Morgunblaðið - 20.12.1991, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1991
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1991
35

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Tvö ný lýðveldi
Ríkisstjórn íslands ákvað á
fundi sínum sl. sunnudag
að viðurkenna sjálfstæði Króatíu
og Slóveníu og var tilkynning
um það send til þessara ríkja
síðdegis í gær. Er ekki annað
að sjá, en þessi ákvörðun njóti
almenns stuðnings meðal þjóð-
arinnar. ísland hefur átt sam-
starf um viðurkenninguna við
sjö önnur ríki í Evrópu, sem
hafa sett þau skilyrði um fram-
kvæmd hennar, að Króatía og
Slóvenía tryggi lýðræðislega
stjórnarhætti, mannréttindi og
jafnrétti minnihlutahópa.
Króatia og Slóvenía lýstu yfir
sjálfstæði sínu 25. júní sl. að
undangenginni þjóðaratkvæða-
greiðslu. Mikill meirihluti kjós-
enda ákvað að stofna sjálfstæð
lýðveldi o g úrslitin boðuðu enda-
lok Júgóslavíu í þeirri mynd, sem
sambandsríkið hafði, allt frá
stofnun þess árið 1918. í Júgó-
slavíu voru það Serbar, sem
höfðu mest völd innan ríkis-
stjómarinnar í Belgrað. í Króat-
íu og Slóveníu hafnaði fólkið
Kommúnistaflokknum algerlega
pg fjölflokkakerfi var komið á.
í'Serbíu var aðeins skipt um
nafn á Kommúnistaflokknum og
heitir hann nú Sósíalistaflokkur-
inn eins og reyndar víðar í fyrri
kommúnistaríkjum Austur-Evr-
ópu. í sambandsstjórninni í
Belgrað höfðu kommúnistar
áfram tögl og hagldir og harð-
línukommúnistar fóru með
stjóm hersins.
í fyrstu gátu bæði Króatar
og Slóvenar hugsað sér að vera
áfram, um sinn a.m.k., innan
endurskipulagðs sambandsríkis
Júgóslavíu, en þó með fullri
stjóm eigin mála, t.d. löggjafar-
valds. Fijáls markaðsbúskapur
átti að leysa miðstýringu kom-
múnismans af hólmi. Þetta gátu
harðlínumennirnir í Belgrað alls
ekki hugsað sér og Serbar óttuð-
ust að missa áhrif sín og völd.
Afleiðing sjálfstæðisyfírlýsingar
Króata og Slóvena varð sú, að
Belgraðstjómin beitti sam-
bandshernum til að þvinga þá
til undanhalds og koma í veg
fyrir upplausn sambandsríkis-
ins.
Heimurinn hefur nú í hálft
ár horft upp á hörmungarnar,
sem dunið hafa yfir í Júgóslav-
íu. Fólk hefur fallið þúsundum
saman og tugþúsundir hafa
særzt. Heilu bæimir og þorpin
hafa verið jöfnuð við jörðu og
eignatjónið er gífurlegt. Mest
hafa átökin bitnað á Króötum
síðustu mánuðina, en í upphafi
voru það Slóvenar, sem áttu í
höggi við sambandsherinn og
stjómina í Belgrað. Allar til-
raunir erlendra ríkja til að koma
í veg fyrir vopnuð átök, og síðar
til að stöðva bardagana, hafa
verið árangurslausar. Það voru
fyrst og frémst Bandaríkin, Evr-
ópubandalagið og síðar Samein-
uðu þjóðirnar, sem reyndu að
stöðva átökin og koma á vopna-
hléi. Margítrekað samkomulag
um stöðvun vopnaviðskipta var
aldrei haldið og fór svo, að Efna-
hagsbandalagið setti viðskipta-
bann á Serbíu, sem það taldi
bera höfuðábyrgð á ástandinu.
Samstaða tókst hins vegar aldr-
ei innan Evrópubandalagsins um
það að senda friðargæzlusveitir
á vettvang, þótt menn horfðu í
hryllingi á blóðvöllinn.
Síðustu vikurnar hefur verið
mikill þrýstingur á Sameinuðu
þjóðimar um að senda frið-
argæzlusveitir til Júgóslavíu, en
þar hafa ýmis ljón verið í vegin-
um, m.a. að samkvæmt stofn-
sáttmála geta þær ekki haft
afskipti af innanlandsátökum.
