Morgunblaðið - 17.11.1988, Blaðsíða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 1988
Aðalfiindur Samtaka sveitarfélaga í Vesturlandslq ördæmi:
Flýtt verði undirbún-
ingi Hvalflarðargangna
Borgarnesi.
NÝLEGA VAR haldinn á Hótel
Borgarnesi tuttugasti aðalfundur
Samtaka sveitarfélaga í Vestur-
landskjötdæmi, SSV. Auk venju-
legra aðalfundarstarfa flutti Jó-
hanna Sigurðardóttir, félags-
málaráðherra, ávarp og svaraði
fyrirspurnum.
í skýrslu Gunnars M. Kristófers-
sonar, fráfarandi formanns samtak-
anna, kom meðal annars fram að
hugmyndir SSV um að stofna ætti
eina gjaldheimtu á Vesturlandi,
hefði fengið litlar undirtektir ann-
arra landshlutasamtaka og Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga.
Um verkaskiptingu ríkis og sveit-
arfélaganna sagði Gunnar Már með-
al annars: „Skoðanir sveitarstjórn-
armanna um verkaskiptinguna eru
mjög skiptar og verulegrar tor-
tryggni gætir í garð ríkisvaldsins.
Tregðu gætir hjá sveitarfélögum við
að taka við auknum verkefnum
nema að tryggt sé að tekjur séu til
að annast þau. Því er endurskoðun
laga um tekjustofna sveitarfélaga
nauðsynleg. Við núverandi aðstæð-
ur er ástæða til að vara við flutn-
ingi verkefna til sveitarfélaga nema
að tekjur þeirra séu auknar. Okkur
sveitarstjórnarmönnum ber að ræða
breytta verkaskiptingu með opnum
huga, því markmiðið hlýtur að vera
að auka sjálfstæði sveitarfélaga og
færa ákvörðunartöku nær því fólki
sem land þetta byggir."
Gunnar Már gat þess að sam-
kvæmt sveitarstjómarlögum ætti að
fela sveitarfélögum verkefni sýslu-
nefnda og stofna héraðsnefndir um
lausnir þeirra mála sem sveitarfé-
lögin teldu nauðsynlegt að leyst
væru á héraðsgrundvelli. Sagði
Gunnar að þróun þessa máls innan
samtakanna hefði orðið sú að í dag
væru allar sýslur, að Dalasýslu und-
anskilinni, búnar að tilkynna um
stofnun héraðsnefnda. Sagði Gunn-
ar að stjóm SSV gerði þá tillögu
að lögum samtakanna yrði breytt
þannig að heimilt verði að stofna
deildir innan samtakanna sem sinni
hlutverki héraðsnefndanna.
SSV í eigið húsnæði
Sagði Gunnar Már frá því að á
fundi stjómar samtakanna þann 29.
september sl. hefði verið samþykkt
að ganga til samninga við Loftorku
hf. í Borgamesi um kaup á hluta í
húsnæði sem er í byggingu við
Bjamarbraut 8 í Borgamesi fyrir
starfsemina. Sagði Gunnar að þama
væri um að ræða 161 fermetra hluta
ásamt 30 fermetra sameign. Kaup-
verð þessa húsnæðis í því ástandi
sem að Loftorka hf. skilar því er
kr. 7.315.000.
Um staðgreiðslu skatta sagði
Gunnar Már meðal annars: „Ekki
verður hjá því komist að víkja
nokkmm orðum að reynslu sveitar-
félaga af staðgreiðslu útsvara, rétt-
ara er að segja reynsluleysi, því nú
10 mánuðum eftir að staðgreiðslu-
kerfí gekk í gildi vitum við ekki
hvemig þetta kerfí virkar í raun og
vem. Skipting staðgreiðslufjár milli
sveitarfélaga liggur enn ekki fyrir
en sveitarfélögin fá greitt sam-
kvæmt áætlun frá upphafi árs.“
Kvaðst Gunnar Már hafa frá upp-
hafí haft efasemdir um að stað-
greiðslan skilaði sveitarfélögunum
nægjanlegum tekjum á þessu ári
með þeirri álagningarprósentu sem
lejrfð væri.
