Morgunblaðið - 12.03.1991, Blaðsíða 48

MORGUNBLAÐIÐ 'ÞRIÐJUDÁGUR 'i£. MÁR2 1991

Minning:
Kjartan Ólafsson
byggingameistari
Fæddur 7. febrúar 1905
Dáinn 5. mars 1991
Einn^af þeim merku mönnum,
sem srnfðuðu borg okkar Reykjavík,
Kjartan Ólafsson byggingameistari,
andaðist 5. mars og fer útför hans
fram frá Fossvogskapellu í dag.
Þótt aldraður væri, grunaði engan,
að komið væri að hinstu ferð, svo
hressilegur var hann og lífsglaður
fram á næstsíðasta dag.
Kjartan var fæddur 7. febrúar
1905 í Laxárdal í Þistilfirði og voru
foreldrar hans Ólafur Þórarinssorr
(1875-1966) bóndi þar og kona
hans Guðrún Guðmunda Þorláks-
dóttir (1868-1957). Ólafur var son-
ur Þórarins Benjamínssonar (1834-
1906) .bónda í Efri-Hólum í Öxar-
firði sem hafði iært smíðar hjá Ól-
afi tlriem á Grund í Eyjafirði, og
Vilborgar Sigurðardóttur (1841-
1922) sem ættuð var úr Hrútafirði.
Þau Þórarinn og Vilborg eignuðuðst
átta börn og var Ólafur fimmti í
röðinni. Árið 1900, eftir 32 ára
búskap í Efri-Hólum, fluttust þau
ásamt skylduliði sínu yfir í Þistil-
fjörð og settust að í Laxárdal, víð-
lendri vildisjörð sem var kjörland
fyrir sauðfjárbúskap.
Guðrún Guðmunda Þorláksdóttir,
móðir Kjartans, gekk ung að eiga
Stefán Þórarinsson og bjuggu þau
í Efri-Hólum, en Stefán lést langt
um aldur fram 1898, aðeins 27 árá
gamall. Þau áttu sex börn, sem öll
eru látin, en þau voru: Þórarinn
(1891-1901), Þorlákur bóndi og
oddviti á Svalbarði (1892-1969),
Vilborg yfírhjúkrunarkona á Land-
spítalanum (f. 1894) sem fórst með
Dettifossi á heimleið frá Bandaríkj-
unum 1945, Hólmfríður (1896-
1929), sem gift var Ólafi Hjartar-
syni bónda á Ytra-Álandi í Þistil-
firði, og Stefanía (1897-1986), sem
fiuttist til Reykjavíkur og vann þar
við sjúkrastörf og fleira.
Eftir missi manns síns frá sex
börnum kornungum giftist Guðrún
Guðmunda Ólafi, bróður hans og
mági sínum, og bjuggu þau í hálfa
öld í Laxárdal en létu þá jörðina
lausa enda bæði komin til aldurs.
Börn þeirra urðu fimm. Þóra (f.
1903) hannyrðakona í Reykjavík,
Kjartan, sem hér er kvaddur, Þórar-
inn (f. 1908) húsasmiður í Reykja-
vík og tvíburabræðurnir Eggert
bóndi í Laxárdal og Ófeigur hús-
gagnasmiður í Reykjavík (f. 1909).
Þau Ólafur og Guðmunda bjuggu
góðu og snyrtilegu búi í Laxárdal
en mörg voru handtökin til þess að
framfleyta eins mannmörgu heimili
og þar var en Ólafur var völundur
og fengu sveitungar hans hann oft
til smíða jafnframt því sem hann
sinnti eigin búverkum. Það var þeim
hjónum mikið lán að öll reyndust
börnin. atgervisfólk til líkama og
sálar, en eitt fengu þau sérstaklega
í vöggugjöf, og margir niðjar þeirra,
sem ekki er öllum gefin, en það er
verklagni.
