Morgunblaðið - 19.04.1988, Qupperneq 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. APRÍL 1988
Meðlagsgreiðslur Lánasjóðsins
og skrif stj órnarf ormanns LÍN
Að gefnu tilefni
eftír Kristín Halldór
Einarsson
Þann 12. apríl sl. ræðst Sigur-
bjöm Magnússon stjómarformaður
Lánasjóðs ísienskra námsanna fram
á ritvöllinn hér á síðum Morgun-
blaðsins og fer geyst. Tilefni skrifa
sinna segir hann vera skrif fulltrúa
námsmanna í Morgunblaðið 29.
mars sl. um neyðaróp einstæðrar
móður og leiðari í Morgunblaðinu
6. apríl sl. um háskólanám og efna-
mun.
Eins og von og vísa Sigurbjöms
Magnússonar stjómarformanns
Lánasjóðs íslenskra námsmanna er
þá falla ýmsar lítt rökstuddar full-
yrðingar og dómar í umræddri grein
sem ekki er hægt að láta ósvarað.
Ámæiisverð vinnubrögð
Sigurbjöm segir í grein sinni að
það hafi verið ámælisvert af fulltrú-
um námsmanna að birta grein sína
í Morgunblaðinu þann 29. mars, þar
sem birt var bréf frá einstæðri
móður sem borist hafði Lánasjóði
íslenskra námsmanna, vegna þess
að mál hennar hafði þegar fengið
afgreiðslu. Um þennan áfellisdóm
má margt segja. T.d. það að ef
stjómarformaðurinn hefði gert svo
lítið að lesa grein námsmannafull-
trúanna til enda þá hefði hann séð
að greinin var dagsett 21. mars sem
þýðir, til upplýsingar fyrir stjómar-
formanninn, að hún var skrifuð og
skilað inn fjóram dögum áður en
' málið var afgreitt en ekki fímm
dögum eftir eins og stjómarformað-
urinn segir í grein sinni, en þá hafði
bréf einstæðu móðurinnar legið hjá
Lánasjóðnum síðan í endaðan jan-
úar. I grein stjómarformannsins
kemur fram að mál þessarar ein-
stæðu móður hafi verið afgreitt af
Lánasjóðnum 25. mars.
Vinnubrögð stjómar-
formannsins
Það er hins vegar ánægjulegt að
stjómarformaður LÍN hefur nú á
opinberum vettvangi sagt að það
séu ámælisverð vinnubrögð af fiill-
trúum námsmanna að vekja at-
hygli á kjömm námsmanna. Þær
tilhneigingar stjómarformannsins
að reyna að hefta málfrelsi fulltrúa
námsmanna innan stjómar LÍN em
námsmannafulltrúunum svo sem
ekki alveg ókunnar. Eins og sést
best á því að á stjómarfundi Lána-
sjóðsins nú í febrúar þá greip stjóm-
arformaðurinn til þess örþrifaráðs
að slíta fundi einhliða i miðjum
málflutningi eins námsmannafull-
trúans þegar verið var að ræða
framfærslu Lánasjóðsins og á
næsta fundi á eftir hafði hann í
hótunum við fulltrúa námsmanna
um að slíta fundi aftur þegar verið
var að ræða sama dagskráriiðinn.
Um þessi vinnubrögð má margt
segja en hvort þau em ámælisverð
læt ég aðra um að dæma.
Fer stjórnarf ormaðurinn
með rangt mál?
Einnig er athyglisvert að stjóm-
arformaðurinn skuli i skrifum
sínum fullyrða að slæmur hagur
þessarar einstæðu móður sem leit-
aði aðstoðar LÍN sé ekki í neinu
sambandi við breytta meðferð
Lánasjóðsins á meðlagsgreiðslum.
En á þessu skólaári hefur Lánasjóð-
urinn litið á bamsmeðlög sem tekj-
ur foreldris og hafa þau því komið
til lækkunar á námslánum. Stjóm-
arformaðurinn fæst ekki frekar um
að rökstyðja þessa fullyrðingu sína.