Deiluaðilar þurfa því að fallast
á afskipti SÞ og það hefur verið
hlutskipti sendimanns þeirra,
Cyms Vance, að fá slíkt sam-
þykki og koma á vopnahléi. En
það fór eins og um friðarumleit-
anir Evrópubandalagsins. Fyrir-
heit og samkomulag um vopna-
hlé hélt aldrei.
Þessi þróun hefur sannfært
ýmsar þjóðir um það, að nýjar
leiðir verði að reyna til að stöðva
bardagana og þjáningu íbúa
Júgóslavíu. Ein leiðin að mati
þessara þjóða er að veita Króat-
íu og Slóveníu formlega viður-
kenningu sem sjálfstæðum ríkj-
um. Það ryðji m.a. brautina fyr-
ir afskipti SÞ. Þjóðveijar hafa
verið ákveðnastir í þessum efn-
um og hafa þeir fengið önnur
ríki Evrópubandalagsins á sitt
band. Það ákvað sl. þriðjudag
að veita ríkjunum formlega við-
urkenningu sína 15. janúar nk.
Þjóðveijar veittu lýðveldunum
tveimur viðurkenningu í gær,
en hún tekur gildi á sama tíma
og hjá öðrum ríkjum EB, en þó
er hugsanlegt að viðurkenning
Þjóðveija komi til framkvæmda
fyrir jól.
Bandaríkin 'hafa lagzt gegn
viðurkenningu við núverandi
aðstæður og framkvæmdastjóri
SÞ segir, að hún geti leitt til
harðari og víðtækari stríðs-
átaka. Það verður að segjast
eins og er, að stefna Bandaríkj-
anna og SÞ hefur ekki leitt til
neins árangurs og ástandið er
fyrir löngu orðið óþolandi. Nýrra
leiða er því þörf og það er rétt
ákvörðun hjá ríkisstjórn íslands
að hafa um það samstöðu með
hópi Evrópuþjóða að viðurkenna
sjálfstæði Króatíu og Slóveníu.
Þannig hefur viðurkenning
vonandi raunverulegt gildi en
verður ekki gagnslaust papp-
írsplagg. íbúar Króatíu og Slóv-
eníu hafa lýst vilja sínum og
sjálfsákvörðuparrétt fólksins á
að virða. Það ber því að fagna
nýju lýðveldunum tveimur í hópi
lýðfijálsra ríkja Evrópu.
Fjárhagsáætlun Reykjavíkur;
780 millj. varið
til nýrra skóla
Hugsanlegt útboð á hluta sorphirðunnar
í RÆÐU Markúsar Arnar Antonssonar borgarstjóra við fyrri
umræðu fjárhagsáætlunar Reykjavíkurborgar í gærkvöldi, kom
meðal annars fram að á næsta ári verður varið um 780 millj. til
nýbygginga skóla að teknu tilliti til endurgreiðslna frá ríki og
Mosfellsbæ ef samningar takast um nýjan fjölbrautaskóla í Borgar-
holti. Framlag til skólabygginga í heild hækkar um 143,4 millj.
eða 22,5%.
Morgu nblaðið/Þorkell
Markús Örn Antonsson borgarsljóri flytur ræðu sína um fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar á fundi
borgarstjórnar í gærkvöldi. Við hlið hans situr Magnús L. Sveinsson forseti borgarstjórnar.
Tekjur borgarsjóðs
tæpir 13 milljarðar
í FJÁRHAGSÁÆTLUN Reykjavíkurborgar vegna ársins 1992, sem lögð
var fram til fyrri umræðu á fundi borgarstjórnar í gær, kemur fram
að heildartekjur borgarsjóðs eru áætlaðar tæplega þrettán milljarðar
króna. Rekstrargjöld eru níu milljarðar króna en heildargjöld tæpir þrett-
án milljarðar króna. Af tekjum borgarinnar vega útsvörin þyngst, eða
sem nemur rúmlega 6,2 milljörðum króna, en útsvarsálagningarhlutfallið
er óbreytt, 6,7%. Tekjur af aðstöðugjöldum eru annar stærsti liðurinn
og nema þær tæplega þremur milljörðum króna. Fasteignaskattar, sem
nema tæpum tveimur milljörðum króna, eru þriðji stærsti liðurinn. I frum-
varpinu er gert ráð fyrir að rekstrargjöld borgarsjóðs lækki um tæplega
1,4% frá áætlaðri útkomu þessa árs en samanlögð útgjöld hækki um 5,6%.