Á uppvaxtarárum Kjartans hafði
samvinnuhreyfingin þegar fest ræt-
ur í heimahéraði hans og vakið
marga til verka og umhugsunar um
þjóðmál og nú kom Framsóknar-
flokkurinn til sögunnar sem barðist
fyrir gengi samvinnustefnunnar á
vettvangi stjórnmálanna. Hinn nýi
flokkur náði sterkri stöðu í sveitum,
en óvíða eins og í Þingeyjarsýslum,
og Kjartan var einn þeirra, sem
gengu til liðs við hann og fylgdu
honum síðan trúir að málum. Eins
og margir framsóknarmenn á fyrri
hluta aldarinnar hreifst hann mjög
af Jónasi Jónssyni frá Hriflu, verk-
um hans og boðskap um viðreisn
sveitanna og fagurt mannlíf, og var
það að vonum þar sem Jónas var
einn snjallasti áróðursmaður síns
tíma, hafði svo lipran penna að
hann yljaði fylgismönnum sínum
um hjartarætur og yddaði svo orð
sín að andstæðingunum sveið sárt
undan. En ævi sína á enda bar
Kjartan sterkt mót af æskuum-
hverfí sínu, heimili og vakningar-
anda þeim, sem þá fór um héruð.
í sveitinni heima í Þistilfirði var
um fá lifsstörf að velja svo að árið
1924 hélt Kjartan til Akureyrar
alfarinn úr föðurhúsum. Hann hafði
áhuga á að læra trésmíði og fékk
hann Sveinbjörn Jónsson, sem síðar
var lengi kenndur við Ofnasmiðjuna
í Feykjavík, til þess að taka sig sem
nerna. Undir tilsögn meistarans
vann Kjartan við smíðar á Akur-
eyri, en þar sem verkefni voru stop-
ul var einnig unnið utanbæjar, til
dæmis 1925 við íshúsið á Bakka í
Siglufirði, sem Óskar Halldórsson
hafði nýlega fest kaup á. Kjartan
lauk námi í iðn sinni 1927, sama
ár og ný lög um iðnaðarnám voru
sett, en við nám hans og próf var
farið eftir lögunum frá 1893 og
reglugerðinni frá 1903.
Kjartan hélt að svo búnu austur
og vann næstu árin við húsasmíðar
í Óxarfirði, Þistilfirði og á Langa-
nesi, en 1933 brá hann á það ráð
að flytjast til Reykjavíkur þótt
ástandið væri dökkt í atvinnumálum
vegna heimskreppunnar. Hann fékk
vinnu við húsasmíði í bænum en
hún var svo knöpp að hann tók
öðru hveiju að sér verk úti á landi,
meðal annars við skólabyggingu á
Rangárvöllum og við síldarverk-
smiðjuna á Raufarhöfn 1940, svo
að hann varð að sæta því eins og
stór hluti verkalýðsins á þessum
árum að vera nokkuð á faraldsfæti
til þess að sjá sér farborða. í heims-
stríðinu varð á gjörbreyting, allur
almenningur efnaðist og bygging-
arvinna varð mikil og allstöðug.
Kjartan hélt sig eftir það innan
bæjarmarkanna og sá um smíði
fjölda húsa, bæði íbúðar- og verk-
smiðjuhúsnæðis. Meðal annars sá
hann um smíði fjölbýlishúsa á veg-
um Byggingarsamvinnufélags
Reykjavíkur og fleiri, en hartnær
sjötugur lét hann af því lýjandi
starfí, að standa fyrir húsasmíðum
og kom sér upp smíðaverkstæði,
þar sem hann stóð við hefílbekkinn
fram um áttrætt, er hann lagði frá
sér smíðatólin og settist í helgan
stein.