Vegna þessarar fullyrðingar langar
mig hinsvegar að grípa niður í bréf
þessarar einstæðu móður til Lána-
sjóðs ísl. námsmanna en þar segir
„Lánsupphæðin frá LIN fyrir
1987-1988 er þvi kr. 42.282 kr.
Lægri en á sl. vetri. Skýringamar
eru að sjálfsögðu mestmegnis þær
að skyndilega var ákveðið að með-
lag frá föður bamsins míns væru
mínar tekjur. — Annars held ég að
giftar mæður yrðu toginleitar ef
faðirinn og eiginmaðurinn labbaði
sér út í búð og keypti t.d. úlpu á
bamið sitt og móðirin jrrði síðan
að telja andvirði flíkurinnar til sinna
tekna." Þrátt fyrir að einstæða
móðirin segi þetta í sínu bréfi til
Kristínn Halldór Einarsson
„Fulltrúar námsmanna
í stjórn Lánasjóðsins
hafa hins vegar lengi
bent á að raunveruleik-
inn er sá að margir
námsmenn hafa hrakist
frá námi vegna lágrar
framfærslu Lánasjóðs-
ins að undanförnu.“
Lánasjóðsins þá segir stjómarfor-
maðurinn í bréfi sínu í Mbl. þann
12. apríl:
„Og fulltrúar námsmanna ganga
skrefi lengra og reyna að nota þetta
tilvik til framdráttar baráttumálum
sfnum í sjóðsstjóminni um breytta
meðhöndlun meðlags á þessu ári
sem hefur ekki haft nein afgerandi
áhrif á upphæð námsláns einstæðs
foreldris og tengist þessu máli ekki
að neinu leyti." Ég held nú að þessi
ummæli dæmi sig sjálf en ég verð
að segja að lágt finnst mér lagst
til að reyna að réttlæta það að nota
bamsmeðlög til lækkunar námslána
einstæðra foreldra.
Réttlætiskennd ráðherra
Sú meðferð Lánasjóðsins að líta
á meðlög sem bekjur foreldris er
að mati Lagastofnunar Háskóla ís-
lands ólögleg. Menntamálaráð-
herra, Birgir Isleifur Gunnarsson,
sagði á Alþingi þann 15. febrúar
sl. að honum finnist það sanngimis-
mál að telja bamsmeðlög ekki til
tekna. Það sama sagði Ragnhildur
Helgadóttir fyrrverandi mennta-
málaráðherra. Sá eini sem reynir
að réttlæta það á opinberum vett-
vangi að bamsmeðlög skuii koma
til lækkunar á námslánum er stjóra-
arformaður Lánasjóðs ísl. náms-
manna, Sigurbjöm Magnússon. Það
er fyrst og fremst hans afstaða sem
hefur staðið í veginum fyrir því að
þetta mál fengi farsæla lausn. Það
er allavega erfitt að ímynda sér að
menntamálaráðherra, Birgir ísleif-
ur Gunnarsson, vilji beita einn hóp
námsmanna, einstæðra foreldra,
óréttlæti. Því hlýtur ráðherra að
kappkosta að bæta þessum hópi
námsmanna þann skaða sem þeir
hafa orðið fyrir vegna þessarar
meðferðar á meðlagi nú í vetur.
Að öðmm kosti verður ekki annað
séð en að stjómarformaður Lána-
sjóðsins hafi náð að koma í veg
fyrir að menntamálaráðherra fram-
fylgi réttlætiskennd sinni í þessu
máli, ef mark skal taka á orðum
ráðherrans á Alþingi þann 15. febr-
úar sl. Ef það myndi gerast þá
myndi það óhjákvæmilega valda
Lánasjóðnum meiri skaða og álits-
hnekki en orðið er, vegna þess sem
í kjölfarið gæti siglt.
