Morgunblaðið - 17.11.1988, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 1988

Fólkið, sem þiggur laun sín beint
frá vamarliðinu vinnur einkum
þjónustustörf. íslendingar afgreiða
í verslunum, eru ritarar og skrif-
stofufólk, vinna í vöruhúsum eða
við iðnaðarstörf. Slökkvílið
Keflavíkurflugvallar er líka skipað
íslendingum. Um 100 íslendingar
em í stjórnunarstöðum, til dæmis
deildarstjórar og skrifstofustjórar.
íslenska starfsfólkinu er greitt eftir
töxtum verkalýðsfélaga á Suður-
nesjum. Varnarliðið er ekki samn-
ingsaðili í kjarasamningum, og sér-
stök nefnd, kaupskrárnefnd, leggur
fram tillögur um laun um laun á
vellinum. Launaskrið og yfirborg-
anir skila sér því yfirleitt seint.
Engu að síður hafa margir starfs-
menn starfað á varnarsvæðinu í
áratugi. Atvinna á Keflavíkurflug-
velli þykir stöðugra og ömggara
lifibrauð en til dæmis fiskvinnsla,
vegna þess hversu miklar tekju-
sveiflur em í slíkum störfum.
„Vamarliðið er góður vinnuveit-
andi. Menn fá að minnsta kosti allt-
af útborgað á réttum tíma,“ sagði
Magnús Gíslason, starfsmaður
varnarliðsins og formaður Verslun-
armannafélags Suðurnesja. Hann
sagði að samskipti íslenskra starfs-
manna og bandarískra yfirmanna
þeirra væm yfirleitt góð. Þó hefði
stundum hlaupið snurða á þráðinn,
einkum þegar nýir menn hefðu ver-
ið skipaðir í yfirmannsstöður. „Það
tekur yfírleitt ekki langa stund fyr-
ir þá að átta sig á Islendingum.
Ef ekki tekst að leysa mál hér inn-
an girðingar er leitað til vamar-
málaskrifstofunnar og þar hefur
yfirleitt tekist að fá góða úrlausn
mála,“ sagði Magnús. „Undanfarin
ár höfum haft mjög góða reynslu
af starfsmannahaldi vamarliðsins
og ég held að þeir reyni að rækja
skyldur sínar vel. Við bemm að
minnsta kosti aldrei skarðan hlut
frá borði.“
Magnús nefndi J)ó eitt atriði, sem
verkalýðsfélög Islendinga væm
óánægð með. „Við teljum að Banda-
ríkjamenn séu með ódýrara vinnu-
afl í samkeppni við okkur. Þeir
geta ráðið erlenda þegna í þjónustu-
störf sem við teljum okkar,“ sagði
Magnús. Hann sagði að þarna væri
yfirleitt um að ræða varnarliðs-
menn, sem tækju að sér hlutastörf
eða fólk úr fjölskyldum hermanna.
Þetta fólk hefði lægri laun en ís-
lendingar og nyti minni réttinda,
til dæmis væri hægt að segja því
upp fyrirvaralaust.
Byssuleikur undir bílum
Dagleg samskipti milli íslensku
starfsmannanna og hermanna
ganga rétt eins og gerist og gengur
á hvetjum öðmm vinnustað, að sögn
Magnúsar. Hann segir að íslending-
ar verði ekki mikið varir við vopna-
burð og hermannlega tilburði inni
á vellinum. „Þeir vom að skjóta hér
einhveijum púðurskotum um dag-
inn og hefði svo sem verið ágætt
ef þeir hefðu sagt manni af því
fyrirfram. Þeir lágu hér undir bílum
og kíktu fyrir horn,“ sagði Magnús.
„Það minnti mig bara á sjálfan mig
í byssuleik sem stráklingur. Við
veltum þessu annars ekki mikið
fyrir okkur.“
Enginn ástandsbragnr
Eilíft áhyggjuefni samfélaga,
sem hýsa erlent herlið, er sam-
skipti ungra, einhleypra hermanna
við kvenþjóðina. Það er þó óralangt
frá því að einhver „ástandsbragur“
sé ríkjandi í bæjunum næst varnar-
stöðinni. Bæjarstjórinn í Keflavík
segir það heyra til undantekninga
að varnarliðsmenn séu til vandræða
á skemmtistöðum í bænum.
Óbreyttir og einhleypir liðsmenn
þurfa sérstakt leyfi til þess að vera
utan vallar eftir miðnætti og eftir-
lit er haft með því að þeir valdi
ekki vandamálum. Guðfinnur sagði
að þó væri auðvitað erfitt að útiloka
allt slíkt. „Félagsmálaráðið í bæn-
um hefur orðið vart við að það skap-
ast stundum vandamál af veru
varnarliðsmanna hjá vissu kven-
fólki. Það má segja að það sé eini
bletturinn á annars góðum sam-
skiptum," sagði hann. „Það er ekki
mikið af þessu, og ég held að við
höfum haldið vel á þeim málum,
gripið inn í þegar með þarf.“
Að sögn Þorsteins Ingólfssonar
er það í litlum mæli sem hermenn
sækja um bæjarleyfi, enda sé það
afar dýrt fyrir þá að skemmta sér
á íslenskum skemmtistöðum eða að
versla utan vallar. „Verðlag hér er
hátt, laun þessara manna lág og
dollaragengið hefur verið þeim
óhagstætt," sagði Þorsteinn. „Það
er líka vakandi áhugi meðal yfir-
manna varnarliðsins að ekki verði
vandræði af hermönnum í skemmt-
analeit og þess vegna er reynt að
skapa þeim sem besta afþreyingar-
og tómstundaaðstöðu inni á vellin-
um.