Frumvarp um Lánasjóð íslenskra námsmanna;
Tillaga um að vextir
á námslánum verði 3%
Endurgreiðsla hefjist ári eftir námslok
Breytingar á endurgreiðslum námslána
(miðað er við meðaltekjur í starfsgrein)
Einstaklingur í leiguhúsnæði. Starf: Viðskiptafræðingur
2° r \ Breytt kerfi Arslán 432.000
þús. kr. f \
16 Tekiðlán 1.728.000
12 I 1 Námstími 4 ár
"\
Gildandi kerfi*’
Or—t—r-r-T-T-r—r-r 25ára 30 ' '35' ’ .r.T-rT-r 40 45 ' '50' ’ ■T-T.~T.-r-l- 55 TTTrT 60 TTTTT 65

Einstakl. í leiguhúsnæði. Starf: Framhaldsskólakennari
12 Árslán 432.000
Tekiðlán 1.296.000
Námstímí 3 ár
4
Gildandi kerfi**
0 f-|'-r-|-T-r-T-T,,T-i-T,"l",T'"T'" I' .!1 l1" T" l'l ’T T T "1 'T 7’ "!.r"l.I’11” l'" )” ,f' 'I "V T"T
25 ára 30 35 40 45 50 55 60 65
4s.kr. Breytt kerfi*
8
Einstætt foreldri m. eitt barn. Starf: Viðskiptafræðingur
Einstætt foreldri m. eitt barn. Starf: Framhaldssk.kennari 12 Árslán 648.000 Tekið lán 1.944.000 Námstimi 3 ár bús. kr. — -
8 , Breytt kerfi*
, •

n
25 ára 30 35 4 0 45 50 5 5 60 65
*Breytt kerfi skv. frumvarpi til laga um LÍN. Endungreiðslur hefjast ári eftir námslok.
Vextir 3%. Tekjutenging: 4% fyrstu 5 áriin, 8% eftir það.
**Endurgreiðslur hef|ast þremur árum eftir námslok. Vextir 0%. Tekjutenging 3,75%.
Endurgreiöslur námslána
eiga að vera tekjutengdar
- segir Steinunn V. Óskarsdóttir formaður SHÍ
Við Húsaskóla verður byggt
íþróttahús sem taka á í notkun næsta
haust og er áætlað að veija til þess
330 millj. Að auki verður varið 96
millj. til 1. áfanga kennsluhúsnæðis
við skólann. Þá er áætlað að lokið
verði við viðbyggingu Árbæjarskóla,
félagslega álmu við Hlíðaskóla og
frágang við Foldaskóla. Hafin verður
smíði íþróttahúss ásamt viðbyggingu
við Ártúnsskóla og lokið við síðasta
áfanga Selásskóla, sem er íþróttahús
ásamt tengibyggingu. Loks verður
hannaður skóli í Rimahverfí í Borg-
arholti og bókasafn í viðbyggingu
við Seljarskóla.
Menningarmál
Gert er ráð fyrir 37 millj. fram-
lagi til lokafrágangs innandyra í
Borgarleikhúsi og af öðrum fram-
kvæmdum er heyra undir menning-
armál verður ráðist í viðhald á Kjarv-
alsstöðum og 10 millj. fara til endur-
bóta á Ásmundarsafni. Til Korpúlfs-
staða verður varið 45 millj. og er
þar um hönnunar- og undirbúnings
vinnu að ræða.
Könnun á golfvelli í landi
Keldna
Til framkvæmda á sviði íþrótta-
og æskulýðsmála er áætlað að veija
315 millj. og fer mest til sundlaugar-
innar í Árbæjarhverfi. Þá verður lögð
400 metra hlaupabraut við aðalleik-
vanginn í Laugardal og er áætlaður
heildarkostnaður um 80 millj. Gert
er ráð fyrir 10 millj. vegna endur-
byggingar sundlaugarinnar í Laug-
ardal og 5 millj. í hönnun á nýrri
stúku við Laugardalsvöll. Áformað
er að veija 10 millj. til staðavalsat-
hugana og undirbúnings við nýjan
golfvöll, en í athugun er að koma
honum fyrir í landi Keldna. 10 millj.
verður varið til kaupa á skíðalyftum
í hverfi borgarinnar og 12 millj. til
sameiginlegra framkvæmda í Skála-
felli og Bláfjöllum.
