Morgunblaðið - 10.11.1994, Blaðsíða 30

30 FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
JltripmM&MI*
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
OSIGUR
BANDARÍSKRA
DEMÓKRATA
MIKIL PÓLITÍSK umskipti hafa orðið í Bandaríkjunum.
Kjósendur létu vonbrigði sín og reiði í ljós á þriðjudag
er Demókrataflokkurinn, flokkur Bills Clintons forseta, missti
meirihluta sinn í báðum deildum Bandaríkjaþings. Úrslit þing-
kosninganna munu leiða til þess, að aðstaða Clintons til þess
að fá margvísleg umbótamál samþykkt verður bæði erfið og
flókin.
Repúblikanar höfðu síðast meirihluta í báðum deildum
Bandaríkjaþings í valdatíð Dwights D. Eisenhowers forseta
árið 1954. Flokkurinn hafði um nokkurra ára skeið meirihluta
í öldungadeildinni er Ronald Reagan réð ríkjum í Hvíta hús-
inu en valdamiðstöð Demókrataflokksins hefur löngum verið
fulltrúadeildin. Nú þegar fyrir liggur að flokkurinn hefur glat-
að yfirburðastöðu sinni í þeirri þingdeild markar það ákveðin
tímamót í stjórnmálasögu síðustu áratuga. Venjan er sú að
flokkur sitjandi forseta glati fylgi í kosningum á miðju kjör-
tímabili hans. Afhroð Demókrataflokksins í kosningunum á
þriðjudag er á hinn bóginn svo mikið, að það mun vafalaust
hafa mikil áhrif þar vestra.
Úrslitin eru áfall fyrir Bill Clinton forseta sem' hafði búið
sig undir ósigur en engan veginn þessa algjöru höfnun. Þótt
stjórnmálaskýrendur telji á þessari stundu að forsetinn verði
ofurseldur vilja þingsins þau tvö ár sem hann á eftir í emb-
ætti má ekki gleyma því, að forsetar úr röðum repúblikana
hafa yfirleitt orðið að takast á við þing, sem lotið hefur for-
ystu demókrata. Sú aðstaða hefur leitt til samninga á báða
bóga og gera má ráð fyrir, að svo verði einnig nú. Verði repú-
blikanar erfiðir í þeim samningum á Clinton þann kost að
fara með helztu baráttumál sín til þjóðarinnar og saka þing-
meirihluta repúblikana um aðgerðaleysi og vesaldóm, eins og
Harry Truman gerði með góðum árangri. Bandaríkjaforseti á
því ýmsa kosti, þótt ekki blási byrlega fyrir honum um þess-
ar mundir.
Þótt þingleiðtogar og forsetinn sjálfur hafi lýst yfir því að
samvinna og gagnkvæm virðing muni einkenna samstarf
þeirra má búast við því að markmið repúblikana verði að
gera forsetann óvirkan næstu tvö árin og tryggja þannig fram-
bjóðanda flokksins sigur í forsetakosningunum 1996. Leiðtog-
ar repúblikana á þingi, þeir Bob Dole í öldungadeildinni og
Newt Gingrich í fulltrúadeildinni, hafa litlar mætur á Clinton.
Þegar Bill Clinton var kjörinn forseti Bandaríkjanna haust-
ið 1992 var það til marks um sterka kröfu kjósenda um breyt-
ingu í bandarísku þjóðfélagi. Stórborgir Bandaríkjanna voru
að verða frumskógur, þar sem fólk gat ekki og getur ekki
farið óhult ferða sinna nema á afmörkuðum svæðum. Fátækt
hafði aukizt og efnamunur var og er gífurlegur. Komið hafði
í ljós að ömurlegt ástand heilbrigðiskerfisins og auknar
áhyggjur af glæpum og lögleysu voru ofarlega í hugum kjós-
enda.
Hvort sem menn vilja þakka það efnahagsstefnu Clintons
eða ekki er staðreyndin sú, að veruleg uppsveifla er í banda-
rísku efnahagslífi. Atvinnulausum hefur fækkað mjög og
hagur almennings batnað. Baráttan um umbætur í heilbrigðis-
kerfinu stendur enn. Sterk þjóðfélagsöfl beijast gegn þeim
breytingum, sem forsetinn og kona hans, sem hefur verið í
fararbroddi í heilbrigðismálum, hafa gert tillögur um. Því
má ekki gleyma að byltingarkenndar umbætur mæta alltaf
sterkri andstöðu í Bandaríkjunum. Barátta Kennedys fyrir
jafnrétti blökkumanna mætti einnig sterkri andstöðu eins og
heilbrigðisumbæturnar nú. Það var fyrst eftir hið sorglega
fráfall Kennedys, að bandaríska þingið samþykkti tillögur
hans í mannréttindamálum.
