Morgunblaðið - 13.12.1988, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. DESEMBER 1988
Athugasemdir við
Reykjavíkurbréf
eftir Halldór Blöndal
Ég varð mjög undrandi á efni
Reykjavikurbréfs 10. desember sl.
Ég hygg, að óhjákvæmilegt sé fyrir
ritstjóra Morgunblaðsins að gera
ítarlega grein fyrir stefnu þess í þjóð-
málum, því að ekki fer fram hjá
neinum að áherslur blaðsins eru aðr-
ar en áður í veigamiklum atriðum.
Það er ekkert við það að athuga, að
Morgunblaðið sé sjálfstæður og
óháður fjölmiðill.
1.
í Reykjavíkurbréfí segir: „Hitt
er svo annað mál, að enn sem kom-
ið er hefur mynd núverandi ríkis-
stjómar ekki skýrst nægilega mikið
til þess að hægt sé að fjalla um
stefnu hennar og störf að nokkru
ráði. Sennilega verður það ekki fyrr
en þetta ár er liðið og í ljós hefur
komið, hvemig til hefur tekist um
fjárlagaafgreiðslu og hvemig ríkis-
stjómin hyggst taka á vandamálum
atvinnu veganna. “
Þetta las ég þrem sinnum áður
en ég trúði að rétt væri lesið. Það
hefur stundum tekið Morgunblaðið
skemmri tíma að átta sig á aðalat-
riðum, en það á ekki að vefjast
fyrir neinum, að megináherslur
ríkisstjómarinnar liggja í því að
styrkja stöðu ríkisins og þar með
ríkisafskipta. Staða atvinnuveg-
anna hefiir verið sett í biðstöðu.
Það kemur m.a. fram í fréttablaði
Vinnuveitendasambandsins þar
sem gerð er grein fyrir stefnu og
störfum ríkisstjómarinnar og horf-
unum á næsta árí. Þar er talað um
það, að vemleg byggðaröskun sé
óhjákvæmileg, ef óbreyttri stefnu
verði fylgt og engar Ieiðréttingar
gerðar á gengi krónunnar. Þar er
spáð 10% samdrætti í innlendri
framleiðslu á næsta ári, útflutn-
ingsframleiðslan minnki og við blasi
stöðvun og gjaldþrot Qölda fyrir-
tækja, eins og þegar hafi reyndar
komið í ljós. Gera megi ráð fyrir
að allt að 6 þúsund manns verði
atvinnulausir og mun fleiri reyndar
ef rekstrarstöðvun sjávarútvegs-
fyrirtækja verður almenn. Þar segir
enn fremun „Þessi stefna fær ekki
staðist. Ekkert getur komið í stað
þess að viðurkenna orðinn hlut og
horfast í augu við það, að gengi
ísiensku krónunnar verður að færa
á nýjan grundvöll. Því fylgja að
sjálfsögðu erfíðleikar, en hverfandi
miðað við alla aðra skyndikosti,
þegar til lengri tíma er litið."
Þessar skoðanir eru í öllum aðal-
atriðum þær sömu og við sjálfstæð-
ismenn höfum haldið fram og urðu
m.a. til þess, að ríkisstjóm Þor-
steins Pálssonar hlaut að segja af
sér. Steingrímur Hermannsson hef-
ur sagt, að hann hafí verið í fíla-
beinstumi, þegar hann myndaði
ríkisstjómina. Eg trúi því, að hann
segi það satt, því að svokallaðar
„efnahagsaðgerðir" ríkisstjómar-
innar sl. september miðuðust ekki
við ástandið í landinu eins og það
var heldur eins og maður getur
ímyndað sér að það hafí sýnst vera
ofan úr fílabeinstumi.
Ég átta mig ekki alveg 'á, hvað
ritari Reykjavíkurbréfs á við með
„stefnu" ríkisstjómarinnar. Á AI-
þingi hef ég einhvem tíma sagt,
að tvö andstæð öfl togi í forsætis-
ráðherrann og þess vegna tali hann
hingað og þangað eins og hann er
hér og þar á þeysispretti úti um
heiminn hvemig sem á stendur.
2.
Ritari Reykjavíkurbréfs skrifar:
„Hitt fer ekki á milli mála, að ann-
aðhvort verður að skera ríkisút-
gjöldin niður í stómm' stíl eða afla
ríkissjóði aukinna tekna. Ábyrgir
stjómmálamenn og fjölmiðlar geta
ekki neitað þessum vemleika.
