Morgunblaðið - 13.12.1988, Blaðsíða 67

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. DESEMBER 1988 •
67
Kristjón Kolbeins
„Sjávarrentan er ekki
hugarsmíð neinna
fræðimanna, sem
stunda hugðarefni sín
§arri öllum veruleika,
heldur áþreifanleg
staðreynd, sem endur-
speglast í söluverði
skipa, sem hafa veiði-
leyfi, og því verði sem
greitt er fyrir óveiddan
fisk í sjó.“
úthluta veiðileyfum, selja þau eða
fara bil beggja? Á að úthluta fyrir-
tækjum kvótum eða binda þá við
einstök skip? Er rétt að kvótar séu
framseljanlegir og til hversu langs
tíma á að úthluta þeim? Hvort er
hentugara stjómtæki, aflakvótar
eða sóknarkvótar?
í fljótu bragði virðist vera hægt
að finna viðunandi svar við þessum
spumingum. Sóknarkvótar eru á
margan hátt hentugri en aflakvótar
þegar haft er í huga sambandið á
milli sóknar, stofnstærðar og afla
á sóknareiningu. Ekkert er því til
fyrirstöðu að úthluta veiðiheimild-
um í eitt skipti fyrir öll ef þær eru
jafnframt skattlagðar. Eðlilegt er
að veita útgerðinni heimildirnar en
þær ættu jafnframt að vera fram-
seljanlegar. Til þess að ná fram
spamaði og byggja upp ofnýtta
fískstofna þyrfti að draga úr heim-
ildum, annað hvort með hreinni og
beinni innköllun, sem væntanlega
yrði greitt fyrir, eða með því að
skera þær jafnt niður. Yrðu þá allir
sem ættu heimildir að hlíta hlut-
fallslega sömu skerðingu. Eftir því
sem útistandandi heimildum fækk-
aði væri hægt að auka skattlagn-
Þingeyri:
Oánægja
með útvarp
o g síma
ÞINGEYRINGAR eru sein-
þreyttir til leiðinda og ýmsu
vanir þegar Póstur og simi
og Ríkisútvarpið eiga í hlut.
En í vetur hefur keyrt um
þverbak.
Þegar stillt er á FM—bylgj-
una - ef hún næst inn - er
hægt að hlusta á Rás 2 en Rás
1 fínnst hvergi nema á lang-
bylgjunni. Sjónvarpið dettur út
við minnsta gust og snjókomu
að ógleymdu því þegar raf-
magnið fer og vararafstöðin
tekur við; þá hrynja öryggin í
spenninum á Sandafelli.
Símaþjónustan er svipuð. Á
fímmtudagskvöld dó síminn hjá
undirrituðum en þá yfírgáfu
viðgerðarmenn frá ísafirði
staðinn með opna gryfju á
Brekkugötu og í dag, mánudag,
eru þeir ókomnir.
—Fréttaritari
árin 1955-1987.
ingu þeirra þangað til æskilegu
marki væri náð. Sýnt hefur verið
fram á að 50% minnkun á sókn í
þorsk hefur vart nein áhrif á afla
vegna þess að minni sókn eykur
stofnstærð og afla á sóknareiningu
þegar til lengri tíma ey litið.
Árangur undanfarinna
áratuga
Meðfylgjandi línurit sýna annars
vegar vísitölu veiðistofns þorsks og
hins vegar vísitölu framleiðni fjár-
magns í fiskiskipaflotanum árin
1955—1987. Þegar kannað er
hvernig þessar stærðir hafa þróazt
undanfarna áratugi, blasir við dökk
mynd. Upplýsingar um veiðistofn
eru komnar frá Hafrannsóknar-
stofnun og þó þær sýni að veiði-
stofn þorsks hafi nokkuð aukizt hin
síðari ár verður ekki það sama sagt
um hrygningarstofninn, sem er
mikið áhyggjuefni þeim, sem
stunda bátaútgerð á vetrarvertíð
sunnanlands og vestan. Þar eð sú
útgerð byggist einvörðungu á kyn-
þroska hluta stofnsins.
Vísitala framleiðni er reiknuð út
frá aflavísitölu og vísitölu þjóðar-
auðsmats fiskiskipaflotans. Vísitala
afla er reiknuð út frá upplýsingum
frá Fiskifélagi íslands þar sem afla-
verðmæti hvers árs er reiknað í
ígildum botnfisks. Þjóðarauðsmat
fiskiskipaflotans er fengið frá Þjóð-
hagsstofnun. Sú regla er viðhöfð
við reikning á þjóðarauðsmati að
mat fyrra árs er afskrifað um 6%
og fjármunamyndun ársins bætt
við.