Sagði Gunnar Már að verulegir
Morgunblaðið/Theodór Kr. Þórðarson
Frá aðalfundi sveitarfélaga á Vesturlandi. Jóhanna Sigurðardóttir félagsmálaráðherra ávarpar aðalfund-
arfulltrúa.
erfiðleikar væm í rekstri margra
sveitarfélaga, líklega hvað mestir
hjá þeim sveitarfélögum þar sem
atvinnulíf byggist nær eingöngu á
fískveiðum og fiskvinnslu. Þá sagði
Gunnar: „Samfaraerfíðleikum fyrir-
tækja hefur atvinnuástand versnað,
fyrirtæki og einstaklingar eiga erf-
iðara með að standa í skilum við
sveitar- og bæjarsjóði, mikill ijár-
magnskostnaður leikur sjóði sveitar-
félaganna grátt, engu síður en sjóði
atvinnureksturs almennt. Líklegt er
að á þessu ári yerði vemlegur sam-
dráttur í almennum launatekjum á
flestum útgerðarstöðum á Snæfells-
nesi og á Akranesi." Um stöðu sveit-
arfélaga almennt sagði Gunnar
meðal annars: „Auk þess eiga lands-
byggðarsveitarfélög í vök að veijast
gagnvart Reykjavíkursvæðinu sem
látlaust sogar til sín fólk og fjár-
magn. En hvað' er til ráða, hverju
er um að kenna? Það er skoðun
mín að aðdragandi þess ástands að
landsbyggðinni helst illa á fólki sé
nokkuð langur og ástæður þessa
ástands megi að hluta til rekja til
stefnu stjórnvalda í menntamálum
síðustu áratugi. Það þykir ekki fínt
á Islandi að mennta sig til vinnu í
frumatvinnugreinum þjóðarinnar."
Eftirtaldir fulltrúar vom kosnir í
aðalstjóm samtakanna: Andrés Ól-
afsson, Akranesi, Guðbjartur Hann-
esson,_ Akranesi, Sveinn Elinbergs-
son, Olafsvík, Svanhvít Jónsdóttir,
Tjaldanesi, Jón Böðvarsson, Brennu,
Gísli Kjartansson, Borgamesi og
Ólafur Hilmar Sverrisson, Gmndar-
fírði.
Flýtt verði undirbún-
ingi gangna í Hvalfírði
Fjöldi ályktana var samþykktur
á fundinum, þar sem eftirfarandi
kemur m.a. fram:
Þeim tilmælum var beint til yfir-
valda samgöngumála að flýtt verði
undirbúningsframkvæmdum vegna
jarðgangnagerðar í Hvalfírði enda
bentu fmmskoðanir til að fram-
kvæmdin væri mjög arðbær. Lögð
Hvað telst menningarviðburður?
eftir Hörð Bergmann
Á laugardaginn 5. nóvember varð
ég vitni að einstæðum menningar-
viðburði. Einstæðum vegna þess
hve margt fólk kom við sögu — og
hve margar og strangar æfíngar
sá fjöldi hafði lagt á sig til að skila
hlutverki sínu vel. Einstæður vegna
þess að fólk úr öllum landshlutum
hafði tekið sig upp og var þama
að skila þessum hlutverkum — fólk
á öllum aldri. Verkefnið fólst í hnit-
miðuðu samstarfí innan hópa — og
allra hópanna saman. Það fólst í
óeigingjömu og fómfúsu starfí ein-
staklinga, félagssamtaka og stóm-
enda. Samstillingu í félagslegu og
listrænu starfí þar sem verið var
að skila í söng ýmsu sem best hef-
ur verið ort á íslenska tungu, skila
verkum erlendra og inniendra tón-
skálda, því sígilda og því nýjasta.
Þar sem sameinað átak í lokin fólst
í því að 1.200 manna blandaður kór
söng m.a. verk eftir Pál ísólfsson
við texta eftir Davíð Stefánsson,
Jón Ásgeirsson við texta eftir Hall-
dór Laxness og frumflutti verk fyr-
ir blandaðan kór og hljómsveit eftir
Hjálmar H. Ragnarsson, nýtt stór-
verk þar sem allt kvæði Jóns Helga-
sonar, Áfangar, er sungið.