Einstætt foreldri má hafa
9.345 kr. í tekjur á mánuði
Þegar stjómarformaðurinn reyn-
ir í grein sinni að veija meðferð
Lánasjóðsins á meðlagi þá grípur
hann til þess ráðs að nefiia tölur
um ráðstöfunartekjur. Það væri
kannski rétt að líta á hvemig náms-
lán hjá einstæðum foreldrum með
eitt bam reiknast út. Meðlag og
mæðralaun eru á ári 104.088 kr.
Þessi upphæð telst til tekna hjá
Lánasjóðnum og því þýðir þetta að
einstætt foreldri má hafa f þriggja
mánaða sumarleyfí tekjur upp á
28.036 kr. til að fá fullt námslán
sem era 44.041 kr. á mánuði á
verðlagi marsmánaðar. Það er rétt
að leggja áherslu á að einstætt for-
tldri má hafa þessar 28.036 kr. í
tekjur yfir þijá mánuði eða að með-
altali 9.345 kr. á mánuði. Síðan
þegar bamabætur reiknast inn í
þetta þá lækka þær tekjur enn frek-
ar sem hið einstæða foreldri má
hafa til að fá fullt námslán. Ef ein-
stætt foreidri fer sfðan yfír 28.036
kr. tekjur þá dragast 50% af um-
framtekjunum frá námsláni. Stjóm-
arformaðurinn segir að Lánasjóður-
inn þurfi síður en svo að skammast
sín fyrir þessar tölur. Ekki veit ég
hvort menntamálaráðherra er jafn
montinn af þessum tölum og stjóm-
arformaðurinn virðist vera, en mik-
ið væri nú gaman að fá svar við
því frá ráðherranum. Hann getur
t.d. notað tækifærið þegar hann
svarar opnu bréfi námsmannafull-
trúanna í Mbl. 29. mars sl. þar sem
hann er spurður hvort hann ætli
að beita sér fyrir því að meðferð
Lánasjóðsins á meðlagsgreiðslum
nú í vetur verði leiðrétt.
Lág framfærsla
lánasjóðsins
Stjómarformaðurinn óskapast
einnig út í leiðara Mbl. frá 6. apríl
sl. sem flallaði um efnamun og
háskólanám. Fullyrðir stjómar-
formaðurinn í grein sinni að ungt
fólk í dag sé ekki að hrekjast frá
námi vegna slæmrar fyrirgreiðslu
Lánasjóðsins eins og ýjað er að f
leiðara Mbl. Þessi viðhorf stjómar-
formannsins byggjast á því að eng-
inn þekki betur þau kjör sem náms-
menn búa við en hann. Fulltrúar
námsmanna f stjóm Lánasjóðsins
hafa hins vegar lengi bent á að
raunveraleikinn er sá að margir
námsmenn hafa hrakist frá námi
vegna lágrar framfærslu Lána-
sjóðsins að undanfömu. Einnig að
nú er orðið æ algengara að t.d.
námsmenn utan af landi verði að
fá aðstoð heiman frá sér til að geta
stundað nám, og þá skulum við
spyija okkur um þau ungmenni sem
ekki eiga möguleika á þvf að njóta
aðstoðar að heiman. Skyldu þau
fara í nám til Reykjavíkur þar sem
þau þurfa að leigja húsnæði á al-
mennum markaði? Og allir vita
verðið á leigumarkaðnum í
Reykjavík. í námslán geta þau
fengið 29.361 kr. á mánuði (mars-
verðlag) að því gefnu að tekjur
þeirra hafi ekki verið hærri en
UriahHeep
tilíslands
Uríah Hoep á tónleikum í Sovétríkjunum í desember sl. Frá vlnstrí: Mlck Box, Bernie Shaw, Lee
Kerslake, Phll Lanzon og Trevor Bolder.
Bresku rokksveitina Uriah
Heep kannast Ifklega flestir viö
sem komnir eru á þrítugsaldur-
inn, enda var sveitin vinsæl vel
hér á landi á árunum 1971 til
1975 eóa þar um bil. ÞaA kemur
þó Ifklegast mörgum á óvart aö
sveitin skuli halda tvenna tón-
leika hér á landi f vikunni, á
Hótel íslandi á fimmtudags- og
föstudagskvöld, þvf Iftiö hefur
faríö fyrir henni hin síðari ár.
