Morgunblaðið - 20.12.1991, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1991
17
Ókunnur maður í
skærgulum fötum
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Knut Hamsun:
Ulfur Hjörvar
1991.
Leyndardómar.
þýddi. Forlagið
Á næsta ári verða liðin hundrað
ár síðan Mysterier eftir Knut Hams-
un kom út í Noregi, önnur skáldsaga
hans eftir Sult (1890). Sagan er nú
tiltæk í þýðingu Úlfs Hjörvars. Það
fyrsta sem hvarflar að lésandanum
er það hve lengi hefur dregist að
koma þessu meistaraverki á fram-
færi hérlendis, en þeir eru ófáir sem
kynnst hafa því á frummálinu.
Það fyrsta sem ég las eftir Hams-
un var Sultur, bók sem ég átti ekki
auðvelt með að átta mig á þótt ég
hrifist af seiðmagni stílsins. Síðan
kom röðin að Viktoríu, þessari und-
arlegu draumkynjuðu sögu með
rómantísku andrúmslofti. Þannig
mætti halda áfram, en það sem
skiptir máli er að allar bækur Hams-
uns urðu eftirminnilegar, hver með
sínum hætti og ekki síst Grónar
götur, varnarrit hans á efri árum.
Hinir snjöllu íslensku Hamsun-
þýðendur áttu sinn þátt í að gera
mig og fleiri að aðdáendum Hams-
uns. Þar ber vissulega hæst Jón Sig-
urðsson frá Kaldaðarnesi. Af þessum
sökum er það ánægjulegt að geta
fullvissað nýja lesendur Hamsuns,
þá sem taka sér Leyndardóma í hönd
í því skyni að kynnast hinum óvenju-
lega sagnaheimi skáldsins, um að
þýðing Úlfs Hjörvars er unnin af
vandvirkni og er í hvívetna hin læsi-
legasta.
Það er alltaf efni i sögu þegar
nýr og áður ókunnur maður kemur
í þorp eða bæ. Því fylgir ýmislegt.
Kjörið tækifæri fyrir sagnahöfund
er að láta þennan mann gerast for-
vitinn um bæjarbúa og uppgötva
smám saman að ekki er allt með
felldu í bænum. Strax í upphafi sögu
vekur Knut Hamsun eftirvæntingu
Helgi Jónsson
lesandans með því að draga upp ís-
meygilega mynd frá komu Jóhanns
Nagels í sjávarplássið:
„Um mitt sumar í fyrra varð
norskt sjávarpláss vettvangur næsta
óvanalegra atburða. Þar var skyndi-
lega kominn ókunnur maður, Nagel
nokkur, eftirminnilegur og sérstæð-
ur loddari sem tók upp á mörgu
skringilegu og hvarf aftur jafn
skýndilega og hann hafði birst. Það
kom aukin heldur ung og leyndar-
dómsfull dama að heimsækja þennan
mann, Guð má vita hverra erinda,
og áræddi ekki að staldra við nema
í fáeinar klukkustundir áður en hún
hélt aftur sína leið. En ekkert af
þessu er upphafið ..."
Lesandinn er umsvifalaust leiddur
inn í umhverfi bókarinnar og ekki
líður á löngu þangað til Nagel sem
við komuna er í „skærgulum fötum
og með hvíta flauelshúfu“ fer að
láta til sín taka í plássinu, afskipta-
semi hans dregur dilk á eftir sér.
Og það er í mörg horn að líta í þessu
plássi eins og öðrum plássum. Meðal
athugunarefna er að maður hefur
fundist látinn úti í skógi.
Söguhetjan Nagel virðist ekki yfir
sig hrifinn af borgaralegum dyggð-
um eða uppbyggingu samfélagsins
yfirleitt. Hann er uppreisnarmaður
og óvæginn í tali um það sem honum
þykir miður fara. Eins og vera ber
leggur hann sig fram við að hneyksla
heldri borgarana í plássinu og
skeggræðir löngum við einn af
furðufuglum þess, svokallaða Mín-
útu.
