Morgunblaðið - 13.12.1988, Blaðsíða 30

MORGUNBEAÐIÐ; ÞRIÐJUDAGUR < 13. DESEMBEK 1988
Höfiim við efiii á þeim óheið-
arleik og ábyrgðarleysi sem
tröllríður þessu þjóðfélagi?
eftirDagrúnu
Krisljánsdóttur
Nei, enda er það komið svo gott
sem á hausinn vegna óstjómar og
eyðslu langt, langt framyfir efni og
ástæður. Það er engu líkara en að
þeir sem hafa átt að stjóma undan-
farin fjölmörg ár, hafí verið haldnir
óhömdu stórmennskubijálæði. Eytt
hefur verið óhemju fjármagni á allt-
of skömmum tíma í misjafnlega
skynsamlegar framkvæmdir og allt-
of dýrar. Islendingar em yfírleitt
ekki að horfa í aurana, sérstaklega
sé um fé hins opinbera að ræða,
og dirfíst einhver blásaklaus þegn
að gera athugasemdir við óhóflega
eyðslu og slæma meðferð almanna-
fjár, þá hafa stjómmálamenn á reið-
um höndum ót'al skýringar og út-
mála það hve bráðnauðsynleg þessi
og þessi framkvæmdin hafí verið.
Og fari svo kostnaður enn meir úr
böndunum svo að skipti milljóna-
tugum eða hundmðum, þykir það
nánast hlægilegt í augum þessara
manna að gera rekistefnu út af því
— þeir afgreiða málin með því að
segja að þetta séu „smámunir", eins
og ég heyrði núverandi forsætisráð-
herra segja fyrir um tveim þrem
ámm í sambandi við 120 milljóna
króna umframkostnað við marg-
frægt hús. Og yfírleitt em stjóm-
málamenn býsna flott og stórtækir
þegar þeir sjá sér færi á að seilast
í hinn botnlausa ríkiskassa, sér og
sínum til dýrðar og vegsemdar. Það
er óendanlegt hvað hægt er að
kreista og kremja úr þessum kassa-
ræfli þegar hygla þarf vinum og
flokksbræðrum. Nýjar stöður verða
til á færibandi í trássi við lög eða
þörf, þá er ekki verið að skera laun
við nögl. Bankastjórastöður em
alltaf til reiðu fyrir uppgjafaráð-
herra, þingmenn eða aðra þá sem
allt sitt líf hafa setið í hæst launuðu
stöðunum og ættu þess vegna ekki
að þurfa enn hærri laun, til að
komast hjá því að segja sig til sveit-
ar. Hvaða lögmál er það sem hér
ræður? Ef það er lögmál, þá er það
lögmál .valdagræðgi og peninga-
fíknar, mikið vill meira og Guð varð-
veiti þá sem verða í vegi fyrir þeim
sem haldnir em þessari áráttu,
venjulega má allt undan láta, öll
brögð em notuð til að ná meiri
völdum og hærri launum. Einstakl-
ingshyggjan og flokkshagsmunir
ráða yfírleitt meim en hagsmunir
lands og þjóðar.
Það sem vekur mesta furðu í
sambandi við gegndarlausan pen-
ingaaustur er oft ótímabærar fjár-
festingar og einnig mjög oft langt-
um dýrari og íburðarmeiri en þörf
er á vegna notagildis. Ekki mun
það heldur óalgengt að flottheitin
hafí beinlínis orsakað vemlega galla
sem aftur hafa kallað á niðurrif og
kostnaðarsamar breytingar og við-
gerðir.
En ráðamenn stjómarinnar sjá
ekkert eftir þessum fúlgum, sem
nánast mætti eins vel fleygja út í
hafsauga, þeir halda bara áfram
að skrapa innan þennan kassagarm,
sem íjármálaráðherra hefur undir
höndum, og taka svo ný lán utan-
lands og innan, þrátt fyrir endur-
teknar ákvarðanir um að gera það
ekki.
Það er von að allt sé á hvolfi,
því að ef einhver segir eitthvað um
spamað hér eða þar, þá er augljóst
mál að sá hinn sami er erkiflón,
orðið „spamaður" er ekki til í orða-
safni ríkisstjómarinnar eða ríkis-
stjóma yfírleitt.
