Morgunblaðið - 19.12.1989, Blaðsíða 12

Orgeltónleikar
Kammersveit Reykjavíkur á æfingu í Áskirkju.
Morgunblaðið/Arni Sæberg
Kammersveit Reykjavíkur
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Tónleikar Kammersveitar
Reykjavíkur sl. sunnudag í Ás-
kirkju voru trúlega skemmtile-
gustu tónleikar haustsins, bæði
hvað snertir vai tónverka og
ekki síður að átta einleikarar
léku listir sínar. Það er löngu
vitað að góðir einleikarar „draga
að“ enda eru þeir nú til dags
eins konar „prímadonnur" tón-
leikasalanna. Stjóm Kammer-
sveitar Reykjavíkur hefur nokk-
uð oft tekist að leggja upp með
eins konar þemu við skipulag
efnisskrár, auk þess sem flytj-
endur hafa ávallt verið góðir,
enda er aðsókn að tónleikum
sveitarinnar sérlega góð.
Að þessu sinni var þemað tví-
leikskonsertar, þrír eftir barokk-
menn og einn eftir klassíker.
Fyrsta verkið var konsert fyrir
tvö horn eftir Vivaldi og vora
einleikarar Joseph Ognibene og
Emil Friðfinnsson, sem nú stund-
ar nám erlendis. Leikur þeirra
var frábær og var sérlega
skemmtilegt hversu samleikur
þeirra félaga var fallega hljóm-
andi og hve „litla hornið“, sem
Ognibene lék á, hljómaði vel á
háu tónunum.
Annað viðfangsefni tónleik-
anna var konsert fyrir tvö fag-
ott, eftir Wanhal og vora það
Hafsteinn Guðmundsson og
Rúnar Vijbergsson sem iéku á
fagottin. Leikur félaganna var
góður og skemmtilegt hversu
ólíkan tón þeir hafa en einnig
hve samleikur þeirra var góður
og vel samhljómandi.
Þriðji tvíleikskonsertinn, fyrir
tvær flautur, eftir Quantz er
einkar falleg tónlist og sérstak-
lega síðasti kaflinn. Einleikarar
vora Guðrún Birgisdóttir og
Martial Nardeau og var samleik-
ur þeirra gæddur sérstökum
þokka og glæsileik, þar sem ein-
ig var leikið með ýmis viðkvæm
tónblæbrigði flautunnar áf mik-
illi list.
Síðasta verkið var tvíleikskon-
sert fyrir óbó, eftir Albinoni en
einleikarar voru Daði Kolbeins-
son og Kristján Þ. Stephensen.
Leikur Daða og Kristjáns var
frábær, enda era þeir miklir
stríðsmenn í liði tónlistarmanna
og hafa þar marga hildi háð.
Leikur strengjasveitarinnar
undir stjórn Rutar Ingólfsdóttur
var mjög góður svo að í heild
vora þetta einhveijir skemmtile-
gustu tónleikar vetrarins.
Laugarneskirkja var vígð fyrir
fjörutíu árum og af því tilefni var
efnt til tónlistarviku dagana 10.
til 17. desember. Boðið var upp á
tvenna kórtónleika, eina kammer-
tónleika og sex með orgeleinleik
Ann Toril Lindstad, organista
kirkjunnar. Undirritaður hafði
ekki tök á því að mæta á nema
eina af þessum tónleikum, hádeg-
istónleika, sem haldnir voru sl.
föstudag.
Á efnisskránni voru verk eftir
Samuel Scheidt, Buxtehude og
J.S. Bach. Fyrsta verkið var Berg-
amaska, eftir Scheidt en hann var
nemandi Sweelinck og gaf út
merkilega bók, er hafði mikil áhrif
á þróun í orgeltækni, nefnilega
Tabulatura Nova (1624) og reynd-
ar aðra tabulatur-bók árið 1650,
eingöngu með hljómsetningum á
sálmalögum.
