Morgunblaðið - 13.12.1986, Blaðsíða 82

82
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. DESEMBER 1986
Minning:
Sigurður Sigurðsson
frá Ytri-Skeljabrekku
Fæddur 24. ágúst 1894
Dáinn 3. desember 1986
Foreldrar Sigurðar voru merkis-
hjónin Ingibjörg Jónsdottir og
Sigurður Þórðarson. Þau bjuggu í
Gijóteyrartungu í Andakilshreppi og
þar fæddist Sigurður, en fluttu 1895
að Árdal í sama hreppi og bjuggu
þar til 1934. Auk Sigurðar áttu þau
hjón flórar dætur sem hétu: Halla,
Jónína Guðrún, Jóhanna og Ingi-
björg.
Sigurður ólst upp hjá foreldrum
sínum í Árdal við venjuleg bústörf.
Reyndist hann snemma atorkusam-
ur, vel virkur og trúr yfir öllu, er
honum var falið að gera. Hann átti
því auðvelt með að fá vinnu, hvort
sem var til sjós eða í landi. Kom þar
líka til að hann átti auðvelt með að
umgangast dýr, var nærfærinn við
búfé, enda naut hann í því efni sem
öðru jafnan aðstoðar konu sinnar,
Guðrúnar.
Fyrstu sjóferðir Sigurðar voru
þegar hann aðstoðaði föður _sinn við
feiju yfir Borgarflörð, frá Árdal til
Borgamess. Leið margra Borgfirð-
inga og annarra ferðamanna lá oft
þar um, ekki síst verslunarferðir vor
og haust. Var oft mikið annríki hjá
bóndanum í Árdal og fólki hans í
sambandi við feijumálin.
Um tvítugsaldurinn var Sigurður
í unglingaskóla í Hjarðarholti í Dala-
sýslu, en sá skóli var rekinn af sr.
Olafi Ólafssyni.
Trúlega hafa meiri tekjuvonir
dregið huga Sigurðar að sjónum,
þannig að hann stundaði sjómennsku
um skeið, fyrst á minni bátum og
síðar á togurum. Hann var t.d. á sjó
í Halaveðrinu mikla 7.-8. febr. 1925
,á togara sem Nikulás Jónsson var
skipstjóri á. Var sá togari um skeið
talinn af. Á sumrin var Sigurður þó
oftast við heyskap, m.a. hjá Guð-
mundi Jónssyni, sem þá bjó á Ytri-
Skeljabrekku og síðar á Hvítárbakka.
Kynntist hann fyrst þar Guðrúnu
Salómonsdóttur, er seinna varð kona
hans.
Guðrún Salómonsdóttir var fædd
28. okt. 1902 í Mávahlíð í Fróðár-
hreppi á Snæfellsnesi. Foreldrar
hennar vom hjónin Lárussína Lárus-
dóttir Fjeldsted og Salómon Sigurðs-
son, en hann var tvígiftur. Systkini
Guðrúnar voru alls 14. Meðal þeirra
eru þjóðkunnir menn t.d. Helgi
Hjörvar, Lárus og Gunnar. Af þeim
bræðrum eru enn á lífi Lárus og
Lúther.
Þau Sigurður og Guðrún gengu í
hjónaband 22. nóv. 1925. Bjuggu þau
fyrst í Hafnarfírði, en á næsta ári
(1926) keyptu þau Ytri-Skeljabrekku
í Andakflshreppi af Guðmundi Jóns-
syni og Ragnheiði Magnúsdóttur frá
Gilsbakka. Áður var bóndi á Ytri-
Skeljabrekku Hjörtur Snorrason
fyrrverandi skólastjóri á Hvanneyri,
en kona hans var Ragnheiður Torfa-
dóttir frá Ólafsdal. Þau bjuggu á
Ytri-Skeljabrekku 1907-1914.
Þau Sigurður og Guðrún bjuggu
myndarlegu búi á Ytri-Skeljabrekku
í rúm 40 ár, en fluttu þá til Akra-
ness og hafa búið þar síðan.
Fyrsti bústofninn þeirra var ekki
stór, 5 kyr og 2 ær. Aðrar eignir
voru næstum engar, svo að öll jörðin
var að heita mátti í skuld, en sú
skuld var að fullu greidd eftir 9 ára
búskap. Oft var stunduð vinna utan
heimilis í upphafi búskapar, t.d. við
vegavinnu í sambandi við brúargerð
á Andakflsá. Verkstjóri var hann í 7
haust við sláturhús Kaupfélags Borg-
firðinga í Borgamesi. Guðrún lá
heldur ekki á liði sínu. Ég minnist
þess, að ég sá hana fyrst á hlaðinu
á Hvanneyri með tvo hesta, annar
var með reiðingi, þar var hún að
flytja skyr og ijóma í veg fyrir vöru-
bfl frá Hvanneyri til Borgamess.