Meðal kvenpersóna sögunnar er
Knut Hamsun
fröken Dagný Kielland, dularfull og
margræð á gangi með blóðrauða
sólhiíf og heillar karlmenn.
Einkum þegar Nagel er iðinn við
að ögra góðborgurum með speki
sinni, eins og í kaflanum sem gerist
í boðinu heima hjá læknishjónunum,
gæti lesandinn haldið að hann væri
lentur á kafi í umræðusögu, ritgerð
í formi skáldsögu. Þannig er það sem
betur fer ekki. Aftur á móti var
starfsbræðrum Hamsuns í stétt rit-
höfunda það kappsmál að víkja að
samfélagsumræðunni og taka af-
stöðu í hitamálum. Hjá Hamsun er
það einkum maðurinn sjálfur í
sveimhygli sinni og varnarleysi sem
er þungamiðjan. Hann hórfði inn á
við þegar aðrir glímdu við yfirborðið.
Skáldsögur Knuts Hamsuns búa
yfir lífi sem höfðar til allra kyn-
slóða. Það er með ólíklindum hve
Leyndadómar hafa elst vel. Skáld-
sagan er að sjálfsögðu barn síns
tíma, en afar skemmtileg uppriíjun
hans, tök höfundarins halda lesand-
anum föngnum.
Skáldsaga
eftir Helga
Jónsson
BÓKAÚTGÁFAN Tindur hefur
sent frá sér bókina Nótt í borg-
inni eftir Helga Jónsson.
í kynningu útgefanda segir: „Hér
er á ferðinni spennusaga sem gerist
að öllu leyti í Reykjavík. Hún fjallar
um Rut sem er að fagna því að fyrsta
árinu í menntó er lokið og ætlar að
trúlofast Val um kvöldið. En á leið-
inni heim til Vals gerist svolítið dular-
fullt. Rut kemur ekki til veislunnar.
Hún þekkti ekki einkennilega náung-
ann á hvítu Mözdunni. Og hún hefði
betur sleppt því að þiggja far með
honum þessa örlagaríku föstudag-
snótt. í Reykjavík."
Litmynd á kápu tók Óskar Gísla-
son. Setning og umbrot var í umsjón
bókaútgáfunnar Tinds en bókin var
prentuð í Prentsmiðjunni Odda hf. í
Reykjavík.
L
J~Y
J V.
LT\J
Á
m
STIGA stýrissleðar, nokkrar gerðir með bremsum og
fjöðrum. Verð: kemur þœgHega á óvart!
Þríhjól. Verð frá kr. 4.995 stgr.
Listskautar úr leðrr sv-hv stærðir 27^%^erðfrá kr. 3.884 st§r.
Hokkískautar í stærðum 29 - 38. Verð frá k^T127 stgr.
Vetrarvörur fyrir hjólreiðamenn
Nagladekk fyrir hjól. Verð frá kr. 1.985 stgr.
Blikkljós. Verð frá kr. 1.438 stgr.
Hlýir hanskar fyrir hjólreiðamenn. Verð frá kr. 1.827 stgr.
Tölvumælar með 6 valkostum. Verð frá kr. 2.543 stgr.
Ljós. Verð frá kr. 465 stgr.
Hallogen Ijós. Verð frá kr. 1.451 stgr.
Hjálmar. Verð frá kr. 2.253 stgr.
OPIÐ:
Fimmtud. 19/12 kl. 9-18
Föstud. 20/12 kl. 9-18
Laugard. 21/12 kl. 9-22
Mánud. 23/12 kl. 9-22
Þriðjud. 24/12 kl. 9-12
GAP
G.A.Pétursson hf.
Nútíðinni Faxafeni 14, sími 68 55 80
Viðhalds- og varahlutaþjónusta