Morgunblaðið - 20.12.1991, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1991
Enn deilt um vinnubrögð á þingi:
Forseti tilbúinn að
endurskoða þingsköp
Morgunblaðið/Sverrir
Svefngalsi var í sumum þingmönnum eftir langar vökur á Alþingi
í fyrrinótt. Hér gera þeir Steingrímur J. Sigfússon, Þorsteinn Páls-
son, Kristinn Gunnarsson og Björn Bjarnason að gamni sínu.
Beðið þingskjala á
næturlöngimi fundi
55. fundur Alþingis í fyrrakvöld og fyrrinótt einkenndist af óvana-
legu áhugaleysi á málflutningi þeirra þingmanna sem voru í ræðu-
stóli. Menn voru þó ekki sofandi — þótt þess fyndust reyndar dæmi
— heldur biðu flestir í nokkurri spennu eftir því að nefndaráliti og
þingskjölum væri útbýtt; þannig að fjárlagafrumvarp fyrir næsta
ár yrði tilbúið til 3. umræðu.
HART var deilt um gæzlu þing-
skapa og vinnubrögð á Alþingi
er þingfundur hófst í gær.
Stjórnarandstaðan gagnrýndi
Stuttar
þing’fréttir:
Umrætt samkomulagsmál
Heilsuvemd og heilsugæsla Reyk-
víkinga fengu ítarlegri umræðu á
Alþingi heldur en oft áður. Að loknu
matarhléi á 55. fundi Alþingis, sem
var framhaldið í fyrrakvöld, var fyrir-
hugað að hefja umræðu um ráðstaf-
anir í ríkisfjármálum 1992. Salome
Þorkelsdóttir forseti frestaði umræðu
um efnahagsráðstafanirnar til kl. 23.
Var því tekið á dagskrá frumvarp
um heilbrigðisþjónustu sem gerir ráð
fyrir því að Heilsuvemdarstöð
Reykjavíkur starfi með óbreyttri
skipan á næsta ári. Um þetta frum-
varp er ekki ágreiningur. Þingmenn
stjórnarandstöðu töldu sig ekki geta
undan því vikist að fara nokkrum
orðum um þetta mál, en tóku fram
að þeir væra ekki efnislega mótfalln-
ir frumvarpinu. Voru heilsu- og
heilsuverndarmál Reykvíkinga bæði
rædd í tíma og rúmi, t.d. hóf Finnur
Ingólfsson (F-Rv) sína úttekt á árinu
1946 og rakti nokkuð þróun þessara
mála. Hann upplýsti einnig þingheim
um starf heilsugæslustöðva í einstök-
um borgarhverfum. Umræðu var lok-
ið um þetta mál kl. 23. en atkvæða-
greiðslu frestað þar til í gær og var
framvarpið þá samþykkt.
Heiðurslaun
Menntamálanefnd Alþingis hefur
skilað tillögu um hvaða listamenn
skuli hljóta heiðurslaun listamanna.
Nefndin leggur til að 15,3 milljónum
skuli varið til heiðurslauna. sem alls
átján Iistamenn hljóta. Gerð ertillaga
um tvo listamenn sem ekki hafa áður
hlotið launin, Sigríði Hagalín leik-
konu og Thor Vilhjálmsson rithöf-
und.
harðlega það, sem Svavar
Gestsson, Alþýðubandalagi,
kallaði „meirihlutahugmynda-
fræði“, þ.e. að ekkert tillit væri
tekið til sjónarmiða minnihlut-
ans. Salóme Þorkelsdóttir, for-
seti Alþingis, taldi vinnubrögð
á þinginu til lítils sóma fyrir
Alþingi, en lýsti sig tilbúna að
endurskoða sum ákvæði þing-
skaparlaganna.
„Það hefur komið fram að und-
anfömu í umræðum um gæzlu
þingskapa, að vinnubrögð, sem
viðgengizt hafa, séu ekki til sóma
fyrir Alþingi,“ sagði Salóme Þor-
kelsdóttir.
„Forseti getur heils hugar tekið
undir að þau vinnubrögð, sem við-
gengizt hafa á mestu annatímum
þingsins, eru ekki alltaf tii sérs-
taks sóma fyrir Alþingi eða til
eftirbreytni og engan veginn til
þess að auðvelda störf forseta.“
Hún sagðist hafa mikinn hug á
að skapa samstöðu milli þing-
manna um að breyta þeim vinnu-
brögðum, sem hefðu alltof mikið
sett svip sinn á þingið seinustu
daga, en tók fram að þeim yrði
ekki breytt án samstöðu allra þing-
manna.