Þaðan fóru mjólkurvömmar með
skipi til Reykjavíkur til sölu þar. Þá
var allt veglaust í kringum Ytri-
Skeljabrekku og engin brú á
Andakflsá fyrr en 1935.
Sigurður bætti jörð sína á ýmsan
hátt, mest þó engjamar. Þær voru
sléttaðar og hlaðnir flóðgarðar. Á
fyrstu búskaparámm seldi hann
engjahey til Reykjavíkur. Það var
flutt á mótorbátum, stundum 5 ferð-
ir yfir sumarið. Hann fór ávallt með
þeim ferðum sjálfur. Vom þær heilla-
+
Faðir okkar,
JÓN KJARTANSSON,
skósmíðameistari,
áðurtil heimilisá Hallveigarstíg 9,
andaðist á Hrafnistu í Reykjavík 11. desember sl.
Guðrún Jónsdóttir,
Viðar Jónsson
og Gyifi Jónsson.
t
Móðir mín,
JÓHANNA KRISTJÁNSDÓTTIR
frá Siglufirði,
Borgarholtsbraut 51,
Kópavogi,
lést 11. desember si. Jarðarförin auglýst síðar.
Fyrir hönd systkina,
Hansína Þorkelsdóttir.
+
Öllum þeim sem auðsýndu okkur samúö og hlýhug við andlát og
útför eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður, afa og langafa,
JÓNS SVAN SIGURÐSSONAR
frá Neskaupstað,
Hjallaseli 55, Reykjavfk,
sendum við innilegar þakkir og sérstaklega til hjúkrunarfræðinga,
starfsfólks og heimilisfólks í Seljahlfð.
Jóna Ingibjörg Jónsdóttir,
Jón B. Jónsson, Sonja Axelsson,
Sigrún Jónsdóttir,
Sigurður Jónsson, Guðlaug Benediktsdóttir,
Grétar Jónsson, Ágústa Olsen,
, Jóna Svana Jónsdóttlr,
barnabörn og barnabarnabörn.
dijúgar fjárhag hans og aldrei urðu
slys við þá flutninga. Þegar hann
hætti búskap var hann einn af efnuð-
ustu bændum Borgarfjarðar.
Áhugi Sigurðar var alltaf mestur
við framleiðslu mjólkur. Hann var
einn af forgöngumönnum fyrir því
að stofnað var í Andakílshreppi naut-
griparæktarfélag 1935-1936. Var
hann formaður þess_ frá byijun og
meðan það starfaði. Á unglingsámm
var hann ötull félagsmaður í Ung-
mennafélaginu íslendingur, sem
stofnað var á Hvanneyri 12. desemb-
er 1911. Það félag náði yfir And-
akílshrepp og neðri hiuta Skorradals.
Hann var einn af þeim bændum,
sem fyrstir byijuðu á því að færa
búreikninga og láta í té niðurstöður
þeirra til Búnaðarfélags íslands um
og upp úr 1930.
Á þeim tíma var kreppa hjá bænd-
um og stofnaður kreppulánasjóður.
.Þar þurfti Sigurður aldrei að biðja
um lán.
Þess má geta, að Sigurður var vel
búhagur, gerði við og smíðaði flest
tæki og verkfæri, sem búið þurfti á
að halda, langt fram eftir búskap-
artíð sinni.
Þau Sigurður og Guðrún ólu upp
tvo fóstursyni, sem báðir vom
bræðrasynir hennar: Sverri Lúthers-
son og Hrein Gunnarsson. Sverrir
er fæddur 3. sept. 1928, vélstjóri í
Hafnarfirði, kvæntur Auði Samúels-
dóttur og eiga þau 3 syni. Hreinn
er fæddur 3. febr. 1944, bóndi á
Þórarinsstöðum í Hrunamanna-
hreppi, kvæntur Steinunni Þorsteins-
dóttur.
Heimili þeirra Guðrúnar og Sig-
urðar á Ytri-Skeljabrekku var þekkt
og annálað fyrir gestrisni og myndar-
skap í hvívetna, en einnig fyrir
góðvild og hjálpsemi við fjölskyldu
sína og aðra, þegar þess þurfti með.
Ég vil þakka þeim hjónum fyrir
vináttu um nær því 60 ára skeið og
bið Guð að blessa ævikvöld þitt,
Guðrún mín.