Reynsla undanfarinna ára hefur
sýnt, að það virðist ótrúlega erfítt
að ná fram nokkmm niðurskurði á
útgjöldum ríkisins, sem máli skipt-
ir. Þeir, sem geta ekki með rökum
sýnt fram á hvemig draga eigi úr
útgjöldum, verða að segja til um
hvemig mæta á útgjöldum ríkisins,
hvort sem þeir em í stjóm eða
stjómarandstöðu. Stjómarandstáð-
an getur að vísu hafnað tillögum
ríkisstjómarinnar um tekjuöflun en
sú tíð er Iiðin að stjómarandstaða
geti gert það án þess að skýra al-
menningi frá því, hvemig viðkom-
andi stjómarandstöðuflokkar vilja
mæta vandanum."
Tama er skrýtin þula.
Efnahagur ríkisins og afkoma
ríkissjóðs em ekki afmörkuð stærð
óháð öðm í þjóðfélaginu eins og
hús við Grettisgötu og hús við
Njálsgötu em skýrt afmarkaðir
hlutir.
Það virðist hafa farið fram hjá
ritara Reykjavíkurbréfs, að í um-
ræðum á Álþingi um stöðu atvinnu-
lífsins og ríkissjóðs hafa þingmenn
Sjálfstæðisflokksins lagt áherslu á
að atvinnulífíð eigi að hafa algjöran
forgang hvað varðar rekstrarstöðu
og afkomu, enda hlýtur ríkissjóður
að verða að taka mið af afkomu
atvinnuveganna og þjóðarinnar en
ekki öfugt. Þetta kom m.a. skýrt
fram í ræðum formanns Sjálfstæð-
isflokksins, Þorsteins Pálssonar, og
Guðmundar H. Garðarssonar í ut-
andagskráramræðum um stöðu
sjávarútvegsins.
Ríkisstjómin fylgir þeirri stefnu,
að setja fyrirtæki í útflutnings-
framleiðslunni á höfuðið og skapa
atvinnuleysi vitandi vits. Ólafiir
Ragnar Grímsson hefur orðað þetta
svo í útvarpsþætti: „Það þarf að
sameina fyrirtæki, það þarf að
stokka upp eignarhaldið á sumum.
Það þarf að tengja þau saman með
ákveðnum aðferðum og fara þannig
yfír þetta lið fyrir lið, byggðarlag
fyrir byggðarlag, fyrirtæki fyrir
fyrirtæki, til þess að breyta skipu-
laginu, rekstrargrundvellinum sam-
vinnufyrirtækja (útskriftin er þann-
ig) og jafnvel eignarhaldinu. Og
þegar búið er að stokka þennan
strúktúr upp og laga hann, þá geta
menn farið að skoða hvort ein-
hverjar almennar aðgerðir þurfa þá
til viðbótar. En ef þessi uppstokkun
verður ekki framkvæmd byggðar-
lag fyrir byggðarlag, fyrirtæki fyrir
fyrirtæki, þá er alveg sama hvað
menn fella gengið mikið, 10, 20,
30, 40, 50%, þá mun það ekki
duga.“
Það dylst ekki að fjármálaráð-
herrann horfír yfír landið, fyrirtæk-
in og fólkið sem vinnur þar eins
og hann sé að leika sér með lego-
kubba, ímyndar sér að þjóðin sé
þessir dauðu hlutir sem hann getur
brotið niður og byggt upp á nýjan
leik að vild. Olafur Ragnar þykist
vita, hvemig eigi að reka útgerð
og fískvinnslu. Þetta er ekki nýtt í
vinstri stjóm, að herramir þar vilji
hugsa fyrir alla hina og þykist vita
betur, hvað þeim komi og hvað
ekki. Þetta vom einu sinni kallaðar
skrifborðslausnir í Morgunblaðinu
til að undirstrika hversu fjarlægar
þær væm þeim raunvemleika, sem
lifaður er í landinu.
