Morgunblaðið - 13.12.1988, Blaðsíða 58

.58
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. DESEMBER 1988
Miha Pogacnik lengst til hægri og honum á hægri hönd Diedre Irons.
IDRIART - LIST
í ÞÁGU FRIÐAR
ÞÚGETUR
TREYST NÝJU 400 ASA
GULLFILMUNNI
Horvat og Dezso Ranki. Þó að þess-
ir aðilar komi fram í megintónleika-
sölum heimsins hafa margir þeirra
lýst yfir, að IDRIART-þátttakan
sé hápunktur túlkunar þeirra fyrir
áheyrendur.
Fyrirlestrar allra handa, vita-
skuld listamenn að kynna verk sín,
en einnig læknar, vísindamenn,
bókmenntamenn, sálfræðingar,
hagfræðingar og kennarar, sem
velta fyrir sér öllum hliðum listar-
innar, þ.m.t. þróun hennar, hlut-
verki og framtíð."
— Hver eru markmiðin?
„Listamenn alls staðar hafa ætíð
dásamað hin sjaldgæfu, innblásnu
augnablik á sviði, þegar þeir fundu
til samruna við verkið og áheyrend-
ur. IDRIART reynir með dag-
skrárvali og ytri umgjörð listahá-
tíðanna að vekja þessa reynslu
meðal áheyrenda einnig og að
ganga skrefi lengra að koma á
skilningi. Skilningur lyftir fólki yfir
spurninguna: „Líkar mér þetta eða
líkar mér þetta ekki?“. Skilningur
brýtur niður múra til sannrar þekk-
ingar á listvirkun. En þessi tegund
skilnings er aldrei eins, heldur
smíðar hann verkfæri til styrktar
lífi einstaklingsins. Skilningur,
vakinn og skólaður af listrænni
reynslu, gefur kraft til að hefjast
yfir spurningar, sem venjulega ein-
angra okkur frá hverju öðru og
brýtur þar með niður hindranir til
sannrar þekkingar á manninum.
An þessarar þekkingar er friður
þjóða á milli óhugsandi.
Miha Pogacnik, forgöngumaður
að IDRIART, kom til Islands í
fyrsta sinn í febrúar 1988 og hélt
þá tónleika í Fríkirkjunni í
Reykjavík. Hann er fiðluleikari á
heimsmælikvarða, eins og blaða-
jagnrýni um þá tónleika staðfesti.
Fremur en fylgja vel þekktri slóð
/erzlunarframa valdi Miha sér há-
eitara hlutverk, að vinna að friði
jg gagnkvæmum skilningi þjóða á
milli með listinni.
Miha Pogacnik kom til Banda-
ríkjanna frá föðurlandi sínu, Júgó-
slavíu (sambandsríkinu Slóveníu),
sem Fulbright-styrkþegi. Vegna
æskuhugsjónar sinnar sniðgekk
hann beiðnir um hljómplötuupptök-
ur og tilboð um þátttöku í alþjóðleg-
um samkeppnum. Þess í stað ein-
beitti hann sér að fiðluleik, sem
áheyrandinn tæki eftir, væri öðru-
vísi. Hann uppgötvaði fljótlega, að
iafnvel þegar hann spilaði fyrir s.k.
Droskahefta var hægt að tendra
,nnri, mannlegan neista, ef leikur-
inn og áheyrnin var raunverulega
lifandi. „Við verðum að stija á stól-
brúninni með sál okkar, þegar við
Nýjung á Islandi
Dansani
baðinnréttingar
*
wsm
Pttulsen
Sucturlandsbraut 10, simi 68 64 99
eftir Bjarna Jónsson
Orðið IDRIART er skammstöfun
fyrir franska heitið: „Institut pour
le Developpement des Relationes
Interculturelles par l’Art", sem út-
lagzt gæti á íslenzku: Samktök til
eflingar menningartengsla með
list. IDRIART var formlega stofnað
í Genf, Svisslandi, árið 1983, og
hefur nú innan sinna vébanda aðild-
arfélög í amk. 30 löndum um allan
heim.
Aðdragandinn að stofnun IDRI-
ART var, að árið 1983 streymdu
yfír 2.000 manns á þriðju, árlegu
Tónlistarhátíðina í Chartres,
Frakklandi, sem þar var haldin
undir listrænni leiðsögn fíðluleikar-
ans Miha Pogacnik. Margir hátíð-
argesta létu í ljós sterkar óskir um
slíkt hátíðarhald í eigin heima-
landi, og þar með var komin upp
þörf fyrir alþjóðlega menningar-
hreyfíngu án stjórnmálalegra eða
trúarlegra tengsla og án ágóða-
sjónarmiða.
Það er mála sannast, að mjög
góður jarðvegur hefur verið fyrir
hugsjónir IDRIART um alla heims-
bygginga og t.d. viðamiklar lista-
hátíðir verið haldnar í Ástralíu,
Frakklandi, Ungverjalandi, Mex-
íkó, Nýja-Sjálandi, Noregi, Bras-
ilíu, Bandaríkjunum, Júgóslavíu,
Kína, írlandi, Tékkóslóvakíu og
Sovétríkjunum. Um 22.000 manns
hafa verið þátttakendur, u.þ.b.
helmingur hefur ferðazt frá eigin
landi til að vera viðstaddur.
— Hvað er svo á boðstólum
þessara listahátíða?
„Dagskráin ber hveiju sinni keim
„IDRIART-hátíðirnar
sækja sem sé ekki ein-
vörðungn gildi sitt til
listarinnar, heldur
einnig til mannlegra
tengsla og aukinnar
þekkingar á framandi
menningarsvæðum.“
af því bezta í menningu gestgjaf-
ans, en er þó ætíð blanda af tónleik-
um, fyrirlestrum, leikritum, ljóða-
lestri, hreyfilist (eurythmy), lát-
bragðsleik, alþýðulist, listhópæf-
ingum, samræðum, kennslu, sýni-
kennslu og sýningum."
— Hveijir koma?
„Gestir eru hvaðanæva að, ungir
sem aldnir, og hafa lagt langar
leiðir að baki með tilfínnanlegum
tilkostnaði, nokkrir listvinir og
margir með mjög litla listræna
reynslu, en allir taka þátt í allri
hátíðinni, sem venjulega tekur 5—7
daga. Margir tengjast þarna vin-
áttuböndum og fara saman á næstu
hátíð.“
— Hveijir koma fram á Listahá-
tíðunum?
„Þar er um að ræða viðurkennt
listafólk, s.s. Chilingirian String
Quartet, LADO Folk Ensamble,
Trio Brasileiro, Kodaly Quartet,
Slovene Philiharmonic, San Franc-
isco Boys Chorus og Franz Liszt
Chamber Orchestra. Þar er og að
fínna mikils metna einleikara og
stjómendur, þ. á m. Tamas Pal,
Igor Ozim, Eleazar de Carvalho,
Leo Krámer, Alan Marks, Milan