Morgunblaðið - 13.12.1988, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. DESEMBER 1988
Bræðralag
rósarinnar
- Iðunn gefiir út
spennusögu
Davids Morells
IÐUNN hefur gefið út bókina
Bræðralag rósarinnar eftir
spennusagnahöfúndinn David Mo;
rell. Meðal bóka hans má nefiia í
greipum dauðans þar sem Morell
skapaði bardagahetjuna Rambó. í
kynningu útgáfunnar á bókinni
segir m.a.:
Bræðralag rósarinnar er mögnuð
saga af njósnum og gagnnjósnum,
svikráðum og tryggð og segir frá
tveim munaðarlausum fóstbræðrum,
Saul og Chris. Þeir urðu afburða-
snjallir bardagamenn, leyniþjónustu-
menn á heimsmælikvarða. Þraut-
þjálfaðir morðingjar ... Einmana-
kenndin styrkti vináttu þeirra svo
Bne&mlagmsarinmr
n
að þeir urðu nátengdari en bræður.
Þeir treystu aðeins einum manni,
föla, dapureyga manninum sem þeir
kölluðu fósturföður sinn. Eina mann-
inum sem sýndi þeim góðvild, mann-
inum sem þjálfaði þá og breytti þeim
í drápsvélar.
Þórey Friðbjörnsdóttir þýddi.
FLEX
FLEX-Halogenlampinn er
tilvalin jólagjöf.
FLEX-lampann er hægt að
hreyfa íallaráttir.
FLEX-lampann færðu á eftirtöldum
stöðum:
Stefán Ólafsson, Raftækjaþjónusta Sigurdórs,
rafvirkjameistari, Akranesi
Stykkishólmi. Rafröst hf.,
Verslun J.F.E., Tálknafirði
raftækjadeild, Rafsjá hf.,
Bolungarvík Sauðárkróki
Straumurhf., Radíóvinnustofan
ísafirði Kaupangi,
Rafbær hf., Akureyri
Siglufirði Verslun Elísar Guðnasonar,
GrímurogÁrni hf., Eskifirði
Húsavík Árvirkinn hf.,
Kjami hf., Selfossi
Vestmannaeyjum Ljós og raftæki,
Rafbúð R.Ó., Strandgötu 39,
Keflavík Hafnarfirði
Lúmex hf., Ljósaversiunin Skæra hf.,
Síðumúla 12, Skútuvogi11,
Reykjavik Reykjavík
FLEX-lampinn er að sjálfsögðu
samþykktur af Rafmagnseftirliti
ríkisins.
Heildsölubirgðir:
Solarumboðið hf.,
Skútuvogi 11, sími 91 -688977.
Glæpur um glæp
frá glæpi til glæps
Bókmenntir
Friðrika Benónýs
Juan Benet
Andrúmsloft glæps
Þýðandi: Guðbergur Bergsson
Forlagpð 1988
aður finnst myrtur. Menn eru flún-
ir. Konum er nauðgað. Valdið er
ekki valdsmannanna. Kona bíður
dauðans. Lýðræðissinninn sötrar
sitt viskí og læknirinn brennivín.
Eitthvað óhreint er á sveimi. En
þó gerist aldrei neitt.
Það er ekki algengt að lesa
glæpasögur þar sem glæpurinn er
aukaatriði og hver-gerði-það skiptir
litlu sem engu máli. En sú er raun-
in í skáldsögu Juans Benet, And-
rúmsloft glæps, sem komin er út
hjá Forlaginu í íslenskri þýðingu
Guðbergs Bergssonar. Myrti mað-
urinn í upphafi sögunnar hverfur í
skugga annara harmleikja og les-
andanum fer að standa á sama um
það hver hann er eða hver drap
hann. Persónur kopia til sögu hver
annari sérstakari og sumar að því
er virðist án nokkurs annars til-
gangs en að hverfa aftur. Tengsl
þeirra innbyrðis eru lengi óljós og
lesandinn fer að spytja sjálfan sig
sömu spumingar og Medína höfuðs-
maður gerir eftir leit sína að lið-
hlaupunum og kynnin af fólkinu á
„Héraði": „Er það svona eðlilegt
að vera geggjaður?"
Sögusviðið er afskekkt hérað á
Spáni, þar sem lognmollan virðist
ríkja ein, en undir yfirborðinu
krauma kenndir sem leysast úr
læðingi um leið og færi gefst.