En — ja, héma, nú varð mér illa
á í messunni, ég veit ekki hvemig
ég á að afsaka þessa vitlausu full-
yrðingu, ég nefnilega steingleymdi
frímerkjunum! Svoleiðis er að til er
í landinu þjóðarbrot sem nefnast
ellilífeyrisþegar og þegar „verð-
stöðvun" var leidd í lög, sem þó
hefur þá undarlegu eiginleika að
flest hækkar nema launin, — þá
rann landsfeðrum til riíja bág kjör
þessa þjóðarbrots og ákváðu þeir
því að hækka tekjutryggingu og
heimilisuppbót sem svarar verðgildi
36 frimerkja og flestir vita að eitt
frímerki kostar nítján krónur. En
ef til vill er það röng ályktun að
telja þá hafa verið að „spara“ —
ef til vill hefur þeim fundist til um
rausnarlegt framlag og nagað negl-
ur í eftirsjá, enda heyrst fyrr að
Fullkomin viðgerða-
og varahlutaþjónusta.
Heimllls- og raftækjadelld
HF
Laugavegi 170-172 Simi 695500
Samt. stærö: 275 I.
Frystihólf: 45 I. ★★★★
Hæö: 145 sm.
Breidd: 57 sm.
Dýpt: 60 sm.
Færanlegar hillur í hurö.
Sjálfvirk afþýðing í kæli.
Vinstri eöa hægri opnun
TVEGGJA DYRA
KÆLI- OG FRYSTISKAPUR
Dagrún Kristjánsdóttir
„Það rann mestí móður-
inn af köppunum og
eftir margra daga japl
og jaml og- fuður við
stjórnarmyndun (þá lá
ekki á), birtast þrír
firiðar- og kærleikspost-
ular á skjánum að nýju,
geislandi af hamingju
ogtilhlökkun.“
of dýrt væri að halda lífínu í þeirri
kynslóð sem lagði grunninn að
þeirri velferð sem nú mundi ríkja
ef eyðslustefnan og flottræfílshátt-
urinn hefði ekki heltekið jafnt
stjómmálamenn og almenning.
Þessum Hrunadansi verður að
ljúka. Það sem að er, er svo fjöl-
þætt að í stuttri grein er ekki hægt
að drepa nema á fátt eitt, en eftir
höfðinu dansa limimir og ef stjóm-
völd ganga ekki á undan með að-
haldi og skynsemi í fjárfestingum,
þá er ekki von á góðu. Það hefur
líka sýnt sig að úti í þjóðfélaginu
hafa sprottið upp fyrirtæki sem frá
byijun áttu enga möguleika vegna
skorts á eigin Qármagni, svo þegar
skuldimar hlaðast upp, þá á ríkið
að borga, þ.e.a.s. hinn almenni
borgari sem á að greiða fyrir ævin-
týri þeirra óforsjálu. Þetta kalla ég
ábyrgðarleysi og ekki heiðarlegt í
mörgum tilfellum. Óhófleg bjart-
sýni í byijun endar oft með ósköp-
um. Það er betra að muna eftir því
að sjaldnast ganga hlutimir jafn
reiprennandi og þeir bjartsýnu gera
ráð fyrir. Það er nauðsynlegt að
gera því skóna strax og byijað er
á margmilljóna fyrirtækjum að oft
þarf lítið til að hagnaðarvonin
breytist í milljónatjón og martröð.
íslendingar virðast ekkert læra
af reynslunni, stöðugt eru sömu
vitleysumar gerðar af sömu mönn-
um. Það er eins og að þeir, sem
einu sinni hafa villst í ráðherrastóla
eða á þing, álíti að þeir einir viti,
og allur almenningur sé algjörlega
hugstola og skilningslaus á það
hvað fram fer í því akfeita bákni
í Kaupmannahöfn
FÆST
í BLAÐASÖLUNNI
Á JÁRNBRAUTA-
STÖOINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OG Á RÁÐHÚSTORGI
sem „kerfíð" er og blæs út og tútn-
ar með hveijum degi, eins og púkinn
á fjósbitanum. Flestir íslendingar
em löngu orðnir orðlausir yfir
ástandinu. Það stendur ekki á lof-
orðum og alvöruþrungnum svip,
öllu á að breyta til batnaðar, en
hvar eru efndirnar?
Það var ekki lítið írafárið í sum-
ar og haust út af því að allt væri
komið langleiðina út í hafsauga og
að „grípa þyrfti til aðgerða strax"
og — ekki seinna en um „næstu
helgi" — sagði þáverandi utanríkis-
ráðherra.