Athyglisvert er að bera saman
línuritin fyrir framleiðni og veiði-
stofn og þá kúfa sem á þeim eru.
Árið 1970 kemur sterkur árgangur
inn í veiðina, sem skilar sér strax
í töluvert mikilli framleiðniaukn-
ingu flotans. Það sama gerist árið
1980 en breyting á framleiðni verð-
ur miklu minni í kjölfarið, fyrst og
fremst vegna þess hversu mikil
aukning hafði orðið á fjármuna-
myndun í greininni.
Það sem blasir við þegar litið er
á meðfylgjandi línurit er að sóknin
í þorskstofninn hefur verið of mikil
undanfama áratugi. Þar af leiðandi
hefur veiðistofn minnkað um meira
en helming og komizt niður í tvo
fímmtu hluta af því, sem hann var
árið 1955. Þessari sókn er haldið
uppi af of afkastamiklum óg dýrum
flota. Þar af leiðandi hefur fram-
leiðni flotans dregizt jafn mikið
saman og raun ber vitni. Horfur
eru á enn minnkandi framleiðni flot-
ans á næsta ári vegna'fyrirhugaðs
samdráttar í afla, nema skip verði
tekin úr útgerð í stórum stfl.
Útgerð á íslandi virðist vera
stödd í jafnvægisástandi, sem er
algjörlega ófullnægjandi og miðast
við framleiðni fjármagns á bilinu
3-40% af því sem var árið 1955 en
þá var lokið mjög mikilli uppbygg-
ingu fiskiskipaflotans eftir seinni
heimsstyijöldina og ástand fisk-
stofna var gott vegna friðunar
stríðsáranna. Veiðistofn þorsks var
þá talinn um 2,4 milljónir lesta en
er nú álitinn um 1.100 lestir. Sú
mikla íjárfesting sem síðan hefur
átt sér stað hefur því miður ekki
skilað nægilegum árangri. Á sama
tíma og fjármunir í útgerð aukast
um 371% eykst aflaverðmæti um
76%. Jaðarframleiðni fjármagns,
þ.e. framleiðni viðbótarfjármagns-
ins, er því aðeins 20% af framleiðni
þess fjármagns sem bundið var í
útgerð árið 1955 þar sem tæplega
fjórföldun á fjármagni eykur afla-
verðmæti aðeins um þijá fjórðu
hluta. Hluti af þessu á sér eðlilegar
skýringar eins og í betri aðbúnaði
skipveija, vinnuaflssparandi fjár-
festingu og öryggistækjum en sú
staðreynd stendur þó óhögguð að
við erum stödd á röngum stað á
aflakúrfunni og ein bezta fjárfest-
ing, sem völ er á, er að fjárfesta í
físki í sjónum þrátt fyrir allt bölsýn-
is- og kreppuhjal og tal um að efna-
hagsástandið leyfi það ekki. Því þó
horfur séu á minnkandi þjóðarfram-
leiðslu í ár og á næsta ári er þó
spáð að á árinu 1989 verði hún um
265 milljarðar, sem er meira að
magni en árið 1986, en það var
þriðja bezta ár sögunnar fyrir þjóð-
arbúið. Sú þjóð, sem telur sig hafa
efni á 700 þús. kr. einkaneyzlu á
íbúa á ári er ekki á vonarvöl en
einkaneyzlan er talin verða það í
ár samkvæmt þjóðhagsáætlun fyrir
árið 1989._________________________
Höfundur er viðskiptafrseðingur.
Ulfar Þormóðsson
rithöfundur
UtfarÞormóðsson
Þrjár
sólirsvartar

Skáldsaga
,A enga lístméreins ogþig,
þótt allar fyrir mér virði.
Átján vildu eiga mig
í honum TáUmafirði. “
(Húsgangur)
Þijár sólir svartar er söguleg skáldsaga og greinir
frá atburðum á 16. og 17. öld. Aðalpersónumar eru
hinn frægi manndrápari Axlar-Bjöm og sonur hans
Sveinn skotti sem var alræmdur landshomaflakkari.
Þijár sólir svartar er óvenjuleg og eftirminnileg
þjóðlífslýsing. í sögunni er margbreytilegt og
ólgandi mannlíf með sérstæðum persónulýsingum
og safaríkri kímni. Hið dulmagnaða örlagatákn, öxin,
hið óhuggulega morðvopn, sem í sögulok birtist í
samtíð okkar og minnir á að enn er illra veðra von.
ÞRJÁR SÓLIR SVARTAR, óvenjuleg saga,
eftirminnileg bók.

Verðkr. 2.648
Dreifing:
Innkaupasamband bóksala
Sími685088