Morgunblaðið - 28.10.1987, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. OKTÓBER 1987
AF INNLENDUM
VETTVANGI
HJÁLMAR JÓNSSON
Þing Verkamannasambands íslands hefst á morgun:
ins næsta ár til þess að gera
nauðsynlegar lagabreytingar
vegna þeirra. Tillögumar felast í
því að skipta Verkamannasam-
bandinu í þrjár deildir, deild
fiskvinnslufólks, þeirra sem vinna
að verklegum framkvæmdum og
þeirra sem vinna hjá hinu opin-
bera. Þeir sem Morgunblaðið rseddi
við voru á einu máli um að tillög-
umar væm spor í rétta átt, þó
sumir væru þeirrar skoðunar að
þær gengju ekki nógu langt.
Átakaþíng þar sem
reynt verður að sam-
ræma sjónarmiðin
Eftirsjá að Karli
Steinari
Karl Steinar Guðnason, formað-
ur verkalýðs- og sjómannafélags
Keflavíkur og alþingismaður fyrir
Alþýðuflokkinn í Reykjanesi, hefur
sagt að hann gefi ekki kost á sér
í varaformannsembætti sambands-
ins, en hann hefur verið varafor-
maður í 12 ár eða helming þess
tíma sem sambandið hefur verið
til, en það var stofnað árið 1963.
Frá formannaráðstefnu Verkamannasambands íslands i haust.
NIÐURSTAÐA þings Verka-
mannasambands íslands, sem
hefst á morgun, fimmtudag, og
stendur fram á laugardag, á
eftir að hafa úrslitaáhrif á það
hveraig staðið verður að kjara-
samningum á hinum almenna
vinnumarkaði í vetur. Deilur um
kröfugerð fyrir nokkrum vikum
hafa veikt sambandið og gert
það að verkum að það hefur
ekki getað einhent sér i samn-
ingagerð. Nú bendir ýmislegt til
að fullur viyi sé til að freista
þess að setja niður þessar deil-
ur, sem er forsenda þess að
sambandið geti gengið sameinað
að samningaborðinu. Alls er þó
óvíst hvernig til tekst og þarf
ekki mikið út af að bera til þess
að upp úr sjóði.
VMSÍ stærst lands-
*
sambanda ASI
VMSÍ er stærst landssambanda
Alþýðusambands íslands með um
26-27 þúsund félagsmenn eða um
40% af félagatölu ASÍ. Þingið er
haldið annað hvert ár og rétt til
þingsetu eiga 150 fulltrúar frá 54
aðiidarfélögum VMSÍ. Fjögur mál
koma til með að bera hæst á þing-
inu, kjaramálaályktun þess, tillög-
ur um skipulagsbreytingar, kjör
framkvæmdasljómar og vara-
formanns, en Karl Steinar Guðna-
son, varaformaður VMSÍ, hefur
lýst því yfir að hann gefi ekki
áfram kost á sér í embættið, og
tillögur um breytingar á kvótakerf-
inu.
Á formannaráðstefnu VMSÍ fyr-
ir rúmum mánuði, þar sem ganga
átti endanlega frá kröfugerð sam-
bandsins í komandi kjarasamning-
um, tókst ekki að ná samkomulagi
og gengu fulltrúar nokkurra
verkalýðsfélaga af fundi í mót-
mælaskyni við það að í kröfugerð-
inni væri ekki tekið nægilegt tillit
til fiskvinnslufóiks og að óskað var
eftir að fram færi allsheijarat-
kvæðagreiðsla um kröfugerðina.
Segja má að eftir það hafi Verka-
mannasambandið skipst upp í fjóra
hópa. Fyrir fjölmennasta hópnum
fer forysta VMSÍ með stærstu fé-
lögin á bak við sig. Alþýðusam-
band Austfjarða ákvað að fara
með samningamál aðildarfélaga
sinna og nokkur félög ákváðu að
halda að sér höndum og sjá hveiju
fram yndi. Alþýðusamband Vest-
flarða fer með samningamál sín,
eins og mörg undanfarin ár.
Ekkert gengið í
samningamálum
Niðurstaðan hefur orðið sú að
hvorki hefur gengið né rekið í
samningamálunum, þar sem eng-
inn hópanna er í aðstöðu tii þess
að taka af skarið, og vinnuveitend-
ur auk þess ekki hrifnir af að semja
við verkalýðshreyfinguna í mörg-
um hlutum. Það var og nálega
einróma álit verkalýðsforingja,
sem Morgunblaðið ræddi við, að
með þessari sundrung bindu verka-
lýðsfélögin hendur hvers annars
og hætta væri á að kjarasamning-
ar, sem eru lausir um áramótin,
Guðmundur J. Guðmundsson
gætu dregist fram í febrúar/mars
eða jafnvel lengur, ef svo héldi
áfram.