Það sem bar til tfðinda á þessum
einstæða menningarviðburði er of
margt og fjölþætt til þess að hægt
sé að greina frá því hér. Ég er,
eins og sumir lesenda vafalaust
hafa uppgötvað að skrifa um söng-
Ieika í tilefni af 50 ára afmæli
Landssambands blandaðra kóra í
Laugardalshöll, laugardaginn 5.
þ.m. Þeir sem skrifa um tónlist í
dagblöðum munu vafalaust greina
vel frá því sem gerðist þar og í
Langholtskirkju daginn áður. Til-
efni þess að ég er farinn að skrifa
um þetta er ekki það að ég hafi
áhuga á sönglist. Málið varðar
menningu og fjölmiðla. Ég ætla í
framhaldinu að fara fáeinum orðum
um áhrif fjölmiðla á menningu al-
þýðu, eða öllu heldur vanmatið og
vanmáttinn sem birtist í viðhorfí
og meðferð áhrifamikilla flölmiðla
á einstökum og mikilvægum menn-
ingarviðburðum eins og þessum.
Hvað g’erir þennan
menningarviðburð
fréttnæman?
Þegar við veltum því fyrir okkur
hvenær ástæða sé til að gera menn-
ingarstarf að frétt þá hljótum við
að beita mælistikum eins og hægt
er að móta úr upphafí þessarar
greinar
— Hve margir eru að verki?
— Hveiju eru þeir að vinna að?
— Hvaða máli skiptir það fyrir
þá sem eru með — og þá sem njóta
verksins?
—. Hefur atburðurinn sögulegt
gildi? Má vænta þess að hann verðj
skráður á annála sögunnar?
— Tengist hann persónum sem
hafa unnið eitthvað sér til ágætis?
(Frægu fólki!)
Sá menningarviðburður, sem hér
er verið að ri§a upp, hlýtur að telj-
ast þungvægur á alla þessa mæli-
kvarða. Líklega hefur allt að 1%
fullorðinna á landinu tekið þátt í
æfíngum og starfi sem tengist af-
mælishátíð LBK, æfingum hinna
tuttugu kóra sem tróðu upp og
hinna sem auk þeirra æfðu með
hátíðarkómum. Um gildi þess að
koma saman tvisvar í viku mikinn
hluta ársins og fara með valda texta
í samstilltum söng þarf varla að
efast. Flutningur stærsta kórs, sem
æfir saman á þessari öld í landi
vora, á verkum eins og þeim senr
þaraa vora á dagskrá hlýtur að
komast á annála. Viðburðurinn
verður einnig að teljast annálsverð-
ur vegna þess að þar vora heiðrað-
ir menn sem hafa lagt mikið af
mörkum til íslenskra söngmennta,
Jakob Tryggvason, Jón Ásgeirsson
og Sigurður Ágústsson. Einnig eiga
óskaböm þjóðarinnar á þessum
menningarslóðum þátt í að gera
Hörður Bergmann
„Miðað við ríkjandi við-
horf þarf engan að
undra að fréttastofiir
sjónvarps- og útvarps-
stððva líti framhjá
menningarviðburðum,
einkum ef þeir tengjast
alþýðumenningu, Þeir
eiga e.t.v. ekki lengur
heima innan þröngra
viðhorfa og ramma sem
móta starfið þar. Efni
sem þetta hentar hins
vegar vel sem uppistaða
I þátt, eða þáttagerð.“
atburðinn minnisstæðan, Garðar
Cortes, Jón Stefánsson og Þorgerð-
ur Ingólfsdóttir. Einn fremsti kór-
stjóri Norðurlanda, Steen Lindholm,
var á vettvangi og lét sér ekki
nægja að stjóma eins og engill held-
ur tók líka að tala lýtalausa íslensku
áheyrendum að óvörum. Dirfskan
og eljan hjá stjóm landssambands-
ins við að undirbúa og framkvæma
allt það sem ganga þarf upp í slíku
átaki ætti líka að teljast annálsverð.
Hveijir falla á prófínu?
Þegar þetta er skrifað, sunnu-
daginn 6. nóvember, er ekki séð
hvaða fjölmiðlar skrá fyrstu frá-
sagnir af þessum viðburði á annála.