Áætlaður rekstarhalli sundstaða
er um 80,9 millj. og sagði borgar-
stjóri til greina komi að hækka að-
gangseyri eins og nú áraði. Gert er
ráð fyrir að um 284 millj. verði var-
ið til íþróttastarfsemi fijálsra félaga,
þar af um 159,5 millj. til íþrótta-
bandalags Reykjavíkur. Skiptist fjár-
veitingin þannig, að 13,1 millj. fer
til reksturs ÍBR, 120 millj. til húsa-
leigu- og æfíngastyrkja til ÍTR og
ÍBR og 26,4 miljj. til uppgjörs á
byggingastyrkjum ÍBR til íþróttafé-
laga í Reykjavík. Til framkvæmda á
vegum íþróttafélaga er við fyrri
umræðu reiknað með 90 millj.
Fyrirhugað er að veija 250 millj.
til umhverfis- og útivistarmála. Þar
af 150 millj. til framkvæmda við
Fjölskyldugarðinn í Laugardal en
fyrirhugað er að garðurinn heyri
undir Iþrótta- og tómstundaráð.
Áætlað er að veija 81,5 millj. til leik-
svæða í nýjum hverfum og frágang
í kjarna Seljahverfis, endurbætur við
Skúlagötu og Laugaveg, lagfæringa
í Hljómskálagarði og til skólagarða
austan við Holtaveg í Laugardal. Þá
er fyrirhugað að veija 20 millj. til
stækkunar Húsdýragarðs og tjald-
stæða í Laugardal auk framkvæmda
í Borgargarði.
Dagheimili
Gert er ráð fyrir að veija 278,5
millj. til smíði barnaheimila og fram-
kvæmda á gæsluvöllum. Leikskóli
verður tekinn í notkun í Rimahverfí,
lokið við tveggja deilda skóladag-
heimili við Logafold og byggt við
Amarborg. Auk þess verður ráðist
í breytingar og endurbætur á húsum
og lóðum barnaheimila í grónum
hverfum.
Leiguíbúðir og
verkamannabústaðir
Áætlaður kostnaður við rekstur
fasteigna borgarinnar er 86,1 millj.
Þar af er rekstrarkostnaður vegna
Viðeyjar, Borgarleikhúss og Ráðhúss
samtals 43 millj. Framlög til kaupa
á leiguíbúðum og smíði eða kaup á
félagslegum íbúðum eru áætluð 150
millj. Er fyrirhugað að kaupa allt
að 67 íbúðir, ýmist félagslegar eign-
aríbúðir eða kaupleiguíbúðir.
Til framkvæmda vegna íbúða aldr-
aða og sjúkrastofnana er áætlað að
veija 559,5 millj. þar á meðal vegna
íbúða og þjónustumiðstöðvar við
Lindargötu og hjúkrunarheimilis í
Grafarvogi. Lokið verður við fram-
kvæmdir við þjónustusal aldraðra við
Hraunbæ, Hæðargarð og Sléttuveg
og 28 millj. verður varið til þjón-
ustumiðstöðvar í Suður-Mjódd.
Gatna- og
holræsaframkvæmdir
Til nýframkvæmda, reksturs og
viðhalds á götum og holræsum er
áætlað að veija 1.900 millj. og er
það tæplega 14% lægri upphæð en
á þessu ári. Gert er ráð fyrir að fram-
kvæmdir hefjist við Geirsgötu á Mið-
bakka í samvinnu við Reykjavíkur-
höfn. Af framkvæmdum við aðrar
umferðaræðar má nefna malbikun
Víkurvegar í Grafarvogshverfí að
Borgarvegi og Borgarveg að Langa-
rima. Haldið verður áfram hönnun
Ósabrautar, tengibrautar frá Klepp-
smýrarvegi að Höfðabakka.
Framkvæmdahraða við lagningu
aðalholræsa og byggingu mann-
virkja þeim tengdum verður aukinn
og er þar gert ráð fyrir 470 millj.
Lokið verður við byggingu dælu-
stöðvar við Faxaskjól ásamt 300
metra útrásarlögn frá henni. Lagn-
ing aðalholræsis við Ægisíðu-Eiðis-
granda verður haldið áfram og byggð
dælustöð í Skildinganesi. Til verk-
efna í nýjum íbúðarhverfum verður
varið 124,5 millj. Er gert ráð fyrir
að 56 einbýlishúsalóðir verði gerðar
byggingarhæfar á árinu auk þess
sem séð verður til þess að hægt verði
með litlum fyrirvara að auka fram-
boð á lóðum verði eftirspurn meiri
en útlit er fyrir.
