Morgunblaðið - 19.12.1989, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 1989
51>t
Hentug handbók
fyrir hvern mann
__________Bækur_______________
Gylfi Knudsen
Björn Þ. Guðmundsson:
Lögbókin þín.
Örn og Örlygur.
Reykjavík 1989
576 bls.
Lítið er um rit á íslensku, sem
henta til uppfræðslu almennings um
lögfræði. Þau hefur þó ekki með
öllu vantað. Nefna má bók Ólafs
Jóhannessonar „Lög og réttur“,
sem gefur glöggt yfirlit yfir megin-
atriði íslenskrar réttarskipunar og
er viðráðanlegt sæmilega skynsöm-
um lesanda. Fjölmiðlar hafa sára-
lítið sinnt lögfræðilegum efnum,
enda sjálfsagt ekki í stakk búnir
til þess. Þá er fréttaflutningur, sem
varðar þetta svið, iðulega rangur
eða skrumskældur vegna vanþekk-
ingar. Þó virðist aðeins stefna í
framfaraátt. T.d. heldur Mbl. nú úti
lögfræðipistlum reglubundið. Lög-
vísi leikmanna var ekki ómerkur
þáttur í íslenskri þjóðmenningu.
Má heita horfið nú. Dreissugur
nútíminn kennir sig við upplýsing-
ar, en skrifræði og sérfræðingaveldi
eru fremur einkennistákn hans. Því
ber að fagna öllu, sem eykur al-
menna þekkingu manna.
Bjöm Þ. Guðmundsson, prófess-
or, vann mjög þarft verk, þegar
hann samdi Lögbókina þína, sem
fyrst kom út árið 1973. Hann var
þá starfandi dómari í Reykjavík og
setti þetta mikla eljuverk saman í
hjáverkum frá erilsömu starfi. Bók-
in hlaut þá maklegt lof og góðar
viðtökur. Seldist hún skjótt upp og
hefur verið ófáanleg í nær 15 ár.
Nú er bókin komin út aftur, aukin
og endursamin. Hefur Stefán Már
Stefánsson, prófessor, unnið að
þessari endursömdu útgáfu ásamt
höfundi.
Efni bókarinnar er sem fyrr skip-
að í stafrófsröð, tæplega 1.500 að-
alorðum og um 1.100 tilvísunarorð-
um eða um 2.600 uppsláttarorðum.
Uppsláttarorð í gömlu útgáfunni
voru 2.225. Bókin er jöfnum hönd-
um lögfræðiorðabók og lögfræði-
handbók. Nokkurt álitamál getur
verið hvað taka skal í rit af þessu
tagi, þegar komið er út fyrir svið
hefðbundinna lagaorða og lögfræði-
hugtaka. Hlýtur smekkur að ráða
nokkru um þetta svo sem raunar
kemur fram í formála höfundar
varðandi val stofnana, ráða og
nefnda í ritið. Er á höfundi að skilja,
að hann hefði kosið að rúm hefði
verið fyrir fleiri stofnanir í bókinni.
Ég hefði fyrir mitt leyti ekki grátið
það, þótt stofnanatal bókarinnar
hefði nokkuð verið dregið saman
og látið víkja fyrir öðru, enda gefur
ríkið sjálft út doðrant um þetta efni,
Ríkishandbókina.
Bækur af þessu tagi taka að
úreldast furðu fljótt og þá einkum
það svið, sem er utan hefðbundinna
lagaorða. Þar koma til örar þjóð-
félags- og löggjafarbreytingar. Var
því löngu orðið tímabært að endur-
útgefa bókina. Margri löggjöfinni
hefur verið umbylt síðan 1973 og
ýmislegt nýtt komið til sögunnar.
Annað mál er hvort miklar lagabæt-
ur hafi orðið af öllu bramboitinu. Á
sumuin sviðum er ókyrrðin svo mik-
il, að vonlaust er að elta breyting-
arnar uppi á lestrargangi bókaút-
gáfu. Það tekst heldur ekki með
þessu endurútgefna riti. Sá sem
vill t.d. fræðast um nýjustu „afurð-
ir“ húsnæðislána- og skattkerfa,
húsbréf og vaxtabætur, finnur þau
fyrirbrigði ekki í bókinni. Hún hefur
þó margt nýtt að geyma. Uppslátt-
arorð eins og greiðslukort, fjár-
mögnunarleiga og ofbeldiskvik-
myndir eru kannski tímanna tákn.