„Forseti telur það hins vegar
skyldu sína að sjá ti þess að í
þessum önnum og flýti séu ekki
brotnar þær starfsvenjur og hefð-
ir, sem hér ríkja, bæði skráðar og
óskráðar,“ sagði hún.
Þingforseti sagði að í nýjum
þingsköpum væri sumt nýmæli en
annað óbreytt. Það síðamefnda
ætti til dæmis við um útbýtingar-
rétt á nefndarálitum og breyting-
artillögum. Forseti sagði að ef til
vill væfi ástæða til að endurskoða
þessi ákvæði og fleiri, ogTiún teldi
eðlilegt að þessi ákvæði vaeru tek-
in til endurskoðunar og væri tilbú-
in að beita sér fyrir því.
55. fundur Aiþingis hófst kl. 1
miðdegis í fyrradag og honum lauk
laust fyrir kl. 6 í gærmorgun. Fund-
arhlé var þó gert vegna nefndar-
starfa milli kl. 16. og 20.30 í fyrra-
dag. Þetta var um margt óvanaleg-
ur þingfundur. Þingmenn stjórnar-
andstöðu voru að kalla einir um
orðið. Stjórnarliðar gáfu einungis
nokkur andsvör við málflutningi
stjórnarandstöðu og spumingum.
Síðdegis voru þingsköp og frum-
varp um bókhald rædd og um kvöld-
ið samstarfssamningur Norður-
landa og heilsugæsla í Reykjavík.
Kl. 23 hófst umræða um ráðstafan-
ir í ríkisfjármálum 1992. Stjórnar-
andstæðingar ítrekuðu, í nokkru
máli, gagnrýni á efnahagsstefnu
ríkisstjómarinnar og greindu, í
nokkru máli, frá þeim alvarlegu
afleiðingum sem þeir töldu að niður-
skurður fjárveitinga gæti haft.
Yfirleitt var ekki fjölmenni í þing-
sal til að hlusta á málflutning ræðu-
manna, menn biðu eftir nefndarálit-
um og breytingartillögum. Einkum
og sér í lagi varðandi frumvarp til
fjárlaga fyrir árið 1992. Um mið-
nættið komu nokkur þingskjöl og
öðrum var útbýtt síðar um nóttina.
Það var rætt manna í millum hvern-
ig stjórnarliðinu í fjárlaganefnd og
einnig efnahags- og viðskiptanefnd-
inni gengi að fullklára sín mál, en
vitað var að stjórnarliðar væru ekki
fullkomlega einhuga um allar tillög-
ur. Síðla nætur var það á Davíð
Oddssyni forsætisráðherra að
heyra, og öðrum þingmönnum úr
stuðningsliði ríkisstjórnarinnar sem
enn voru í þinghúsinu, að sam-
komulag væri meðal stjórnarliða
um öll helstu atriði sem ágreiningur
hefði verið um. Ríkistjórninni væri
ekkert að vanbúnaði að hefja 3.
umræðu um frumvarp til fjárlaga
1992 klukkan 13.
Frumvarp til fjárlaga fyrir áríð 1992:
Bæði gjöld og tekjur lækka
í meðförum fjárlaganefndar
í FYRRAKVÖLD og fyrrinótt var nefndarálitum og breytingartillög-
um við frumvarp til fjárlaga fyrir árið 1992 útdeilt til þingmanna.
Karl Steinar Guðnason formaður fjárlaganefndar segir að þetta sé
að minnsta kosti fyrsta fjárlagafrumvarpið í þrjá áratugi þar sem
bæði tekjur og gjöld lækka frá því frumvarpið er fyrst lagt fram.
Upphaflega voru áætlaðar heildartekjur ríkissjóðs 106,4 milljarðar
en nú fyrir þriðju umræðu 105,4 milljarðar. Samkvæmt upphaflegu
frumvarpi voru gjöld rikissjóðs áætluð um 110,2 milljarðar en núna
109,8. Halli ríkissjóðs hefur aukist nokkuð, úr u.þ.b. 3,8 í u.þ.b. 4,1
milljarð.
í nefndaráliti meirihluta fjárlaga-
nefndar kemur fram að helstu frá-
vik frá upphaflegum áætlunum
skýrðust af fyrirsjáanlegri skerð-
ingu tekna sem stafaði af versn-
andi þjóðhagshorfum 1992 og end-
urskoðun á tekjugrunni 1991, og
væri þetta tvennt metið nálægt 2
milljörðum til lækkunar. A móti
vægju sérstakar aðgerðir til tekju-
öflunar.
Þess má geta að í greiðsluyfirliti
frá nefndarmeirihlutanum kemur
t.a.m. fram að ríkissjóði eru ætlað-
ar 431,5 milljóna meiri tekjur af
ýmsum gjöldum af innflutningi og
munar þar mest um framlengingu
á jöfnunargjaldi og auknar tekjur
af gjaldi af bifreiðum og bifhjólum.