E.t.v. gerir enginn þeirra það.
A.m.k. er þegar Ijóst að fulltrúar
þeirra Qölmiðla, sem um þessar
mundir eiga hug þjóðarinnar um-
fram aðra, fjölmiðlanna sem skila
því sem gerist með hljóði og mynd,
þeir voru ekki á staðnum. Ég veit
ekki hvar þeir vora. E.t.v. hefur
verið körfuknattleikur milli Víkings
og Breiðabliks eða einhver annálað-
ur stjómmálamaður verið að flytja
hugleiðingar sínar á merkisfundi
úti í bæ á sama tíma. E.t.v. er
auðveldara að taka slíkt efni upp
og koma því frá sér með því starfs-
liði og þeim tækjum sem sjónvarpið
á íslandi hefur yfír að ráða. Og það
er mannlegt að fara fremur hefð-
bundna, auðvelda leið en að leggja
niður fyrir sér eitthvað nýtt. Fara
að taka mið af menningu, sýna
sögunni ræktarsemi, virða tilfínn-
ingar.
Samt verðum við að spyija áleit-
inna spuminga: Hvemig er frétta-
matið orðið? Að hveiju beinist metn-
aður fréttastofa íslensku sjónvarps-
stöðvanna? Og annarra fjölmiðla
sem geta skilað hljóði?
Hvaða fiölmiðlar geta
gegnt menningarhlutverki?
Þótt ég varpi hér í lokin fram
svona stórri spumingu verður fátt
eitt nefnt til svara. Sjónvarpsfrétt
af atburði eins og þeim sem hér
um ræðir hefur auðvitað ekkert
menningarlegt gildi. Við þekkjum
30-60 sékúndna rammann sem
sífellt er verið að þrengja. Slík frétt
hefur hins vegar tilfínningalegt
gildi fyrir fólk. Það fer nefnilega
ekki hjá því að sjónvarpsfréttir
beggja stöðva móti ásamt fréttum
Ríkisútvarpsins hugmyndir þjóðar-
innar um hvað sé fréttnæmt. Hvað
gerist og gerist ekki. Það sem ekki
er minnst á þar telst mörgum lítils
virði nema aðrir fjölmiðlar breyti
þeirri hugmynd. Og það gera dag-
blöð auðvitað sem betur fer hvað
eftir annað. En geta varia í tilviki
sem þessu.
Miðað við ríkjandi viðhorf þarf
engan að undra að fréttastofur
sjónvarps- og útvarpsstöðva líti
framhjá menningarviðburðum,
einkum ef þeir tengjast alþýðu-
menningu. Þeir eiga e.t.v. ekki
lengur heima innan þröngra við-
horfa og ramma sem móta starfíð
þar. Efni sem þetta hentar hins
vegar vel sem uppistaða í þátt, eða
þáttagerð. Færa liði, sem kann sitt
fag, getur tekist að grípa einstæða
stemmningu þegar baeði er hægt
að nota hljóð og mynd. Og þvílíkt
efni sem þama fór forgörðum.
Bæði á tónleikunum og stór-
skemmtun allra aldursflokka úr öll-
um landshlutum I Höllinni um
kvöldið. En Ríkisútvarpið var á tón-
leikunum með upptökulið svo það
mikilvægasta er geymt. En sjón-
varpi er það glatað.
Meðal annarra orða. Hvaða
skemmtiefni er vinsælla á íslandi
en söngur? Af hveiju vilja fáir missa
af óperasýningum? Er til öllu ljúf-
ari tengiliður milli fólks úr öllum
stéttum á góðri stund?
Kannski er orðið tfmabært að
draga úr væntingum sfnum um að
sjónvarp geti gegnt því hlutverki
að styrkja alþýðumenningu eða
treysta stoðir íslenskrar menningar
yfírleitt. Gera sem sagt ekki ráð
fyrir því að sá miðill, sem mest er
notaður af alþýðu, geti eflt menn-
ingu hennar og sjálfsímjmd. Sé svo
er þörf á margs konar endurmati í
íslenskri menningarpólitík. Ég ætla
ekki að hella mér út í þá umræðu
hér en láta öðrum eftir að halda
henni áfram.
Höfundur er fræðslufiilltrúi.