Annað verkið var Partíta yfir
sálmalagið Sjá morgunstjarnan
blikar blíð, eftir Buxtehude,
skemmtilegt verk er býr yfir
sterkri tilvísun til þess er heyra
má hjá J.S. Bach. Tvö síðustu
verkin eru eftir sjálfan meistarann
J.S. Bach. Fyrst var Kommt du
nun, Jesu, von Himmel herunter,
sem mun vera úr kantötu nr. 137,
umritun, sem með öðrum fimm
umritunum úr kantötum var gef in
út af Schúbler nokkrum (Schúbl-
er-kóralarnir) og talm vera frá
1748. Síðasta verkið er nefnt í
efnisskrá Piece d’orgue, sem út-
gefendur hafa líklega haft svo,
Ann Toril Lindstadt
því þessi Fantasia (BWV 572)
þykir vera frönsk í stíl og gerð.
Ann Toril Lindstadt er góður
orgelleikari og lék öll verkin á
mjög sannfærandi máta, sérstak-
lega þó fantasíuna. Þrátt fýrir að
orgel kirkjunnar sé fallega hljóm-
andi vantar nokkuð á að það gefi
slíkum orgelleikara, sem Ánn Tor-
il Lindstadt er, tækifæri til að
sýna getu sína í glímu við stór
og margslungin orgelverk. Von-
andi verður fimmti áratugurinn
notaður til að safna fyrir nýju
orgeli og þá ef til vill íslenskri
smíð.
íslenska hljómsveitin
Aðrir tónleikar íslensku hljóm-
sveitarinnar á þessum starfsvetri
voru haldnir í Langholtskirkju sl.
laugardag. Á efnisskránni vora
verk éftir Jyrki Linjama, Vaug-
han-Williams og Hafliða Hallgr-
ímsson. Einleikari var Guðný Guð-
mundsdóttir konsertmeistari en
stjórnandi Guðmundur Emilsson.
Fyrsta verkið, eftir Linjama,
ber nafnið Elegie og er það mjög
kyrrstætt að allri gerð, þó á köfi-
um sé fengist við margvíslega
útfærslu á styrk. Fyrir bragðið
verður verkið í heild nokkuð lang-
dregið þó það sé að öðru leyti vel
unnið og á köflum fallegt.
Fantasy eftir Vaughan-Will-
iams er þá ekki síður hægferðugt
verk en elegían eftir Linjama. Þar
má heyra mörg falleg blæbrigði
íslenska hljómsveitin.
og snjalla útfærslu á raddskipan
strengjasveitar, og var verkið í
heild vel leikið sem og fyrsta verk-
ið.
Síðasta viðfangsefnið vat; Po-
emi eftir Hafliða Hallgrímsson og
lék Guðný Guðmundsdóttir ein-
leikinn í verkinu. Bæði er að 'nú
heyrist verkið í þriðja sinn flutt á
tónleikum, af þriðja einleikaran-
um og einnig, að líklega er hljóm-
sveit og stjórnandi betur heima í
verkinu nú, að flutningurinn,
einkum í síðasta þættinum, var
mjög góður og allar andstæður
sérlega skarpar og átaksmeiri en
áður. Guðný lék verkið mjög vel
og var túlkun hennar sérlega yfir-
veguð og gædd sterkri tilfinningu
fyrir því leikræna í tónmáli verks-
ins.
Hljómsveitin, sem aðeins var
skipuð strengjaleikurum, var góð
enda flestir félagar einnig starfs-
menn Sinfóníuhljómsveitar ís-
lands, með Sean Bradley sem
konsertmeistara, enda voru þetta
einhveijir bestu tónleikar íslensku
hljómsveitarinnar, undir stjórn
Guðmundar Emilssonar. Þá má
geta þess að Ingvar Jónasson
lágfiðluleikari er kominn heim úr
langri útivist og átti meðal annars
fallega einleiksstrófu í Poemi eftir
Hafliða, svona eins og hann væri
að kasta kveðju á áheyrendur,
sem bjóða hann velkominn heim.