Þó er ýmislegt sem þrýstir á um
að samningar verði gerðir hið
fyrsta. Fjöldi félaga í VMSÍ hafa
ekki notið launaskriðs og hiutfalls-
lega fáir félaga þess hafa fengið
kjarabætur í gegnum fastlauna-
samninga. Horfur í efnahagsmál-
um eru ótryggar og engin ákvæði
um kauptryggingu það sem eftir
er samningstímans, hvað þá ef
samningar dragast talsvert fram á
næsta ár. Við slíkar aðstæður
verða þeir harðast úti, sem lægst
hafa launin, og eiga ekki mögu-
leika á að bæta sér tekjutap með
launaskriði. Auk þessa eru ákvæði
í kjarasamningum opinberra
starfsmanna, sem gilda til áramóta
1988, um að þeir fái þær hækkan-
ir sem um kann að semjast á
almennum vinnumarkaði á næsta
ári umfram þær sem kveðið er á
um í kjarasamningum opinberra
starfsmanna. Foiystumenn VMSÍ
telja að á sína umbjóðendur hafi
hailað í launasamanburði við opin-
bera starfsmenn, vegna þess að
félög BSRB og BHM hafi samið
síðar um meiri hækkanir en feng-
ust fram í desembersamningunum.
Reynt að berja
í brestina
Skilningur á þessari stöðu hefur
Karl Steinar Guðnason
farið vaxandi innan Verkamanna-
sambandsins undanfamar vikur og
kom það skýrt fram í samtölum
Morgunblaðsins við forystumenn
verkalýðsfélaga víða um land. Þeir
binda vonir við það að samstaða
náist um kjaramálaályktun þings-
ins og í framhaldi af því geti menn
sest sameinaðir að samningaborð-
inu. Menn hafi blásið út á for-
mannaráðstefnunni og í eftirmál-
um hennar og eftir að mestur
hitinn var af mönnum sjái þeir að
vart sé annað veijandi en sam-
bandið standi sameinað. Það beri
heldur ekki það mikið á milli að
ekki sé hægt að beija í brestina
og að með samninganefnd físk-
vinnslufólks, sem starfar við hlið
framkvæmdastjómar VMSÍ að
samningamálunum, hafi skapast
vettvangur til að sinna samninga-
málum þess. Samt ber mönnum
saman um það að staðan sé mjög
viðkvæm og því sé nánast ómögu-
legt að sjá fyrir hver niðurstaðan
verði.
Skipulagsbreytingar
Menn eru og þeirrar skoðunar
að tillögur skipulagsnefndar um
breytingar á skipulagi Verka-
mannasambandsins þurfi ekki að
valda djúptækum deilum á þinginu
og að meirihluti sé fyrir þvi að
veita þeim brautargengi. Boðað
verði því til aukaþings sambands-
Karvel Pálmason
Karl segist fyrir löngu hafa gert
það upp við sig að draga sig í hlé
tímabundið vegna anna, enda sé
þetta mikið starf, þó hann hefði
kosið að uppskátt yrði um þessa
ákvörðun hans við aðrar aðstæður
en þær sem sköpuðust í kringum
upphlaupið á formannaráðstefn-
unni.
„Það hefur óvíða í verkalýðs-
hreyfingunni verið jafn góð
samstaða og í Verkamannasam-
bandinu. Pólitík hefur ekki skipt
máli, heldur ríkt þar mikill og ein-
lægur vilji til þess að beijast fyrir
hagsmunum láglaunafólks og
breyta þjóðfélaginu þannig að það
yrði manneskjulegra og réttlátara.
Við deilum oft hressilega um mál-
efni, en menn hafa komist yfir það
og því hafa ekki fyigt persónuleg
sárindi," sagði Karl Steinar.
Margir forystumenn innan
Verkamannasambandsins, sem
Morgunblaðið ræddi við, telja
mikla eftirsjá að Karli Steinari úr
embættinu og að við brottgöngu
hans verði þar skarð fyrir skildi.
Þeirra á meðal voru einnig þeir,
sem deildu hvað harðast við hann
í eftirmálum formannaráðstefn-
unnar, en Karl Steinar óskaði eftir
allsheijaratkvæðagreiðslunni á
ráðstefnunni, þ.e.a.s. að félög
hefðu atkvæði i samræmi við stærð
sína, en ekki hvert félag eitt at-
kvæði.