Kjartan kvæntist Sigurbjörgu
Jónsdóttur matráðskonu frá Vina-
Jón B. Guðmunds
son - Minning
Fæddur 22. janúar 1936
Dáinn 2. mars 1991
Hann Jón Björgvin frændi minn
er dáinn. Þessi tíðindi komu mér í
opna skjöldu og átti ég mjög erfitt
með að koma því heim og saman
við þá stund, er við hittumst síð-
ast. Þó var mér ljóst að hann hafði
átt við veikindi að stríða.
Hvernig er það réttlætanlegt í
huga manns, að nákominn og góður
vinur hverfí á brott í blóma lífsins
og langt um aldur fram og hvemig
á ég að sætta mig við, að hann Jón
Björgvin verði ekki aftur á vegi
mínum í þessu lífi? Það er erfítt,
en minningin um Jón mun lifa í
bijóstum allra, sem honum kynnt-
ust.
Jón Björgvin fæddist að Barði í
Fljótum 22. janúar 1936, sonur
hjónanna séra Guðmundar Bene-
diktssonar og Guðrúnar Jónsdóttur.
Amma Jóns Björgvins, Björg, var
hálfsystir Péturs afa míns, en þau
voru börn Jóns Jónssonar á Kimba-
stöðum. Jón Björgvin var því skírð-
ur bæði í höfuð ömmu sinnar og afa.
Jón Björgvin var einn fjögurra
barna hjónanna á Barði. Eftirlifandi
systkini Jóns Björgvins eru dr.
Guðmundur, Signý og Guðrún, en
auk þeirra uppeídissystirin Guð-
finna.
Ég- gleymi því ekki, þegar ég
kynntist Jóni vestur á Flateyri upp
úr 1960. Áður hafði ég hitt frænda
minn, en ekki kynnst honum, enda
var hann nokkuð mikið eldri en ég.
Viðar Sigurðs-
son — Kveðjuorð
Fæddur 23. ágúst 1951
Dáinn 9. febrúar 1991
Ekki var óveðrið fyrr gengið nið-
ur en enn ein hviðan skellti manni
um koll svo varla er hægt að segja
að maður hafí risið upp aftur, en
þannig varð mér um er ég fékk
fréttina um lát vinar míns Viðars
Sigurðssonar. í fyrstu fylltist ég
reiði, „nei, þetta gat ekki verið“,
en svo kom leiðinn yfír því að missa
vin sinn löngu fyrir aldur fram. En
svo fer maður að íhuga tilganginn
með þessu öllu. Hversvegna er
maður á besta aldri rifínn irá fjöl-
skyldu og vinum sem eftir sitja í
djúpri sorg? Þegar maður svo fer
að hugsa dýpra þá rifjast upp ýmis-
legt sem maður hefur lesið og íhug-
að í gegnum tíðina eins og til dæm-
is að tilviljanir séu alls ekki til og
að allt hafí.sinn tilgang.
Séð frá 'sjónarhorni sálarinnar,
þar sem hún sér hlutina að ofan
og niður og í mun víðara sam-
hengi, þá eru ‘atburðir sem okkur
fínnst vera hið mesta óréttlæti, í
raun okkur fyrir bestu. Því sagt er
að við þroskumst í gegnum erfið-
leikana og þegar fram líða stundir
þá munum við standa sem örlítið
sterkari einstaklingar en áður. En
sá ástvinur okkar sem heldur áfram
sinni göngu á þeim sviðum er taka
við er geymdur í hjarta okkar og
lifír áfram. En við sem eftir erum
í táradalnum mikla verðum að lina
takið á hinum látna og hætta að
reyna að kalla hann til baka með
sorg okkar. í staðinn ættum við að
senda honum kærleikshugsanir og
Jón og Guðmundur bróðir hans
höfðu oft unnið hjá föður mínum í
sumarvinnu í Innri-Njarðvík á
skólaárum sínum. Ég hitti Jón einn-
ig fyrir norðan, en heim til hans
að Barði í Fljótum kom ég nokkrum
sinnum, sérstaklega er Júlíus bróðir
var í sveit hjá foreldrum hans, séra
Guðmundi og Guðrúnu.