Miðbærinn
Áfram verður haldið við endurnýj-
un og upphitun gatna og göngu-
svæða í Kvosinni og er áætlaður
kostnaður um 90 millj. kr. Um er
að ræða Kirkjustræti frá Vallar-
stræti að Aðalstræti, Aðalstræti að
Ingólfstorgi og auk þess Vallar-
stræti og Thorvaldsenstræti. Gengið
verður frá götum í Laugardal, Sig-
túni og á Holtavegi og gert hringt-
org á mótum Reykjavegar og Sigt-
úns.
Til hreinlætismála er áætlað að
veija 426,6 millj. eða tæplega 10%
lægri fjárhæð en á þessu ári. I athug-
un er að breyta fyrirkomulagi sorp-
hirðu í borginni í kjölfar þeirra breyt-
inga sem orðið hafa eftir að Sorpa
tók til starfa. Þykir koma til greina
að bjóða tiltekinn hluta sorphirðunn-
ar út í tilraunaskyni.
í ræðu Markúsar Arnar Antonsson-
ar, borgarstjóra, á fundinum í gær
kom fram að gert sé ráð fyrir að tekj-
ur borgarinnar hækki um 5,6% á milli
áranna og verði 12 milljarðar og 851
milljón króna. Aðaltekjustofninn, úts-
vörin, eru samkvæmt frumvarpinu
5,5% hærri en áætlað er að þau verði
á þessu ári, samtals 6 milljarðar og
265 milljónir króna.
Útsvarshlutfall óbreytt
frá 1988
í ræðu borgarstjóra kom fram að
ákvörðun um 6,7% útsvar í stað-
greiðslu væri ákvörðun um óbreytt
hlutfall frá 1988, fyrsta ári stað-
greiðslunnar. Á sama árabili hefði rík-
ið hækkað hlutfall tekjuskatts í stað-
greiðslu um 4,3 prósentustig. Tekju-
skattbyrðin í staðgreiðslu hefði aukist
um 15,1% á sama árabili og borgar-
stjórn hefði haldið útsvarinu og ann-
arri skattheimtu óbreyttri.
„Eftir þessu ættu menn að taka,
þegar rekinn er sá áróður, að Reykja-
vík og önnur sveitarfélög hafí á liðnum
árum aukið umsvif sín og skattheimtu
umfram ríkið,“ sagði Markús Örn og
bætti við: „Að vísu er nú svo komið,
að ýmsar sveitarstjómir sem hingað
til hafa staðið gegn útsvarshækkunum
telja sig nú nauðbeygðar til að hækka
útsvarið í 7,5% vegna fyrirhugaðrar
skattlagningar ríkisins, en um leið og
heimild til útsvarsálagningar er full-
nýtt koma sveitarfélögin jafnframt til
greina við úthlutun framlaga úr Jöfn-
unarsjóði sveitarfélaga.“
Fasteignaskattar eru í frumvarpinu
áætlaðir 1 milljarður og 991 milljón
króna og hækka _um 5,9% frá álagn-
ingu þessa árs. Áætlað er að tekjur
af byggingarleyfum verði 12 milljónir,
óbreytt frá fyrra ári. Lóðarleigur
munu nema 138,2 milljónum króna
og hækka í samræmi við fasteigna-
mat á lóðum. Arður af fyrirtækjum
verður 670 milljónir og er eins og á
fyrra ári miðaður við 2% arð af endur-
metinni eign fyrirtækja borgarsjóðs í
lok ársins 1990.
Borgarstjóri gat þess í ræðu sinni
að framlag úr Jöfnunarsjóði sveitarfé-
laga væri nú einungis fjórðungur
þeirra landsútsvara, sem til féllu í
Reykjavík og áætlaðist 66 milljónir
króna.
Tekjur af aðstöðugjöldum eru áætl-
aðar 2 milljarðar og 875 milljónir
króna og er þá miðað við óbreytta
gjaldskrá. Þá er í áætluninni gert ráð
fyrir að þjóðvega- og bensínfé nemi
212 milljónum, en borgarstjóri sagði
ljóst að sú áætlun væri 70-80 milljón-
um króna of há. Þá er áætlað að gat-
nagerðargjöld nemi 200 milljónum
króna. Tekjur af dráttarvöxtum eru
áætlaðar 250 milljónir króna.