Andstæðingar vilja
Karláfram
Samstarf formanns og varafor-
manns Verkamannasambandsins
hefur verið með miklum ágætum,
að sögn Guðmundar J. Guðmunds-
sonar, formanns VMSÍ, og segir
hann mikinn skaða að brotthvarfi
Karis og að yfirgnæfandi meiri-
hluti manna, jafnt pólitískir
andstæðingar og samheijar, vilji
að hann gegni áfram varaformann-
sembættinu.
Nokkuð hefur verið rætt í Qöl-
miðlum um arftaka Karls Steinars
í varaformannsembættið og nokk-
ur nöfn nefnd í því sambandi.
Þeirra á meðal eru þau Jón Kjart-
ansson, formaður Verkalýðsfélags
Vestmannaeyja, og Sigrún Claus-
en, af Akranesi. Þau eru hvorugt
Alþýðuflokksmenn og koma því
varla til greina að mati kunnugra,
þar sem það er nánast forsenda
fyrir gjaldgengi í varaformann-
sembættið. Jón Karlsson, formað-
ur verkamannafélagsins Fram á
Sauðárkrók, er Alþýðuflokksmað-
ur og var lengi rætt um hann sem
arftaka Karls Steinars. Hann er
hins vegar umdeildur og vakti reiði
fiskvinnslufólks með ræðu sem
hann flutti á formannaráðstefn-
unni í haust. Möguleikar hans hafa
þvi minnkað.
Ekki einhugnr
um Karvel
Sá sem helst er inn í myndinni
nú sem varaformaður er Karvel
Pálmason, formaður verkalýðs-
félags Bolungarvíkur, og alþingis-
maður fyrir Alþýðuflokkinn á
Vestflörðum. Hann hefur staðið
fyrir utan deilurnar í sambandinu
að undanfömu og er fulltrúi félags
sem að uppistöðu til er myndað
af fiskvinnslufólki. Karvel hefur
ekki tekið ákvörðun um að gefa
kost á sér, en talið er að hann sé
tilbúinn til þess að taka við vara-
formannsembættinu, ef sæmileg
samstaða skapast um það á þing-
inu. Karvel er nokkuð umdeildur
og þeir sem Morgunblaðið ræddi
við voru ekki á einu máli um
hversu æskilegur hann væri í emb-
ættið.
Þá er ekki hægt að útiloka alveg
þann möguleiká að Karl Steinar
fáist til að endurskoða afstöðu sína
um að draga sig í hlé verði hart
að honum lagt. Aðspurður vildi
Karl þó ekkert gefa út á það og
■endurtók að hann hefði fyrir löngu
ákveðið að hætta sem varaformað-
ur.
Pólitískar
eyrnamerkingar
Kjörin verður níu manna fram-
kvæmdastjóm VMSÍ á þinginu,
sem fer með daglega stjóm sam-
bandsins á milli funda sambands-
stjómar. Alþýðuflokksmenn hafa
átt fimm manns í henni og Al-
þýðubandalagsmenn flóra. For-
mannsembættið hefur komið í hlut
Alþýðubandalagsins og varafor-
mannsembættið í hlut Alþýðu-
flokksins á undanfömum árum.
Þó dagleg störf sambandsins hafi
ekki markast mikið af pólitík, virð-
ast pólitfsku markaskrámar alltaf
dregnar fram þegar dregur til kjörs
og pólitísk eymamörk manna
skoðuð, eins og einn viðmælandi
Morgunblaðsins orðaði það.
Þó Guðmundur J. Guðmunds-
son, hafi gengið úr Alþýðubanda-
laginu á árinu, er það ekki talið
breyta neinu um stöðu hans og
raunar ekki fyrirsjáanlegar miklar
breytingar á framkvæmdastjóm-
inni, þar sem við skipan hennar
þarf að taka tillit til stærðar félaga
og landshluta, auk pólitíska litrófs-
ins.
Þá er búist við að þingið muni
álykta um kvótamál til að stemma
stigu við útflutningi á óunnum
fiski. Uppi eru hugmyndir um, eins
og fram hefur komið í fréttum, að
hluti fiskkvóta komi í hlut fisk-
vinnslustöðva, þannig að það sé
ekki eingöngu á valdi útgerðar-
manna að ráðstafa kvótanum.
Ekki er líklegt að umræður um
þetta atriði komi til með að valda
miklum deilum á þinginu.