Það var alltaf gaman að vera í
kringum Jón Björgvin. Hann kenndi
mér margt, sérstaklega þegar faðir
minn setti mig í vinnu á skrífstofu
Fiskiðju Flateyrar, þar sem Jón
stjórnaði skrifstofuhaldi. Ég lærði
mikið í mannlegum samskiptum af
Jóni, ég dáðist af því, hvernig hann
tók bæði létt og glaðlega á móti
fólki. Skipti þá engu hverra erinda
fólk kom, hvort heldur voru rukkar-
ar, konur úr frystihúsinu að kvarta
yfír launum sínum eða skipstjórar
að krefjast aðfanga. Alltaf sýndi
Jón Björgvin sama blíða viðmótið
en þó ætíð með festu og ábyrgð.
Heim til þeirra hjóna Ásu og
Jóns kom ég oft og þá oftast með
móður minni en þær Ása hafa ætíð
verið hinar bestu vinkonur. Þar var
ljós. En fyrir fjölskyldu hans getum
við aðeins rétt út hönd í von um
að þau grípi í ef þeim vantar hjálp.
Guð veri með ykkur.
Ágúst Ragnarsson
*----—
glatt á hjalla og skemmtilegar sam-
ræður. Ég tók yfírleitt mikinn þátt
í samræðunum, þá unglingur. Mér
er minnisstætt, að það var sama
hvaða skoðanir og tillögur ég setti
fram, alltaf tók Asa orðum mínum
vel og ef Jón Björgvin hlustaði á
brosti bánn í kampinn yfír því hvað
unglingurinn var framgjarn. Þetta
eru ljúfar minningar, sem ég og
systkini mín eigum um Jón og fjöl-
skyldu hans, er þau bjuggu á Flat-
eyri.
Frá þessum tíma hef ég oft hitt
þau hjón' og börnin þeirra þijú, þó
aðallega á fömum vegi. Það er ein-
hvern veginn þannig í þessu lífí,
að frændrækni er ekki ein af þeim
dyggðum, sem einkenna íslendinga
og því höfum við systkinin á seinni
árum farið á mis við glaðværa og
jákvæða nærvem þeirra Ásu og
Jóns Björgvins. En víst er að vega-
nesti það, sem ég fékk frá Jóni,
verð ég ætíð þakklátur fyrir. Minn-
ingin um hvernig hann ráðlagði
mér og ekki gleymist hvemig hann
skaut mér og bræðrum mínum und-
an fyrir okkar strákapör eða bjarg-
aði úr ógöngum, þegar við drengirn-
ir viðhöfðum margvíslega stríðni
við verkstjóra og aðra starfsmenn
frystihússins á Flateyri. Þannig lifír
minning Jóns Björgvins í hugum
okkar systkinanna. Frændi okkar,
sem alltaf talaði svo glaðlega við
okkur og gaf sér tíma til að hlusta
minni á Stokkseyri 8. október 1936,
hinni skörulegustu konu, en hún
hafði áður verið gift Guðmundi Fr.
Guðmundssyni yfirþjóni á Hótel
Borg og átt með honum eina dótt-
ur, Sigrúnu grunnskólakennara,
konu þess sem þetta ritar. Þau
Kjartan og Sigurbjörg eignuðust
eina dóttur, Hönnu Sigurbjörgu
hjúkrunarfræðing, fædda 3. októb-
er 1939, og er maður hennar Sig-
urður Lúðvíksson tannlæknir á
Dalvík. Eiga þau einn son, Kjartan
Davíð að nafni. Áður hafði Hanna
eignast soninn Kjartan Þórsson,
sem lést af slysförum á sautjánda
aldursári. Sigurbjörg dó 1966 og
stóð þá heimili þeirra á Hjarðarhaga
19 en eftir lát hennar fluttist Kjart-
an að Fálkagötu 1, og þar var at-
hvarf hans til æviloka.
