Morgunblaðið - 20.12.1991, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1991
45
iýefíUc yðtLa
Sfiontfrzttta&cvi
í áœát<z <p&eUi£l<yú&i
Laugavegi 62
Sími 13508
ER ÓÁFENGT l
x r i u r r !(' r ,\ r
að að ná þessum markmiðum
nema með hjálp frá Vesturlönd-
um. Einnig hljóta að fara fram
víðtækar viðræður við Evrópu-
bandalagið og Bandaríkin um að
koma á eðlilegum samskiptum
innan hins evrópska hluta ríkja-
bandalagsins sem orðið hefur tii
á rústum Sovétríkjanna. Rússn-
eska stjórnin lítur svo á að ákaf-
lega mikilvægt sé að koma á slík-
um tengslum. Talið er að því fyrr
sem Vesturlönd ákvarði stöðu sína
á svæðinu því betra sé það fyrir
Rússsland. Núverandi ástand
minnir á stefnu Péturs mikla. Sem
stendur er ákaflega erfitt fyrir
Rússland að tengjast Evrópu; þess
vegna verður Rússland að einbeita
sér að því að fá Vesturlönd til að
taka virkari þátt í mélefnum Rúss-
lands. Sérfræðingar Rússa í utan-
ríkismálum teldu eftirfarandi leið
heppilegasta í sjálfstæðri utanrík-
isstefnu: Að Vesturlönd taki virk-
an þátt í róttækum umbótum á
rússneskum efnahagsmálum og
að í iðnríkjunum verði fyrirtæki á
sviði kaupsýslu og viðskipta, sem
hefðu hug á því að vel gangi að
byggja upp rússneskt efnahagslíf.
Pyrstu dagana eftir hina mis-
heppnuðu vaidaránstilraun var
rætt um þann möguleika að aftur-
haldsöfl reyndu annað valdarán
með það fyrir augum að koma
aftur á alræðisríki miðstýringar
og flokksskrifræðis. En róttækar
og skjótar ráðstafanir, einkum
rússnesku stjórnarinnar og snögg
sundrung Sovétríkjanna, hafa allt
að því útilokað þennarn möguleika.
I náinni framtíð verður ekkert afl
nægilega sterkt til þess að þvinga
aftur saman í eitt ríki þjóðir, sem
hafa kynnst sjálfstæði lýðveld-
anna. Kommúnistaflokkurinn er
horfinn af sjónarsviðinu. Her-
gagnaiðnaðurinn er ekki nógu
sterkur til þess að geta tekið völd-
in. Verið er að losa KGB og her-
inn við stórveldistilhneigingarnar.
í lok september voru flutt til eða
sett á eftirlaun hundruð háttsettra
yfirmanna, með ofurstatign og
æðri, en laun lægra settra yfir-
manna voru hækkuð til þess að
efla hollustu þeirra við nýtt stjórn-
arfar.
Afturhvarf til eins ríkis með
aðild flestra lýðveldanna í Sovét-
ríkjunum er útilokað. Engu að síð-
ur er raunveruleg hætta á óeirðum
vegna matvælaskorts, óeirðum af
þeirri tegund sem 19. aldar stór-
skáldið Púskín sagði að væru
„bijálæðislegar og miskunnar-
lausar“. Þessa stundina stafar
rússnesku lýðræði meiri hætta af
tómum pottum en skriðdrekum.
Frá dögunum örlagaríku í Moskvu.
lífi hafa orðið fyrir vonbrigðum
með hæga þróun efnahagsmála í
Sovétríkjunum seinustu 2 árin.
Það veit að Vesturlönd eru nú
þegar búin að ná fram því, sem
þau sóttust eftir, Austur-Evrópu
hefur verið frelsuð undan
kommúnismanum, Þýskaland er
sameinað og hernaðarógnin hefur
minnkað.
Áhrifamiklir rússneskir ráða-
menn telja að einangrun Rúss-
lands áukist ef ekki tekst með
vestrænni aðstoð að bæta slæma
lífsafkomu almennings. Af ör-
birgð spretta óhjákvæmilega öfg-
astefnur sem ógna umheiminum.
Á sama tíma líta embættismenn
í Bely Dom svo á, að hin fijáls-
lynda, lýðræðislega bylting, sem
fylgdi í kjölfar hins mislukkaða
valdaráns, veiti Rússlandi einstakt
tækifæri, til að bæta erfiða stöðu
landsins í alþjóðlegum samskipt-
um, byggja upp traust Vestur-
landa og vinna bug á tregðu þeirra
til að veita lýðveldinu verulega
aðstoð. Bjartsýnin stafar fyrst og
fremst af því, að nú gefast ný
tækifæri til að koma markaðs-
kerfi hratt á; af því að alræði-
skerfinu hefur verið kollvarpað og
vegna þess að annað valdarán
verður sífellt ólíklegra. Rússneskir
leiðtogar eru hins vegar sammála
um að tíminn sé naumur. Ef þess-
ar heppilegu kringumstæður eru
ekki nýttar innan fárra mánaða
einangrast Rússland aftur frá
umheiminum og mun áfram missa
af tækifærum, eins og síðustu 2
árin.
Margir rússneskir stjórnmála-
menn telja að núverandi utanríkis-
stefna Rússlands hafi 2 megin-
markmið. Það fyrra sé að breyta
Sovétríkjunum í nýtt samband
sjálfstæðra lýðvelda, koma í veg
fyrir ringulreið og borgarastyij-
öld, koma í veg fyrir fjölgun
kjarnavopna og annarra ge-
reyðingarvopna og hindra að
gengið sé á mannréttindi og frelsi.
Seinna markmiðið sé að binda
enda á pólitíska og efnahagslega
einangrun Rússlands og tryggja
stöðu þess í efnahagskerfi og
ríkjasambandi siðmenntaðra
þjóða.
Núorðið efast fáir í rússnesku
stjórninni um að nánast sé útilok-
•vSf*"

Matargerð
er list og undirstaðan
er úrvals hráefni
kjötiðnadarstoð