Höfundur hefði að mínu mati mátt
hirða meira úr atvinnulöggjöfinni.
Helstu viðjar atvinnulífsins, full-
virðisrétt, búmark og kvótakerfi,
sem glymja daglega í fjölmiðlum,
er ekki að finna í bókinni.
Þrenns konar meginbreytingar
Björns Þ. Guðmundsson
eru á bókinni frá fyrri útgáfu. í
fyrsta lagi er nú meiri áhersla á
afmarkaða skilgreiningu lagahug-
taka. í öðru lagi er nú vísað til lög-
fræðirita. Þriðja meginbreytingin
felst í því, að nú eru dæmi í bók-
inni einkum ætluð almenningi til
skilningsauka. Allt er þetta til bóta,
en sérstaklega tel ég dæmin auka
gildi ritsins frá því sem áður var.
Það má ljóst vera, að lögfræðing-
ar hafa ómælt gagn af þessu riti.
Einnig er bókin vel fallin til þess
að létta laganemum róðurinn og
auka skilning þeirra á fræðunum.
Þá væri óskandi, að fjölmiðlamenn
leituðu meir í smiðju til Björns. En
mest þætti mér varið í það, ef bók-
in yrði handbók almennings í lög-
fræði, því að alla kosti hefur hún
til þess.
Magnús Stephensen var óþreyt-
andi við að uppfræða almenning,
trúr stefnu síns tíma, upplýsing-
unni. Hann gaf m.a. út leiðbeining-
arrit í því skyni að gera almúgann
að góðum hreppstjómarmönnum.
Svo langt er heiti ritsins, að þollaus
nútíðin springur *feftir fimmtung
þess og þekkir það af upphafinu
einu: „Hentug handbók fyrir hvörn
mann ...“ Þessi orð tel ég eiga vel
við um bók Björns Þ. Guðmunds-
sonar, enda vinnur hann raunar í
sama anda og Magnús að auka
þekkingu almennings. Það er göf-
ugt hlutverk.
• Vinduhraöi 500/800 snún./mín.
• Sparnaðarhnappur og hag-
Kvæmnishnappur • Frjálst hitaval
og mörg þvottakerfi • Þægilegt og
aðgengilegt stjórnborð.
Þhöji staersli
ARISTON heímitistBBkja í Evrópu
KJÖLUR hf.
ÁRMÚLA 30 S: 678890 - 678891
'rowlor
'étsledi.
Enska heitið „six-pack“ er hafl um nýjar dreifingar-
umbúðir fyrir Cake þar sem sex einingar eru hafðar
saman í einni pakkningu. I/erksmiðjan Vífilfell hf. og
Hagkaup efna nú fil hugmyndasamkeppni þar sem
leitað er eftir íslensku orði eða orðasambandi í
staðinn fyrir ,.six-pack“. í boði eru glæsileg verðlaun:
Fyrstu verðlaun eru Arctic Cat Prowler vélsleði frá
Bifreiðum og Landbúnaðarvélum að verðmæti
kr. 600.000; önnur verðlaun eru skíði- og skíða-
útbúnaður frá Sportvali og þriðju verðlaun eru 50
Coke-íþróttagallar og 50 Coke-íþróttatöskur.
Bæklingur með nánari upplýsingum um tilhögun
keppninnar liggur frammi í verslunum Hagkaups í
Kringlunni. í Skeitunni. I Kjörgarði við Laugaveg. við
Eiðistorg á Seltjarnarnesi. á Akureyri og í Njarðvík.
I bæklingnum er einnig að finna þrjár spurningar. sem
þátttakendur eiga að svara, og þar er auður reitur
undir tillögu þeirra að íslensku orði eða orðasambandi
fyrir „six-pack“. Skilafrestur í hugmynda-
samkeppninni er til 6. janúar 1990.
Úrslit verða birt í Morgunblaðinu 11. febrúar 1990.