Medína höfuðsmaður, yfirmaður
herbúðanna virðist í fyrstu vera
hinn þögli sterki maður sem ekkert
fær haggað þar sem hann ríður um
héraðið á hesti sínum Skyldu, en
einnig hann reynist breyskur og til
í að notfæra sér aðstæður. Og eftir
hrösun á einu sviði er stutt í þá
næstu, valdbeitingin er nánast eini
tjáningarmátinn í þeirri tilfinninga-
legu sjálfheldu sem flestar persónur
sögunnar virðast í og allir sem upp
með það komast beita valdi.
Bæði valdbeitingin og lognmollan
eru til staðar í textanum sjálfum.
Hann er njörvaður, tyrfinn og lok-
aður og liggur við að lesandinn
þurfi að beita valdi til að komast
inn í hann. En þegar það tekst
heldur hann áfram að opnast og
gefur jafn fúslega og hann Iét lítið
uppi áður. Og eftir að lesandinn
uppgötvar notkun tímans í sögunni
eru ekki lengur nein ljón í veginum;
textinn heldur áfram að sveima um
hugann löngu eftir að lestrinum er
lokið.
Guðbergur Bergsson er eins og
flestir vita einn okkar mikilvirkasti
þýðandi og hefur að öðrum ólöstuð-
um átt einna drýgstan þátt í að
kynna íslenskum lesendum fram-
andi heima. Enn einu sinni leiðir
hann okkur um framandi slóðir í
senn aðlaðandi og fráhrindandi.
Þýðingin virkar á köflum hálfköruð,
en þar sem ég á ekki hægt um vik
að bera hana saman við frumtext-
ann er erfitt að fullyrða slíkt. Guð-
bergur ritar að vanda eftirmála og
þar kemur fram að stíll Benets ein-
kennist af tyrfnu máli og fiókinni
setningaskipan og það kemst til
Erlendar bækur
Guðmundur H. Frímannsson
Frank Vibert: Home Truths on
Foreign Aid, Center for Policy
Studies, 1988.
Eitt af mikilvægustu málum, sem
stjómmálamenn takast á við þessi
árin á alþjóðavettvangi, er skulda-
byrði þriðja heims ríkja við banka
og aðrar fjármálastofnanir á Vest-
urlöndum. Málið er alvarlegra en
margur hyggur. Á síðasta ári urðu
til dæmis tveir grónir bankar í Bret-
landi að afskrifa skuldir hjá þriðja
heimsríkjum upp á um einn milljarð
punda eða 80 milljarða íslenzkra
króna. Þetta olli því að hagnaður
af rekstri þeirra varð hverfandi það
árið, þó að þeir riðuðu ekki til falls
vegna þess hversu sterkir þeir em.
Ef mikil brögð verða að því að ríki
þriðja heimsins greiða ekki skuldir
sínar, er viðbúið að fjöldi fjármála-
stofnana á Vesturlöndum muni
leggja upp laupana eða að minnsta
kosti riða til falls. Og þetta er ekki
einvörðungu bundið við þriðja heim-
inn svonefnda heldur em sum ríki
Austur-Evrópu mjög skuldug við
Vesturlönd og svo illa stödd efna-
hagslega að það er fyrirsjáanlegt
að þau muni eiga í miklum erfiðleik-
Guðbergur Bergsson
skila í þýðingunni. Það er sannar-
lega ánægjulegt að spænskir höf-
undar skuli vera farnir að koma út
á íslandi um hver jól og í ár frekar
tveir en einn. Nú er bara að vona
að hér verði framhald á.
um með að standa í skilum.
En málið varðar ekki einvörð-
ungu fjármálastofnanirnar. Ríkin,
sem fengu lánin og hugðust nota
þau til að byggja upp iðnað í löndum
sínum, em flest hver illa stödd. Þau
treysta sér yfírleitt illa til að taka
upp aðhaldssama íjármálstefnu,
sem hefur í för með sér hækkanir
á nauðþurftum almennings, lækkun
ríkisútgjalda og aukið frelsi í fjár-
málum. Einhver svona uppskrift er
venjulega lögð fyrir ríkisstjórnir,
sem vilja endurskipuleggja afborg-
anir af lánum sínum. En svona ráð-
stafanir skapa umtalsverðan vanda
innanlands og geta í versta falli
valdið upplausn ríkisins. Bæði
Egyptaland og Perú hafa þurft að
vega og meta þennan vanda nýlega
og ýmis ríki hafa haft uppi orð um
að hætta afborgunum af lánum al-
gerlega. En það er erfiðara en virð-
ist því að þá loka þau öllum leiðum
sínum inn á alþjóðlega ijármála-
markaði. Það em því engir kostir
góðir fyrir skuldug ríki.