Kjartan sætti sig vel við verka-
lokin og hafði nægilegt fyrir stafni
því að áhugaefni hans voru mörg.
Hann undi sér við bóklestur og
þótti honum allrahanda þjóðlegur
fróðleikur og ævisögur áhugaverð-
ast. Hann var athugull, minnis-
glöggur og félagslyndur svo að
hann hafði mörgu kynnst á lífsleið-
inni bæði mönnum og málefnum.
Sér til afþreyingar settist hann við
öðru hveiju að semja þætti um
ýmislegt það sem fyrir hann hafði
borið en margt geymdi hann í minn-
ingasjóði sínum. Frásagnargáfu
hafði hann góða, sagði skilmerki-
lega og skipulega frá og réð yfír
kjarngóðu máli. Birtust tvær grein-
ar eftir hann í Árbók Þingeyinga.
Hin fyrri heitir Römm er sú taug,
þar saem sagt er frá Þorláki Einars-
syni móðurafa hans, bónda í Garði
í Þistilfírði, sem fór til Ameríku,
en sneri heim aftur eftir 14 ára
dvöl vestra. Hin síðari kom á prent
1983 og fjallar um búferlaflutning
föðurafa hans frá Efri-Hólum yfir
í Þistiifjörð um aldamótin.
í þessum klíðum missti Kjartan
nær sjónina og tók hann því með
á okkar hugmyndir, frændi okkar,
sem átti Ásu fyrir konu, konuna,
sem er svo smágerð en samt svo
stór og sterk.
Ég vil fyrir hönd foreldra minna,
sem nú eru í Ameríku og systkina
minna, Júlíusar, Kjartans, Auðar
og Drafnar, votta Ásu og börnunum
og systkinum Jóns Björgvins okkar
innilegustu samúð og bið Guð að
styrkja þau.
Pétur Rafnsson
Kveðja frá
samstarfsmönnum
Vinur okkar og samstarfsmaður
Jón B. Guðmundsson lést á Lands-
pítalanum laugardaginn 2. mars
síðastliðinn.
Jón var sonur síra Guðmundar
Benediktssonar, sem lengst af þjón-
aði Barði í Fljótum, og konu hans
Guðrúnar Jónsdóttur. Hann var
nséstelstur fímm systkina og fædd-
ist 22. janúar 1936. Hann var því
liðlega 55 ára þegar hann lést.
Jón hóf stqrf í Ríkisendurskoðun
í apríl 1982 V)g hafði því starfað
með okkur nálægt níu árum þegar
hann lést. Okkur samstarfsmönnum
Jóns varð strax ljóst að um góðan
dreng var að ræða, sem jafnframt
var áhugasamur og fylgdist vel með
öllu bæði í leik og starfi.
Áreiðanleiki hans og réttlætis-
kennd færðu honum traust og virð-
ingu í starfí og ekki síður þekktum
við samstarfsmennirnir glaðlega
framkomu Ijúfmennsku hans og
nærgætni í daglegri umgengni.
Jón hafði kennt sér veikleika um
nokkurt skeið. Þrátt fyrir uppskurð
og erfíða lyfjameðferð varð smám
saman ljóst að ekki var við ráðið.
Þrek og æðruleysi Jóns var aðdáun-
arvert í baráttu hans við veikindin
og kaus hann að sinna vinnu sinni
eins Iengi og nokkur kostur var.
Vandvirkni hans og nærgætni var
ávallt söm þrátt fyrir þverrandi lík-
amsþrek og það að bæði honum og
öðrum væri Ijóst hvert stefndi.
Konu Jóns, Ásu Stefánsdóttur,
börnum þeirra þeim Guðrúnu, Guð-
laugu og Þórhalli, vottum við hlut-
tekningu og fullvissum þaiKum að
góðar minningar eru geymdar með-
al okkar.
Starfsfólk Ríkisendurskoðunar