Rekstrargjöld lækka um 1,4%
í ræðu borgarstjóra kom fram að
rekstrargjöld borgarsjóðs lækki sam-
kvæmt frumvarpinu um tæplega 1,4%
frá áætlaðri útkomu þessa árs en sam-
anlögð útgjöld hækki um 5,6%. „Út-
gjaldaforsendur frumvarpsins eru í
meginatriðum miðaðar við, að laun
og launatengd gjöld hækki um 3,6 til
4% og önnur útgjöld hækki að óbreytt-
um umsvifum um 6% til jafnaðar milli
áranna 1991 og 1992, en á móti veg-
ur sá samdráttur sem víða er gert ráð
fyrir í þessu frumvarpi og þá ekki
hvað síst á sviði gatnagerðar," sagði
Markús Öm.
Hann sagði jafnframt: „Ástæðu-
laust er að draga fjöður yfír það, að
hér er teflt á tæpasta vað hvað rekst-
urinn varðar og þess vegna verða
borgarfulltrúar sem aðrir að gera sér
ljóst, að frekari niðurskurður, meðal
annars vegna áforma ríkisstjómarinn-
ar um sérstakar tímabundnar álögur
á sveitarfélögin á næsta ári, hlýtur
fyrst og fremst að bitna á framlögum
til framkvæmda."
„Frumvarpið eins og það er lagt
fram nú til fyrri umræðu lýsir því
fyrst og fremst, hvernig meirihluti
borgarstjórnar vill bregðast við erfíðu
árferði, án þess að hverfa frá þeim
framkvæmdum sem fyrirheit hafa
verið gefin um og til þess að veija
atvinnustarfsemina í borginni frekari
áföllum,“ sagði Markús Om.
Reykjavík með sterka stöðu
Markús Örn lagði áherslu á það í
ræðu sinni að þótt blikur væra á lofti
í efnahagsmálum landsmanna og að
ýmsum væri þungt til fjár, bæði ein-
staklingum, fyrirtækjum og sveitarfé-
lögum, hefði Reykjavíkurborg gífur-
lega sterka stöðu til að mæta þeim
erfíðleikum, sem spáð væri á komandi
ári.
„Fjárhagsáætlunarfrumvarpið fyrir
1992 og fjárhagsstaða borgarinnar
almennt sýnir þetta og sannar. Þess
vegna ber að vísa afdráttarlaust á bug
því svartsýnisrausi sumra fulltrúa
minnihlutans, sem hafa sungið þann
söng hér í borgarstjórninni undanfarið
að allt væri á fallanda fæti hjá Reykja-
víkurborg, en svartnættið eitt fram-
undan og ekki nokkra ljósglætu að
sjá,“ sagði borgarstjóri.
Hann sagði að með því einu að
kynna sér innihald þeirra tillagna sem
fyrir lægju samkvæmt fjárhagsáætl-
un, gætu borgarbúar séð hversu frá-
leitur þessi áróður um alvarlega fjár-
hagsörðugleika Reykjavíkur hefði ver-
ið. Engu að síður sagði borgarstjóri
að fyllstu gætni væri þörf. „Nokkur
óvissa ríkir um tekjuliði í ljósi yfírvof-
andi samdráttar í þjóðfélaginu og
mæta verður aðstæðum með því að
fara mjög hóflega í áætlanir um verk-
legar framkvæmdir, þó að freistandi
væri að herða róðurinn til að tryggja
hærra atvinnustig," sagði Markús
Öm.
Borgin ekki þátttakandi
í skollaleiknum
Hann sagði Reykjavíkurborg ekki
verða þátttakanda í þeim skollaleik,
sem hafin væri meðal sveitarfélaga
vegna þeirrar fjárhagsaðstoðar, sem
ríkið væri að krefja þau um til rekst-
urs löggæslu í eitt ár. „Reykjavíkur-
borg mun ekki framsenda þann reikn-
ing til borgarbúa í auknum sköttum.
Slíkt hefði aldrei komið til álita af
hálfu meirihlutans og síst af öllu nú,
þegar viðræður um kjarasamninga era
á mjög viðkvæmu stigi.“
„Öhætt er að fullyrða, að málflutn-
ingur félagsmálaráðherra í umræð-
unni um fjármál sveitarfélaga síðustu
vikur og daga hafí komið róti á hugi
sveitarstjórnarmanna, sem átta sig
ekki lengur á því, hvort um er að
ræða gaman eða alvöru, þegar ráð-
herrann kveður sér hljóðs,“ sagði
Markús Örn.