Það hefur einnig vakið eftirtekt að
áætlaðar tekjur ríkissjóðs af hluta
af hagnaði Afengis- og tóbaksversl-
únarinnar ÁTVR lækka úr 6,8 millj-
örðum í 6,65 milljarða, tekjur ríkis-
sjóðs af skemmtanaskatti era þó
óbreyttar.
Meirihluti fjárlaganefndar leggur
fram fjölmargar breytingatillögur
stórar og smáar. í málaflokkum
menntamálaráðuneytisins er lagt til
að ekki verði gert ráð fyrir sértekj-
um framhaldsskóla uppá 128 millj-
ónir. Gerð er tillaga um að Þjóðleik-
húsið fái 12 milljónir vegna brýnna
öryggiskrafna við frágang við tækj-
aútbúnað. Einnig er gert ráð fyrir
30 milljón króna framlagi vegna
handboltahallar, hér mun vera um
að ræða kostnað við uppgjör vegna
undirbúnings handboltahallar, 2/a
þessarar upphæðar renna til HSÍ
en 'A til Kópavogskaupstaðar. Af
málaflokkum heilbrigðisráðuneytis
má nefna að liðurinn sértekjur und-
ir almennum rekstri sjúkrahúsa í
Reykjavík lækkar um 40 milljónir
þar eð áform í íjárlagafrumvarpi
um lækkun á ferðakostnaði lækna
nást ekki fram að fullu. Ekki er
lengur gert ráð fyrir því að hafa
Borgarspítala og St. Jósefsspítala,
Landakoti, undir sama fjárlagalið.
Þess má geta að St. Jósefsspítala
era ætlaðar í almennan rekstur
981,1 milljón, í viðhald 6,5 milljón-
ir, tæki og búnað 10 milljónir og
150 milljónir í sértekjur. Framlag
til St. Fransiskusspítala í Stykkis-
hólmi hækkar úr 9 milljónum í 24
milljónir.
Einnig er að finna í breytingartil-
lögum meirihlutans ákvæði um al-
menna lækkun rekstrarútgjalda
hinn svonefnda „flata niðurskurð".
Þ.e. að rekstrarliðir í 4. gr., þeirri
greininni sem inniheldur útgjöld rík-
issjóðs, eru lækkaðir. Launagjöld
lækka um 6,7% og önnur gjöld um
1,3%. Tiliagan felur í sér ákvörðun
um að draga úr rekstrarkostnaði
ríkisins, m.a. með því að hagræða
starfsemi og fækka störfum. Til að
veita ráðuneytum svigrúm til út-
færslu hagræðingar og samdráttar
í starfseminni eru 2/s hlutar lækkun-
arinnar færðir á sérstakan safnlið
í hverju ráðuneyti til endurráðstöf-
unar.
Meirihluti fjárlaganefndar gerir
tillögu um nokkrar breytingar á 6.
grein frumvarpsins en þar eru ýmis
heimildaákvæði til fjármálaráð-
herra, „sem hafa kostað ríkissjóð
milljarða“, sagði Karl Steinar Guðn-
ason formaður ijárlaganefndar í
þingræðu fyrr í vetur. Að þessu
sinni eru íjölmargar tillögur um
heimildir til sölu á eigum ríkisins,
s. s.: Að selja hlutabréf ríkissjóðs í
Endurvinnslunni hf. Að selja hluta-
bréf ríkissjóðs í Bifreiðaskoðun ís-
lands hf. Að selja hlutabréf ríkis-
sjóðs í Ferðaskrifstofu íslands hf.
Annarra álit
Það er hefð og venja að mennta-
málanefnd geri tillögu um ijárveit-
ingu til heiðurslauna listamanna,
gert er ráð fyrir 15,3 milljónum sem
falla í hlut 18 listamanna. Sam-
göngunefnd hefur einnig einhuga
lagt fram tillögu um að stofn- og
rekstrarstyrkir vegna ferja, flóa-
báta og vöruflutninga hækki úr
173,2 milljónum í 304,1 milljón. Til
flutninga á landi eru ætlaðar 26,4
milljónir en 277,7 milljónir í styrki
til fetja og flóabáta. Akraborgin er
t. d. styrkt um 50,8 milljónir og
Heijólfur um 64,5 milljónir. Þess
verður að geta að formaður fjár-
laganefndar, Karl Steinar Guðna-
son, hefur ekki farið dult með þá
skoðun sína að margt megi laga í
rekstri feija og flóabáta. Karl Stein-
ar var inntur eftir áliti á þessari
breytingatillögu samgöngunefndar
í gær. Formaður fjárlaganefndar
vildi ekki láta hafa neitt annað eft-
ir sér en það að sín skoðun væri
óbreytt; „Þetta þarf að laga.“
Nefndarálit frá minnihluta fjár-
laganefndar hafði ekki enn borist í
gær en minnihluti efnahags- og
Stuttar
þingfréttir:
Þá nótt er liðin
Til snarpra orðaskipta kom á
næturfundi Alþingis í fyrrinótt um
það hvort stjórnarliðar hefðu fallið
á tíma. Þ.e.a.s. hvort nefndarálit og
breytingartillögur við frumvarp til
fjárlaga fyrir árið 1992 hefðu kom-
ið nægjanlega fljótt fram til þess
að málið mætti taka fyrir á næsta
fundi.