Blóð, barsmíðar
-og blikandi hnífar
Bókmenntir
Ingi Bogi Bogason
Jón Gnárr: Miðnætursólborgin
(154 bls.). Smekkleysa 1989.
Viðbjóður af flestu tagi kemur
fyrir í þessari sögu. Kvalalosti og
kyndugt kynlíf í fyrirrúmi. Lýsingar
era gjarnan fáránlegar til að orka
á einn eða annan hátt á lesandann,
minna stundum allra helst á ofbeldi
í teiknimyndasögum (vantar aðeins
„púffl“, „doing!“ og „krass!“ til að
gera skyldleikann augljósan). Yfir-
keyrt ofbeldið, þar sem blóðið
streymir fram á annarri hverri síðu,
leiðir til þess að lesandanum finnast
hendur sínar blóðflekkaðar eftir að
hafa lagt frá sér bókina, klædda
blóðrauðri kápu.
Sagan hefst á Runólfi sem sleppt
er úr „Letigarðinum“ eftir að hafa
afplánað þar þriggja ára dóm. Sag-
an fylgir honum svo um völundar-
hús undirheimanna og segir frá
blóði drifinni leit að fjandmönnum
hans.
Viðbjóðslegar lýsingar í bók-
menntum (sem og í öðrum listgrein-
um) eru hvorki eftirsóknarverðar
né ámælisverðar í sjálfu sér. Sið-
spillt verk getur verið mikið lista-
Jón Gnarr
verk eins og nóbelskáldið okkar
sagði eitt sinn í allt öðru sam-
hengi. (Sem vel að merkja þýðir
ekki það sama og að siðspillt verk
sé ófrávíkjanlega listaverk). Spurn-
ingin hlýtur að vera sú hvort nötur-
leikinn gangi samhliða öðrum þátt-
um verksins, hvort hann varpi ljósi
á meginviðfangsefnið. Fljótt sagt
gengur slíkt ekki upp í þessari sögu.
Ofbeldið sprettur fram út um allt í
sögunni án veralegs aðdraganda,
aðstæður illa undirbyggðar, ástæð-
ur oftast óljósar, eftirvænting eng-
in. Áður en bókin er hálfnuð veit
lesandinn að á næstu síðu mun
bera fyrir augu tilbrigði við lýsingu
sem hefur komið fyrir a.m.k. tvisv-
ar áður í sömu bók. Tilbreytingar-
leysið verður þjakandi og hann
geispar yfir því að hafa látið leiða
sig inn í þetta sláturhús.
Ekki verður undan því vikist að
minnast á annars konar ofbeldi en
það sem snýr að persónum bókar-
innar. Fórnarlambið er í þessu til-
viki jafnblásaklaust fyrirbrigði og
tungumálið. Merkingarþungum
orðum er beitt harkalega og skeyt-
ingarlaust. Smjattað er á sömu
hugtökum æ ofan í æ sem leiðir til
þess að tilfinning lesandans fyrir
þeim dofnar, gengislækkunin blasir
við. (Þetta er í raun vandi sem all-
mörg íslensk ungskáld eiga við að
stríða, t.d. er löngu kominn tími til
að hvíla orð eins og „blóð“ og
,,stál“.) Sömuleiðis er stíllinn brokk-
gengur og klaufavillur of margar.
Samt er þessi saga ekki alvond.
Ekki er að efa að höfundi liggur
töluvert á hjarta. Vettvangur bókar-
innar — undirheimar mannfélagsins
þar sem enginn er annars vin —
þetta er verðugt viðfangsefni. Á
hinn bóginn mætti umhyggja fyrir
frásögninni, tungumálinu og les-
endum endurspeglast betur í list-
rænni fangbrögðum. Sem vonandi
tekst næst.