Guðmundur Jónsson
Skallagrímur „nam land utan frá
Selalóni ok it efra til Borgarhrauns
ok suður til Hafnaríjalla hérat allt
svo vítt sem vatnsföll deila til sjóv-
ar. Hann reisti bæ hjá vík þeirri, er
kista Kveldúlfs kom á land, ok kall-
aði at Borg, ok svo kallaði hann
fjörðinn Borgarfjörð—“ Svo segir í
Landnámu og einnig, að það hafi
verið Hrafnar-Ormar, sem „nam öll
Hafnar lönd um Melahverfi út til
Aurriðaár ok Laxár ok inn til Anda-
kílsár ok bjó I Höfn“. Og enn segir
þar frá Þorbimi svarta, að „hann
keypti land at Hrafnar-Ormi inn frá
Seleyri ok upp til Forsár. Hann bjó
at Skeljabrekku".
Þegar ekið er á björtum degi um
Melasveit og austur Hafnarskóg opn-
ast sýn um þessi fögru héruð og af
Gijóteyrarhæðum yfir Andakíl; á
hægri hönd sér þá inneftir blágrýtis-
stuðlum Brekkufjalls, en neðan við
hæðimar kúra býlin Gijóteyri og
Árdalur, sitt hvom megin vegar.
Lengra burtu liðast Andakflsá um
Skeljabrekkuengjar, einhver bestu
slægjulönd á Islandi, og fellur út í
Borgarfjörð. Og handan við holtin
beint framundan er jörðin Ytri-
Skeljabrekka.
Þetta em æfíslóðir Sigurðar Sig-
urðssonar. Hann var fæddur hér í
Gijóteyrartungu, kotbýli sem nú sér
engan stað, en fluttist ársgamall að
Árdal með foreldrum sínum, Ingi-
björgu Jónsdóttur frá Skorholti í
Melasveit, og Sigurði Þórðarsyni, er
jafnan síðan var kenndur við Árdal
og bregður fyrir í borgfirskum sögn-
um sem feijumanni á Borgarfirði og
traustum leiðsögumanni ferða-
manna. Sigurður sonur hans varð
aftur á móti bóndi á Ytri-Skelja-
brekkur og kenndur við þann stað.
En leiðin inn að Skeljabrekku varð
Sigurði þó engin heimalingsgata og
margt dreif á daga hans áður en
hann yrði sjálfseignarbóndi þar.
Hann deildi óblíðum kjömm með
flestum jafnöldmm sínum á þeirri
tíð; ólst upp við öll nauðsynleg verk
á búi foreldra sinna, en var vart af
bamsaldri þegar hann fór á vor-
vertríð suður með sjó og var síðan á
vetrarvertíðum í þrettán vetur, síðast
á togurum ensku útgerðarinnar í
Hafnarfirði, Imperial og fleimm. Ég
man hvað mér þótti mikið til koma
þegar mér tókst að veiða upp úr
honum sögur frá þessu æfiskeiði
hans, því oft hafði hann lent í slarki,
og þó að Sigurður væri bóndi að
eðli og uppmna fannst mér alltaf
örla á einhveiju í fari hans, einkum
þegar hann var vel uppáklæddur,
sem minnti á sjó og sjómennsku.
Eins og sjávarseltan hefði aldrei með
öllu skolast úr svipnum. Og víst er,
að þá sjaldan fauk í þennan blíðlynda
mann vegna „handabakavinnu"
ungra kaupamanna og kjamyrði
tungunnar fléttuðust af vömm hans
svo að unun var á að hlýða, þá var
það orðafar ættað af skipsþiljum, þar
sem allt getur riðið á að menn sícilji
umsvifalaust það sem við þá er sagt.
Á summm var Sigurður við sveita-
störf og árið 1919 er hann á Ytri-
Skeljabrekku, kaupamaður hjá
Guðmundi Jónssyni, síðar bónda á
Hvítárbakka. Þar var þá komung
kaupakona vestan af Snæfellsnesi,
Guðrún, dóttir Salómons Sigurðsson-
ar á Laxárbakka í Miklholtshreppi.
Þetta urðu örlagafundir, en þá vom
þó aðrir siðir en nú og Sigurður
mátti bíða þolinmóður þess að brúður
hans yrði gjafvaxta. Þau bundust
heitum rúmum tveimur ámm siðar,
en 22. nóvember 1925 gaf séra Ámi
Sigurðsson þau saman hér í
Reykjavík. Má með sanni segja að
síðan hafi ekkert getað skilið þau
að nema dauðinn, svo samiýmd vom
þau og samvalin og hjónaband þeirra
ástúðlegt alla tíð.