Fjölskyldumenn hafa
forgang
A undanförnum árum hafa verið
húsnæðisvandræði í varnarstöðinni,
þannig að varnarliðið hefur orðið
að leigja íbúðir í Keflavík fyrir sumt
starfslið sitt, einkum fjölskyldufólk.
Að sögn Guðfínns bæjarstjóra hefur
vamarliðsmönnum, sem búa í bæn-
um, fækkað og nú em einkum kenn-
arar við skóla varnarliðsins eftir,
einkum konur. Nú em í byggingu
112 nýjar íbúðir fyrir varnarliðs-
menn og fjölskyldur þeirra. Nokkur
hundmð hermenn em á biðlista eft-
ir því að fá fjölskyldur sínar til sín.
„Það hefur verið talið mjög æski-
legt að hér sé meira af fjölskyldu-
mönnum en minna," sagði Þor-
steinn Ingólfsson. „Reynslan hefur
sýnt að við slíkar aðstæður skapast
eðlilegri samskipti. Almennt talað
em varnarliðsmenn og fjölskyldur
þeirra bara þverskurður af banda-
rískum almenningi. Vandamálin í
samskiptunum em bundin við fá-
eina einstaklinga, og það er ævin-
lega tekið á þeim strax. Það gleym-
ist oft í umræðum um þessi mál
að þarna búa um 5.200 manns.
Miðað við þennan fjölda hafa
vandamálin verið í algem lág-
marki."
Samgangur hefiir minnkað
Töluvert erfíðara er orðið fyrir
Islendinga að komast inn á varnar-
svæðið eftir að borgaralegt flug og
herflug var aðskilið og Flugstöð
Leifs Eiríkssonar byggð utan svæð-
isins. Að sögn heimamanns sóttu
yngri menn í bænum oft í klúbba
hermannanna á vellinum, sérstak-
lega ef beinar útsendingar vom frá
úrslitaleikjum í amerísku körfu-
knattleiksdeildinni. „Eftir að flug-
stöðin var færð heftir varsla verið
hert í vallarhliðunum. Núna kemst
enginn inn á völlinn nema hann
geti sannað erindi sitt eða haft
gestavegabréf. Vellinum var nánast
lokað þegar gamla flugstöðin var
lögð niður,“ sagði Guðfínnur. „Það
er einnig nánast liðin tíð að fólk
fari í klúbbana á vellinum; hér em
komnir veitingastaðir og skemmti-
staðir, sem koma í þeirra stað.“
Guðfinnur sagðist telja að menn-
ingaráhrif af nærvem Bandaríkja-
manna væm ekki mjög áberandi á
Suðurnesjum. Reyndar væri hægt
að rekja mikinn áhuga á körfu-
knattleik til návistar varnarliðsins,
en til dæmis enskuslettur í málinu
væm síst algengari í Keflavík en
annars staðar á landinu. „Ég hef
spurt utanbæjarmenn hvort þeir
fínni fyrir slíkum áhrifum og svarið
er ævinlega nei,“ sagði bæjarstjór-
inn.
Brottfluttur Njarðvíkingur sagð-
ist telja að menn litu yfirleitt á
herinn sem góðan granna, þrátt
fyrir að Víkurfréttir í Keflavík
slægju öðm hvom upp fréttum af
misklíð milli hermanna og íslend-
inga, enda væri hún yfírleitt ekki
alvarleg. „Kaninn er tekjulind.
Margir vinna hjá hernum, krakk-
arnir fá sumarvinnu hjá verktaka-
fyrirtækjunum á vellinum og það
vita allir að menn smygla ódýmm
bjór, kjöti og fleira góssi út fyrír
girðinguna. Ég hef aldrei orðið var
við neina „herstöðvarfóbíu" suð-
urfrá,“ sagði Njarðvíkingurinn
brottflutti. „Eftir að ég flutti til
Reykjavíkur kynntist ég fjölmörg-
um heitum herstöðvarandstæðing-
um — en enga slíka þekkti ég suð-
urfrá.“
Veldu Kópal
með gljáa við hæfi.
on Aiit
borðið
Kaffistell, matarstell, glös
qg hnífapör á mjög góðu verði
Verð
Matarstell 3gerðir kr. 2.750.-
Kaffistell 3 gerðir kr. 1.568.-
Hnífapör 24 stk. kr. 1.869.-
Rauðvíns-, hvítvíns-,
kampavínsglös
6 stk.í pakka________kr. 518.-
KHUPIÉinC KIRLRRnESÞinGS,
mOSIELISBflE
KAUPFÉLÖGIN
UM LAND ALLT
„AÐ SÝNASIGOG SJÁ AÐRA“
/ myrkri og misjöfnum veðrum vetrarmánaðanna er góður Ijósabúnaður mikilvægt öryggistæki.
Fuiikominn Ijósabúnaður tryggir ökumanni gott útsýni og eykur þanng öryggi hans og annarra
vegfarenda.
Mörgum bfleigendum þykireinnig til bóta að Ijóskerin prýði útlit bllsins.
RING aukaljóskerin skila þessu tvíþætta hlutverki vel. Þau eru með
sterkum halogen perum sem lýsa beturen hefðbundnar glóþráðaperur.
RING aukaljóskerin fást I mörgum stæröum og gerðum, bæði með
gulu og hvítu gleri og leiðbeiningar á Islensku tryggja
auðvelda ásetningu.
Þeir bilaeigendur, sem kjósa öryggi samfara góðu útliti,
ættu að koma við á næstu bensinstöð Skeljungs og kynna
sér nánar kosti RING aukaljóskeranna.