Frank Vibert, höfundur þessa
kvers, var embættismaður Alþjóða-
bankans um 20 ára skeið. Hann
starfar nú sem sjálfstæður ráðgjafi
í alþjóðafjármálum. Eins og éðlilegt
er miðar hann við Bretland, þegar
hann ræðir um aðstoð við ríki þriðja
heimsins. En aðrir geta ýmislegt
Þróunaraðstoð
eða Qárfesting?
Allt utn páfrgauka
Bókmenntir
Jenna Jensdóttir
Annette Wolter: Gári litli. Þýð-
andi Þorsteinn Thorarensen.
Vasaútgáfa, Reykjavík, 1988.
Upphaflegur höfundur þessarar
bókar, Annette Wolter, segir í for-
mála að allt frá bamæsku hafi hún
lifað með fuglum og sérstaklega
þessum litlu páfagaukum, sem hér
em nefndir gárar.
Gárana telur hún eitt af út-
breiddustu og vinsælustu gæludýr-
um, sem til em, enda séu þeir
bæði glaðværir og heillandi. Talið
er að um sjö milljónir þeirra séu
heimilisfuglar í Þýskalandi og ell-
efu milljónir í Sviss og Austurríki.
Annette Wolter byrjaði að safna
efni í bók þessa með því að hafa
samband við fjölda fólks sem rækt-
aði páfagaukana og byggði hún
síðan margt á reynslu þess. Enn
fremur var prófessor Jiirgen Nicol-
al forstöðumaður fuglarannsókna-
stofnunarinnar í Wilhelmshaven-
Riistersiel ráðgjafí hennar.
Gárarnir vom fluttir frá Astralíu
til Evrópu árið 1840. Það var ensk-
ur náttúmfræðingur, sir John
Gould, sem flutti eitt par með sér
til Englands.
Þessir litlu hitabeltisfuglar
vöktu strax mikla athygli í Evrópu
og mikið verslunarbrask varð i
kring um þá, m.a. í Hollandi og
Belgíu. Það komst þó aldrei nema
lítill hluti þeirra úr fijálsræði sínu
í Ástralíu til þess að verða tamdir
búrfuglar í Evrópu. Lítil tilraun
var gerð til þess að afla vitneskju
um líferni og viðurværi fuglanna
í heimalandi þeirra og því urðu
þeir skammlífir.
En smám saman jókst þekking
á þeim og lifnaðarháttum sem
hentuðu þeim best í nýjum heim-
kynnum. Frá þeim er komið hið
líflega páfagaukakyn sem nú er
þekkt.
Bókin Gári litli er efnislega fjöl-
þætt og skemmtileg fræðsla um
heimilispáfagauka.
Nákvæmlega er sagt frá uppr-
una þeirra, lifnaðarháttum, aðlög-
unarhæfni og mikilvægi umhverfis
og fæðutegunda. Upplýsingar eru
um hvað beri að gera ef veikindi
bera að höndum. Fjallað er um
hættur þær er kunna að leynast
kringum fuglana, ef þeir eru ekki
í búri sínu. ítarlega er skýrt frá
hjúskaparlífi, fjölgun og aflcvæm-
um. Fylgt er eftir breytingum, sem
urðu á lífsvenjum þeirra er þeir
fluttu frá Ástralíu til Evrópu.
Að lokum er sérkafli sem nefn-
ist: Lærið tungumál Gára.
Nafnaskrá er aftast í bókinni.
Bókina prýðir JQöldi mynda og
þar með eru margar ljósmyndir í
litum af páfagaukum.
Þetta er áreiðanlega kærkomin
bók handa þeim sem eiga páfa-
gauka, og eflaust hafa allir gaman
af að lesa hana, sem áhuga hafa
á þessum Iitlu, skemmtilegu fugl-
um. Bókin er hin læsilegasta.