræði (Tight-
rope) ★★
Leikstjóri og handrit: Richard
Tuggle. Kvikmyndataka: Bruce Surt-
ees. Tónlist: Lennie Niehaus. Techn-
icolor. Uandari.sk, frumsýnd 1984,
frá Warner Bros. 115 mín. Aðalhlut-
verk: Clint Eastwood, Genevieve
Bujold, Dan Hedaya, Allison
Eastwood, Jennifer Beck.
Clint Eastwood er að þessu
sinni all-fjarri hinum gamal-
kunna, harðsoðna Dirty Harry
karakter, en fer nú með hlutverk
Wes Block og sögusviðið er hið ill-
ræmda, „franska hverfi" í New
Orleans. Block er í morðdeild lög-
reglu borgarinnar, lífsþreyttur,
leiður, fráskilinn og býr með
tveimur, ungum dætrum sínum.
Hann sækir sér stundarfróun í
arma hinna herskárri gleðikvenna
hverfisins, eða á sömu slóðir og
afkastamikill morðingi sækir
fórnarlömb sín.
Block er settur yfir rannsókn
þessara fjöldamorða og gengur
hægt að leysa gátuna. Líkin
hrannast upp og þar kemur að
morðinginn er kominn á hæla
lögreglumannsins. í lokin ræðst
hann inná heimili Blocks, og síðar
á vinkonu hans, (Bujold).
Block er mun mannlegri pers-
óna en þær sem Eastwood túlkar
oftast í myndum sfnum. Hann
Eastwood ásamt dóttur sinni, AIIi-
son, í Á bláþræði.
undirstrikar þá einmanakennd,
öryggisleysi og eilífu hættur sem
ógna starfi lögreglumannsins sí og
æ. Þetta gengur vel, framan af. En
Tuggle er enginn Hitchcock og
miðbik myndarinnar er leiðinlega
endurtekningargjarnt. Leikstjórn-
in sviplaus, spennan fellur niður
og í rauninni erum við búin að sjá
þetta allt saman oft áður.
Undir lokin nær myndin sér á
strik aftur, en án alls frumleika í
frásögn.
Það er hinn sterki karakter
Eastwoods sem heldur Á bláþræði
saman, án hans væri hún hvorki
fugl né fiskur. En hætt er við að
stjarna Eastwoods fari hratt
lækkandi ef hann vandar ekki
leikstjóraval sitt betur í framtíð-
inni.