Það var u.þ.b. stundarfjórðungi
fyrir klukkan tvö að Svavar Gests-
son (Ab-Rv) vakti athygli á því að
breytingartillögum og nefndaráliti
hefði verið dreift nokkrum mínútum
eftir miðnætti. Þar að auki væri
fyrst núna að fundarstjóri tilkynnti
formlega um útbýtingu þessara
þingskjala. M.ö.o. til þess að unnt
væri að ræða fjárlagafrumvarpið
yrði að leita afbrigða frá þingsköp-
um sem 2/3 hlutar þingmanna yrðu
að samþykkja. Hann vísaði til 29.
gr. og 51. gr. sem kveða á um að
eigi megi taka mál til umræðu fyrr
en a.m.k. einni nóttu síðar en nefnd-
arálitum og breytingartillögum hef-
ur verið útbýtt.
Geir H. Haarde (S-Rv) formaður
þingflokks sjálfstæðismanna mót-
mælti þessari túlkun Svavar Gests-
sonar og benti á það að þess fynd-
ust ótal dæmi að þingskjölum hefði
verið útdeilt á næturfundum og tek-
in til umræðu á næsta fundi þegar
birti af degi án þess að afbrigða
þyrfti að leita. Varaforseti þingsins,
Björn Bjarnason, sagði að embætt-
ismenn þingsins staðfestu að þessa
fyndust ótal fordæmi. Þingmenn
deildu nokkuð um þessi atriði, hvort
um samkomulagsmál hefði þá verið
um að ræða. Einnig átöldu stjórnar-
andstæðingar meint virðingarleysi
meirihlutans gagnvart minnihlutan-
um.
viðskiptanefndar hefur skilað
nefndaráliti. Þar kemur m.a. fram
að hagur þjóðarbúsins sé þröngur
og staða ríkissjóðs erfið. „Þótt af-
koma ríkissjóðs sé alvarlegt
áhyggjuefni er hin mikla afkomu-
rýrnun atvinnuveganna í reynd mun
alvarlegra mál. Hætt er við að at-
vinnuleysi muni aukast af þeim
sökum, afkoma heimilanna versna
og framleiðslan minnka.“ í nefnd-
aráliti segir að við þessar aðstæður
hafi ríkisstjórnin ákveðið að auka
skattlagningu atvinnuveganna
verulega. Telji bæði fulltrúar at-
vinnurekenda og launþega að ríkis-
stjórnin standi að aðför að atvinnu-
vegunum. Minnihlutinn gagnrýnir
ýmsa tekjuöflun og/eða sparnað
ríkissjóðs, s.s. að ætla sveitarfélög-
um að greiða fyrir kostnað við lög-
gæslu. Minnihluti efnahags- og við-
skiptanefndar vill reyna aðrar leið-
ir, s.s. skatt á fjármagnstekjur en
einnig er bent á: „Skatta af einka-
söluvörum. Ekki er gert ráð fyrir
því að vörur ÁTVR verið hækkaðar
umfram almennt verðlag. Við þær
aðstæður sem nú er í þjóðfélaginu
er ekki óeðlilegt að þessar vörur
verði hækkaðar sérstaklega. Það
mikilvægasta af öllu er að koma í
veg fyrir hækkun helstu nauðsynja-
vara og veija ráðstöfunartekjur lág-
launafólks. Ef þessar vörar væru
hækkaðar sérstaklega um 6% mun
það skila ríkissjóði 400 milljónum
í tekjur á árinu 1992.“
Það hafði verið ráðgert að 3.
umræða um fjárlagafrumvarpið
færi fram í gær en af því gat þó
ekki orðið vegna þess að stuðnings-
mönnum stjórnar og stjórnarand-
stæðingum greindi mjög á um,
hvort nauðsynleg þingskjöl hefðu
borist nógu tímanlega til þess að
umræðan mætti hefjast án þess að
afbrigða þyrfti að leita frá þing-
sköpum Álþings. Ráðgert var að
umræðan færi þá fram í dag.