Ég sat fund með þrem ráðherr-
um: Ólafi Ragnari Grímssyni, Hall-
dóri Ásgrímssyni og Jóni Baldvin
Hannibalssyni þar sem þeir vom
að útskýra nýju skattana svona til
að sýnast. Þá spurði Halldór Ás-
grímsson hvort við sjálfstæðismenn
vildum hjálpa þeim að skera niður
eins og mér skilst nú að ritari
Reykjavíkurbréfs telji sjálfsagt að
við reynum að gera. Ég sagði þrí-
Halldór Blöndal
„Ég hygg, að óhjá-
kvæmilegt sé fyrir rit-
stjóra Morgunblaðsins
að gera ítariega grein
fyrir stefiiu þess í þjóð-
málum, þvi að ekki fer
fram hjá neinum að
áherslur blaðsins eru
aðrar en áður í veiga-
miklum atriðum.“
eykinu eins og ég segi ritara
Reykjavíkurbréfs hér, að Sjálfstæð-
isflokkurinn skorast síður en svo
undan því að bera ábyrgð á efna-
hagsstefnunni í landinu og vill knýja
fram kúvendingu í stefnunni í at-
vinnumálum undireins, því að hver
þorir að hugsa þá hugsun til enda,
hvað við taki, ef almenn rekstrar-
stöðvun verður í sjávarútveginum?
Þeir sem treysta sér til geta dundað
við að reikna út, hversu háar
skattaálögumar þurfi að vera, þeg-
ar svo er komið, til þess að ríkissjóð-
ur verði rekinn án halla með
óbreyttri eyðslu og til viðbótar
koma svo atvinnuleysisbætumar.
Ég held að þvílíkar reikningskúnst-
ir gangi aldrei upp og endi raunar
í lönguvitleysu.
Ríkisstjómin er þeirrar skoðunar,
að skattar hér á landi séu almennt
of lágir af því að þeir séu hærri í
kringum okkur. Ég hef ekki borið
það saman, en ókunnugir em þeir
menn íslenskrí pólitík, sem halda,
að þetta sjónarmið geti fallið saman
við gmndvallarmarkmið sjálfstæð-
isstefnunnar. Það er auðvitað
skylda þingmanna Sjálfstæðis-
flokksins að beijast fyrir því að
ríkisstjómin fari eins fljótt frá og
kostur er. Hún hefur á sér öll ein-
kenni vinstri stjómæ Hún er klofin
í afstöðunni til öryggis landsins.
Hún nær ekki áttum í stóriðjumál-
um. Hún sést ekki fyrir í skatt-
heimtu og lætur atvinnumálin
danka. Hún er ijaldsamleg lands-
byggðinni. Hún er hættuleg fólkinu
í landinu.
Allar tilraunir, sem gerðar hafa
verið til þess að halda uppi röngu
gengi, hafia mistekist og endað með
skelfingu. Hér á landi gæti verið
stöðugleiki í efiiahagslífí og al-
mennt atvinnuöryggi, ef þjóðin
fengi að njóta sín. Það eina, sem
hún þarf á að halda, er, að það sé
nothæfur gjaldmiðill í landinu og
að ríkisstjómin láti hana í friði.
Við sjálfstæðismenn tókum af
skarið um það í september, að óhjá-
kvæmilegt væri að grípa til gengis-
fellingar til þess að rétta stöðu fyrir-
tækjanna. Þá var hægt að komast
af með minni gengisfellingu en nú,
því að áuðvitað verður skekkjan á
gengisskráningunni þeim mun
meiri sem lengur dregst að leiðrétta
hana.
Við sjálfstæðismenn settum fram
þá stefnu í september og höldum
við hana, að um leið og gengið er
leiðrétt verður að lækka verð á
helstu nauðsynjum heimilanna. Það
er ekki aðeins skoðun Eyjólfs Kon-
ráðs Jónssonar, heldur stjómarand-
stöðunnar í heild. Og þó það kost-
aði halla á ríkissjóði í bili, þá er það
nauðsynleg aðgerð nú til að halda
verðbólgunni og þar með láns-
kjaravísitölunni niðri. í þvílíkum
ráðstöfunum felst í rauninni ekki
annað en viðurkenning á því, að
nauðsynlegt sé að skila útflutnings-
og samkeppnisgreinunum til baka
nokkm af því, sem frá þeim hefur
verið tekið. Um leið og það hefur
verið gert mun aftur birta til í
íslensku þjóðlífí, uppbyggingin mun
halda áfram en samdrátturinn
hverfa eins og dalalæða á sólbjört-
um sumardegi.
Andi Reykjavíkurbréfs er. sá, að
stjómarandstaðan hafi verið óábyrg
eða a.m.k. sé ástæða til að brýna
hana á því að sýna ábyrgðarkennd.
Þetta er á misskilningi byggt.
Stjómarandstaðan hefur sýnt fulla
ábyrgð með sínum tillöguflutningi
á þessu þingi og vitna ég m.a. til
sameiginlegs nefndarálits hennar
um bráðabirgðalögin í því sam-
bandi. Sú sameiginlega niðurstaða
hlýtur að teljast fréttnæm.