Hann benti á að á fjármálaráð-
stefnu Sambands íslenskra sveitarfé-
laga í nóvember hefði félagsmálaráð-
herra lýst því yfír að nauðsynlegt
væri að fella niður aðstöðugjöldin.
„Ekki var annað á félagsmálaráð-
herra, sem er 12. þingmaður Reykvík-
inga, að heyra, en þetta væri meðal
annars nauðsynlegt vegna þess, að
annars kæmist borgarstjórn Reykja-
víkur undan því að hækka útsvörin í
Reykjavík og auka þannig álögur á
Reykvíkinga. Nú gerðist það í gær,
að flokksbræður ráðherrans í Hafnar-
fírði, Alþýðuflokksmennimir sem þar
ráða, ákváðu að hækka útsvar í Hafn-
arfirði, m.a. til að mæta boðaðri skatt-
heimtu ríkisins á sveitarfélögin. Kem-
ur þá ekki ráðherrann fram á sjónar-
sviðið og gagnrýnir flokksbræður sína
í Hafnarfirði harðlega, telur þá ganga
allt of langt í álögum á íbúana. En í
sömu andrá ítrekar ráðherrann að
þessi ákvörðun muni enn ýta á kröfur
um niðurfellingu aðstöðugjaldsins,
m.ö.o. enn ítrekar ráðherrann og þing-
maður Reykvíkinga, að nauðsynlegt
sé að borgarstjóm Reykjavíkur hækki
álögur á íbúana í Reykjavík," sagði
borgarstjóri.
Loks sagði hann: „Bölmóðurinn sem
nú er hinn rauði þráður í allri póli-
tískri umræðu í landinu má aldrei
gagntaka menn svo að þeir megni
ekki lengur að skynja þá ótrúlegu
kosti sem landið í heild og Reykjavík-
urborg sem slík hefur að bjóða. Þeir
em ótrúlega fjölbreyttir og að mörgu
leyti lítið nýttir ennþá.“
VEXTIR á námslánum verða 3%
að námstíma loknum og endur-
greiðsla þeirra hefst ári eftir
námslok ef frumvarp um Lánasjóð
íslenskra námsmanna sem lagt
hefur verið fram á Alþingi nær
fram að ganga, Gert er ráð fyrir
að endurgreiðslutími verði fjór-
faldur eðlilegur tími þess náms
sem lánað er til, en endurgreiðslur
mega þó ekki fara fram úr því að
vera 4% af útsvarstekjum fyrra árs
fyrstu fimm árin eftir að endur-
greiðsla hefst og 8% upp frá því
og endurgreiðsla heldur áfram þar
til lán er uppgreitt.
Samkvæmt núgildandi námslána-
kerfí eru lánin vaxtalaus, endur-
greiðsla hefst ekki fyrr en þremur
árum eftir námslok og er ekki hærri
en sem nemur 3,5% af tekjum. Eftir-
stöðvar falla niður eftir 40 ár ef þær
eru einhverjar.
Auk þessa felur frumvarpið í sér
að hætt verður að lána til sérnáms
sem ekki er á háskólastigi nema lán-
þegi verði 20 ára á því almanaksári
sem lán er veitt á. Felld verða niður
öll ákvæði um námsstyrki en gert ráð
fyrir að Vísindasjóður verði efldur til
að veita styrki. Meðal annars er fellt
niður ákvæði um ferðastyrki til náms-
manna erlendis, en í greinargerð seg-
ir að heimilt sé sjóðsstjórn að lána
fyrir ferðastyrkjum.
Þá er sjóðnum heimilt að innheimta
lántökugjöld og 1,2% lántökugjald
nefnt í því sambandi. Felld eru út
ákvæði um greiðslur í lífeyrissjóði og
gerð er krafa um tvo ábyrgðarmenn
lána í stað eins áður. Skuldabréf verða
sameinuð jafnóðum, svo ekki verða í
gildi margar skuldaviðurkenningar
hjá lánþega eins og nú er. Námsað-
stoð verður aldrei greidd út fyrr en
sýnt hefur verið fram á námsárang-
ur. Heimilt verður að veita almenn
skuldabréfalán en heimild til víxillána
felld niður.