Fyrsta búskaparvetur sinn vom
Guðrún og Sigurður í Hafnarfirði,
en þá um vorið bauð Guðmundur
Jónsson að selja þeim Ytri-Skelja-
brekku; var kaupverðið tuttugu og
sjö þúsund krónur, allt áhvflandi. Þau
tóku boðinu og að níu ámm liðnum
áttu þau jörðina skuldlausa; þurfti
til þess mikinn dugnað, harðfylgi og
útsjónarsemi. Þau áttu í upphafí
aðeins eina kind, en fóm þannig að,
að þau seldu hey, keyptu fáeinar kýr
fyrir hagnaðinn og seldu síðan bæði
hey, ijóma, skyr og smjör. Þessu
héldu þau áfram allt til ársins 1935,
að sett vom lög um mjólkursamlög;
þaðan í frá einbeittu þau sér að því
að byggja upp sitt stóra kúabú og
áttu löngum úrvalsgripi í fjósi.
Og með öllu þessu var Sigurður
verkstjóri hvert haust í sjö ár sam-
fleytt í sláturhúsinu í Borgamesi.
Mesta stritið og erfíðleikamir vom
að baki, en skollin á heimsstyijöld,
þegar ég fyrst man eftir mér á
Skeljabrekku hjá Sigurði og Guðrúnu
frænku minni. Samgangur var alla
tíð mikill milli okkar í Fjalakettinum
og Skeljabrekkufólksins; við systkin-
in meira og minna í sveit þar á
summm og því fylgdu gagnkvæmar
heimsóknir og margar góðar sam-
vemstundir, en í Aðalstrætið, og
síðar Suðurgötu, bámst ósjaldan
ábreistur, lax, rifsber eða annað góð-
gæti frá Skeljabrekku.
Fyrir allt þetta ber nú að þakka.
Ytri-Skeljabrekka varð mitt annað
heimili fram á unglingsár; þar var
ég mörg sumur og einn vetur að
auki og þar var það sem loks tókst
að kenna mér að lesa og skrifa.
Ég man Sigurð best frá þessum
ámm. Hann var dökkur yfirlitum,
svipmikill og karlmannlegur. Hann
var ekki mjög hár, og þó hærri en
við frændur margir, en hnellinn og
samsvaraði sér vel, kattliðugur, frár
á fæti og svo sterkur að jafnvel
mágar hans hefðu þurft báðar hend-
ur til að koma honum af fótunum.
Hann var hamhleypa til verka, en
líka þolgóður, útsjónarsamur og lag-
inn. Verkstjóri svo af bar.
Skólaganga hans öll var einn vetur
í Hjarðarholtsskóla, en hann var
fróðleiksfús og bókelskur, greindur
maður og skynsamur í hugsun. Hann
kunni líka vel að nýta sér þá opnu
akademíu, sem Hvanneyrarskóli varð
bændum úr nágrenninu, og það varð
með öðm til að gera hann að þeim
góða bónda og ræktunarmanni sem
hann varð.
Lengi mætti enn halda áfram að
telja mannkosti Sigurðar Sigurðsson-
ar frá Ytri-Skeljabrekku, en hér skal
þó enda þessi orð. Ekki verða heldur
raktar margar góðar minningar, sem
ég á frá samvistum við þennan góða
manna, en von mín er sú að hlýja
hans fylgi mér um ókomna daga.
Guðrúnu og Sigurði varð ekki
bama auðið en ólu upp tvo bróður-
syni Guðrúnar, Sverri Lúthersson og
Hrein Gunnarsson. Þeim og Guðr-
únu, sem mest hefur misst, sendi ég
samúðarkveðju.
Úlfur Hjörvar
+
Faðir minn og afi,
SIGURÐUR JÓNSSON,
módelsmiður,
lést í Hátúni 10 þann 11. desember.
Sigrún Marfa Sigurðardóttir,
Þórhildur Sylvía Magnúsdóttir.
+
Eiginmaður minn og faðir okkar,
SVEINN ERLENDSSON,
fyrrverandi hreppstjóri,
Garðshorni, Álftanesi,
verður jarðsunginn frá Bessastaöakirkju laugardaginn 13. des-
ember kl. 13.30.
Júlfana Bjömsdóttir,
Erlendur Sveinsson,
Marfa Sveinsdóttir,
Auður Sveinsdóttir,
tengdabörn, barnabörn
og barnabarnabörn.
+
Þökkum auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og útför,
SIGURÁSTAR STURLAUGSDÓTTUR,
Hjaltabakka 12.
Ennfremur þökkum við laeknum og hjúkrunarliði á deild 1 A Landa-
koti fyrir frábæra umönnun.
Börn, tengdabörn, barnabörn og barnabarnabörn.