Uriah Heep stofnuðu þeir
David Byron söngvari, Mick Box
gítarleikari, Ken Henley hljóm-
borðsleikari, Paul Newton bassa-
leikari og Alan Napier trommu-
leikari 1970. Á fyrstu plötu sveit-
arinnar, Very ’eavy, Very ’umble,
var að finna þungt rokk að hætti
Deep Purple og ámóta sveita og
Uriah Heep ávann sér þegar hylli
plötukaupenda. Gagnrýnendur
voru ekki eins hrifnir og einn
þeirra hótaði því að svipta sig
lífi tækist hljómsveitinni að kom-
ast eitthvað áfram. Ekki fylgir
sögunni hvort hann lét verða af
því, en hljómsveitin og áheyrend-
ur kærðu sig kollótta og plötu-
sala jókst jafnt og þétt. Á ann-
arri plötu sveitarinnar, Salisbury,
var sveitin búin að móta sér per-
sónulegri stíl og þar var nýr
maður við trommurnar, Lee
Kerslake, sem var í sveitinni upp
frá því. Það sem helst kom hljóm-
sveitinni áfram var tónleikahald
hennar, enda þótti mikil upplifun
að vera á tónleikum Uriah Heep.
Næstu plötur á eftir Salisbury,
Look at Yourself, Demons and
Wizards og The Magician’s Birth-
day, náðu allar gulli í Bretlandi
og Demons and Wizards og The
Magician’s Birthday náðu einnig
gulli í Bandarikjunum. Lög af
þeim plötum náðu og miklum vin-
sældum, s.s. Stealin’, Easy Li-
ving og Blind Eye/Sweet Lorra-
ine.
Segja má aö sveitin hafi náð
hátindi ferils síns með tónleika-
plötu sem út kom 1973, en eftir
þar urðu deilur innan hennar til
þess að söngvarinn David Byron
var rekinn. Uriah Heep hélt áfram
að senda frá sér plötur, sex plöt-
ur alls fram til 1978, en þó tók
að halla undan fæti, enda tónlist-
arsmekkur plötukaupenda
breyttur og plötusalan var ekki
nema í meðallagi. 1978 lagði
sveitin svo upp laupana.
Diskóæðiö átti sinn þátt í því
hvernig fór og þegar diskótónlist-
in hafði lifað sitt fegursta uppúr
1980 fóru þeir Mick Box og Lee
Kerslake af hugsa sér til hreyf-
ings á ný og Uriah Heep var form-
lega endurreist 1982. Hljóm-
sveitin hefur smám saman verið
að vinna sér sess á ný; þá sem
tónleikasveit fyrst og fremst og
til gaman má geta þess að
síðasta hálft annað árið hefur
sveitin haldið tónleika f fjórtán
löndum, þ. á m. Bandaríkjunum
og Sovétríkjunum. Tónleikarnir í
Sovétríkjunum í desember sl.,
þar sem sveitin lék fyrir um
180.000 áheyrendur alls, voru
fyrstu tónleikar vestrænnar rokk-
sveitar eystra og í kjölfarið fylgdu
tónleikar i Tékkóslóvakíu. Það er
því sviðsvön sveit sem heldur
tónleika í Hótel íslandi í vikulokin.
í hljómsveitinni eru í dag þeir
Mick Box gítarleikari, Lee Kers-
lake trommuleikari, Trevor Bold-
er bassaleikari, sem meðal ann-
ars hefur leikið með David Bowie
og Wishbone Ásh, Bernie Shaw
söngvari og Phil Lanzon hljóm-
borðsleikari.
Eins og áður sagöi heldur Ur-
iah Heep tvenna tónleika í Hótel
íslandi; fimmtudagskvöld og
föstudagskvöld.