Í greinargerð með frumvarpinu
segir að ef það verði að lögum muni
að líkindum draga úr eftirspurn eftir
námslánum, þó ekki sé gerð tilraun
til þess að meta hversu mikið það
gæti orðið. Vegna þeirra breytinga
sem gerðar séu tillögur um muni ríkis-
framlag til sjóðsins lækka um 138
milljónir árið 1993, 310 milljónir árið
1997 og lækka um 2.332 milljónir
árið 2010. Stuðningur ríkis við námsl-
ánakerfíð yrði áfram nauðsynlegur
og yrði á árinu 1992 væntanlega
nálægt einum milljarði króna, sem
skiptist þannig að 400 milljónir em
í formi vaxtaleysis á námstíma og
400 milljónir í formi vaxtaniður-
greiðslna.
Ennfremur segir að tilgangur
breytinganna sé að treysta fjárhags-
lega stöðu Lánasjóðsins til frambúðar
og draga úr þeirri byrði sem ríkissjóð-
ur hefur af honum. Því verði best
lýst með því að styrkhlutfall ríkisins
falli úr 65% í 25% á 10-15 árum mið-
að við 6% ávöxtunarkröfu.
Arnór segir það mjög slæmt fyrir
námsmenn erlendis ef endurgreiðslur
námslána eigi að hefjast einu ári eftir
námslok. „Þetta er mjög slæmt fyrir
fólk, sem er að koma undir sig fótun-
um. Þeir, sem eru að koma aftur heim
eftir nám í útlöndum þurfa að útvega
sér húsnæði og það lendir oft illa í
því vegna þess að það á yfirleitt eng-
ar eignir og lendir því oft í aukinni
STEINUNN V. Óskarsdóttir, for-
maður Stúdentaráðs Háskóla ís-
lands, segir að mikil óánægja ríki
meðal námsmanna vegna frum-
varps um Lánasjóð íslenskra
námsmanna. Hún segir endur-
greiðslur námslána verða að vera
tekjutengdar.
Steinunn segir endurgreiðslukerf-
ið vera hugsanavillu eins og það sé
sett fram í frumvarpinu. „Það skipt-
ir öllu máli að sá, sem er með hærri
greiðslubyrgði," segir Arnór.
Arnór segir að gagnvart náms-
mönnum erlendis sé mjög slæmt að
gert sé ráð fyrir því að ferðastyrkur
falli niður. „Flestir myndu þá komast
lítið heim yfir námstímann. Þetta er
auðvitað veruleg skerðing. Þetta kæmi
jafnframt niður á fólki utan af landi,
sem einnig hefur hlotið ferðastyrk,"
segir Amór Þórir Sigfússon.
tekjur borgi að minnsta kosti jafn
mikið af sínum launum og sá, sem
er með lægri tekjur. Endurgreiðslur
námslána eiga alltaf að vera tekju-
tengdar.“
Jafnframt segist hún vera ósátt
við að endurgreiðslur skuli eiga að
hefjast einu ári eftir að námi lýkur
og að það yrði mikið stökk að fara
úr þremur árum eins og nú er niður
í aðeins eitt ár. Einnig hafi náms,-
menn lýst andstöðu við allar hug-
myndir um að setja vexti á námslán.
„Hins vegar höfum við sagt það að
lántökugjald gæti vel komið til
greina í einhverri mynd til að koma
á móts við ríkisvaldið. Ég tel ekki
rétt að setja vexti á námslán," segir
Steinunn.
Steinunn segir það hljóta að liggja
í augum uppi að ef bæði eigi að tak-
marka fjárveitingar til háskólans og
gera námslánatökur svo óspennandi
í augum fólks, þá gæti það auðveld-
lega orðið til þess að fólk veldi sér
nám, sem jafnvel væri arðbærara.
„Það virðist vera ætlunin að minnka
eftirspurn eftir námslánum og ég
skil ekki þá hugsun, sem liggur þar
að baki. Eins og í öðrum félagslegum
kerfum eru tii dæmi um misnotkun
á lánasjóðnum og em þau alltaf
dregin upp til að sverta mynd náms-
manna. Ef minnka á eftirspurnina
er hætta á að fólk sækji ekki lengur
í nám,“ segir Steinunn V. Óskars-
dóttir.
Margt í frumvarpinu al-
varlegt fyrir námsmenn
- segir Arnór Þórir Sigfússon, í stjórn SINE
ARNÓR Þórir Sigfússon, sem sæti á í stjórn Sambands íslenskra náms-
manna erlendis og er jafnframt fulltrúi þeirra í stjórn LÍN, segir ýmislegt
í frumvarpi um Lánasjóð íslenskra námsmanna vera nyög alvarlegt fyr-
ir námsmenn.