Svo mikið lá á þessum „aðgerð-
um“ að undinn var bráður bugur
að því að splundra ríkisstjóminni í
beinni útsendingu sjónvarps. Þar
sátu tveir kokhraustir menn sem
þótti létt verk og löðurmannlegt að
bjarga við þessu smáræði sem fólst
í gjaldþroti fleiri hundmð fyrir-
tækja, einstaklinga, og milljarða
halla á ríkissjóði og hundrað og
Smmtíu milljarða skuld við er-
lendar lánastofnanir. Já, það lá svo
mikið á að bjarga þessu að þeir
gerðu Þorsteini Pálssyni forsætis-
ráðherra ólíft í stjóminni og helst
var að heyra að þeir tveir einir
mundu fara létt með að koma öllu
í fullan gang á ný, atvinnuvegirnir
mundu fara að blómstra „eftir helg-
ina“ og allir una glaðir við sitt þeg-
ar Steingrímur væri aftur sestur í
stólinn sinn kæra. En hvað skeði?
Þorsteinn hvarf að vísu, en svo?
Það rann mesti móðurinn af köpp-
unum og eftir margra daga japl og
jaml og fuður við stjórnarmyndun
(þá lá ekki á), birtast þrír friðar-
og kærleikspostular á skjánum að
nýju, geislandi af hamingju og til-
hlökkun að geta nú loksins farið
að taka til hendinni og bjarga þess-
ari voluðu þjóð eins og frelsandi
englar af himnum ofan — það var
blátt áfram hægt að'itárfella yfir
svo undursamlegri ráðstöfun for-
sjónarinnar að einmitt þessir menn
skyldu vera svo fúsir að fóma sér
í þágu lands og þjóðar, hvílík mildi.
(Það er væntanlega öllum ljóst að
annars væri allt vonlaust og stjóm-
laust í þessu landi, fólk hefði starað
sljóum augum út í tómið og ekki
hafst að, svartnættið væri algjört.)
En svo fór sólin að skína á ný og
vonir að glæðast, við komu hinna
þriggja vísu manna sem ætluðu að
beita töfrasprota sínum, landslýð
til snöggrar upprisu úr eymd og
sárri kröm, allir biðu í ofvæni eftir
kraftaverkinu — og bíða enn. Það
er næstum eins og mann sé farið
að gruna að hinir frelsandi englar
hafi ekki verið allir þar sem þeir
voru séðir og hafí breyst á skammri
stundu. í kerúba „með sveipanda
sverði" yfir höfðum vorum, veifandi
nýjum og nýjum tillögum um skatta
á allt lifandi og dautt, ráðalausir
og alls ófærir um að bæta þjóð-
félagsmeinið sem er óhófleg eyðsla
og sóun og kæruleysi með fé al-
meimings.
í lokin. Hefur engum dottið í hug
það snjallræði að spara — eða eruð
þið búin að gleyma hvað þetta orð
þýðir? Ég sagði „búin", því að þjóð-
in öll þarf að taka sig á. Vitanlega
eiga stjómendur þessa lands mesta
sök á hvemig komið er, því að þeir
hafa gengið á undan með illu for-
dæmi og þeir hafa gert einstakling-
unum kleift að vaða gegndarlaust
í lánastofnanir og fá tuga ef ekki
hundmða milljóna lán sem fæstir
geta greitt til baka, en ríkissjóður
fær svo náðarsamlegast að borga.
Stjóm og löggjafarþing bera líka
ábyrgð á útþenslu ríkisbáknsins,
það yrði enginn heimsendir þó að
fækkað væri í þingmannaliði þjóð-
arinnar, ég hygg að þeir tylldu ekk-
ert verr á heimaslóðum, a.m.k.
minnkaði kostnaðurinn við utan-
ferðimar eitthvað. Svo vildi ég
leggja til að bílum og bílstjómm
ráðherranna væri kippt af klafan-
um, sé enga skynsemi í þvf að ég
þurfi að kaupa, reka og aka sjálf
mínum bíl, ef ráðherramir hafa
ekki ráð á eigin bfl og hafa ekki
haft efni á að læra að keyra! Getur
það annars verið að þeir séu svona
sárafátækir? Líklega, því að þeir
em ekki enn komnir á ellilaun, ann-
ars væri þeim vel borgið.
Höfundur er elliUfeyrisþegi.