Hitt er jafnvíst, að ríkisstjómin
hefur verið ábyrgðarlaus í athöfn-
um sínum og athafnaleysi. Það
þýðir ekki að skella í góm og segja,
að það sé svo sem í lagi út árið, —
við eigum að bíða og sjá til fram-
yfír áramót. Það em ekki ábyrg
stjómmálaskrif. Ritari Reykjavík-
urbréfs kemst ekki hjá því að viður-
kenna, að ríkisstjómin var ekki
byggð á traustum gmnni, — stefna
hennar hefur verið í molum og
störfin eftir því, sem fullkomin
ástæða er til að fjalla ítarlega um
af hveijum þeim, sem vill §alla um
þjóðmál á ábyrgan hátt.
Höfíwdur er varaformaður þing-
Ookka SjálfstæðisOokksins.
Békmenntir
Sigurður Haukur Guðjónsson
Höfúndur: Guðlaug Richter.
Myndskreyting: Ingibjörg
Hauksdóttir.
Kápumynd: Egill Sigurðsson.
Hönnun kápu: Teikn.
Prentverk: Oddi hf.
Útgefandi: Mál og menning.
Sumar bækur er gaman að hand-
fjatla, aðrar hrein kvöl. Til fyrra
hópsins telst þessi. Hér er til verka
vandað, kápan laðar þig að sér, og
myndir Ingibjargar, allt, alltof fáar
þó, em hrein listaverk. Svo geisl-
andi af fjöri, að þig gmnar að þær
stigi dansinn út af síðum bókarinn-
ar. Já, mig hefði langað að sjá þær
fleiri.
Nú svo er það höfundurinn sjálf-
ur. í fyrra sánnáði Guðlaug mér,
að þar væri mikill stílisti á ferð sem
hún er, og með þessari bók undir-
strikar hún það rækilega. Sagan
er ofín úr tveim þráðum^ Annar er
innhaldslaus tilfínningavaðall
stelpugopa, þar sem kropphljóðin
kaffæra allt annað en þrána eftir
strák, strák, sem enn er í draum-
heimi kassabílastigs leikvallarins,
og stelpan því fyrir. Til þess að
undirstrika innihaldsieysi nútímans,
lætur höfundur þau bæði vera með
stúdentshúfu á kollum, og þessi
þáttur bókarinnar er sagður f
„kvaddamaður“-stíl, krapaelg
gangstígsins.
Svo allt f einu er Jóra kölluð inn
á sviðið, og breytir heldur betur um
stfl, kliðmjúkt málið leikur við auga
og eyra. Jóra er ekki sparibúin
sjálf, en sagan um hana er það.
Jóra býr í kofa, með elliærri ömmu
og þögium föður, sem situr öllum
stundum yfir skriftum fyrir biskujj-
Guðlaug Richter
inn í Skálaholti. Lífsrúnamerkt em
hin eldri, og af þeim nemur Jóra
virðingu fyrir landinu sem þau lifa
og búa á. í hólum og klettum em
vættir sem laða þarf til vináttu, ef
líf á ekki að fara úr skorðum. Jóra
er í festum, hefír vart séð ekkilinn
sem hún er bundin, á í raun aðeins
einn vin, hund, festargjöf frá karlin-
um, nú ekki má ég heldur gleyma
bergbúanum, sem hún á líf að launa
að lokum. Já, hann bjargar henni,
þá eimyija Heklugoss leggur blóm-
legar byggðir í rúst, hrekur fólk á
flótta. I slfkum hópi lendir hún,
eftir að uppsölukrampi jarðar hafði
skekið kofann þeirra í rúst, grafíð
undir honum föður hennar og
ömmu. Ráðvillt ráfar hún til Skála-
holts með flóttalýðnum.
Aleiguna hafði hún með sér, dýr-
indis klút, sem fylgdarsveinn bisk-
ups hafði rétt henni eitt sinn, og
svo það er hún fann af skjölum
föður síns, falin á bijóstum. Þar
lýkur sögu, að hún er á tali við
biskup, sem virðist vera að opna
henni dyr til nýs lífs.
Þá grípur höfundur hinn þráðinn
aftur, spinnur um stund, vefur siðan
þræðina saman í fyrirheiti nýrra
daga.
Virkilega vel gert. Ollum holl
Ieping, ekki aðeins unglingum. Hér
er skáld á för, sem gaman verður
að fylgjast með.
Frágangur allur útgáfunni til
sóma.
Sig. Haukur