Fjölmiðlum vestan hafs hættir til að oftúlka konsingaúrslit
af þessu tagi. Bandarísku stjórnmálaflokkarnir eru annarrar
gerðar en stjórnmálaflokkar t.d. í Vestur-Evrópu. Að mörgu
leyti er meiri málefnaleg samstaða með demókrötum í Suður-
ríkjunum og hægri armi Repúblikanaflokksins en á milli demó-
krata í Suðurríkjunum og Norðurríkjunum. Með sama hætti
er meiri málefnaleg samstaða með demókrötum í Norðurríkj-
unum og hinum frjálslyndari armi Repúblikanaflokksins en á
milli repúblikana innbyrðis. Af þessum sökum m.a. leitar
stjórnmálakerfið vestan hafs alltaf jafnvægis með einum eða
öðrum hætti. Hins vegar þýðir meirihluti repúblikana í báðum
deildum þingsins, að þeir ráða ferðinni í þingstörfum og forset-
inn þarf þess vegna að leggja meiri áherzlu en ella á samn-
inga við þá m.a. með því að koma til móts við sjónarmið þeirra
í ríkara mæli en áður. Clinton er því tvímælalaust í mikilli
vörn eftir þessi kosningaúrslit. Það á svo eftir að koma í ljós,
hvort honum tekst að snúa þeirri vörn í nýja sókn.
SJÚKRALIÐADEILAN
SJÚKRALIÐARNIR Sigríður Einarsdóttir (t.v.) og Ingibjörg
Hjaltadóttir fara i verkfall á morgun ef svo fer sem horfir.
JÓNA Guðmundsdóttir, hjúkrunar
spítalanum, sljórnar lok
Sjúklingar sendir
eða á aðrar deil
Allt bendir til að verkfall sjúkraliða hefjist á
miðnætti í nótt. Sjúkrastofnanir eru í óðaönn
—— ---------------------------7----------
að búa sig undir verkfall. Egill Olafsson
heimsótti deild B-4 á Borgarspítalanum,
en henni verður lokað í dag.
ANDRÚMSLOFTIÐ á B-4,
öldrunarlækningadeild
Borgarspítalans, í gær var
ekki ósvipað og hjá fólki
sem er að flytja í annað húsnæði.
Starfsfóik var að undirbúa lokun
deildarinnar. Sjúklingar voru annað
hvort farnir heim, á heimleið eða á
leið yfir á aðrar deildir spítalans.
Allir reiknuðu með að af verkfalli
sjúkraliða yrði, en það á að hefjast
á miðnætti í nótt.
Jóna Guðmundsdóttir, hjúkrunar-
deildarstjóri á B-4, sagði að aðeins
væri heimilt að halda einni öldrunar-
lækningadeild opinni á spítalanum í
verkfallinu og þess vegna hefði verið
ákveðið að loka B-4. Sjúklingar sem
ekki gætu farið heim yrðu fluttir á
B-5 eða á aðrar deildir.
Þegar er búið að útskrifa nokkra
sjúklinga. Auk þess hefur verið dreg-
ið úr bæklunaraðgerðum, en á B-4
liggja m.a. sjúklingar sem eru að
jafna sig eftir slíkar aðgerðir.
Jóna sagði að sjúklingar sem talið
væri að gætu bjargað sér heima yrðu
sendir heim. Reynt væri að taka til-
lit til heimilisaðstæðna sjúklinga
þegar þessar ákvarðanar væru tekn-
ar. Marga sjúklinga væri útilokað
að senda heim vegna veikinda þeirra
eða heimilisaðstæðna.
Jóna sagði að margir sjúklingar
væru kvíðnir og hefðu áhyggjur af
því sem tæki við. Sumir þeirra sem
færu yfir á aðrar deildir óttuðust að
verða sendir heim síðar. Sá ótti væri
kannski ekki ástæðulaus því enginn
vissi í raun hvernig verkfallið myndi
þróast.
STARFSFÓLK B-4 var í óðaönn að undirbúa lokun deildarinnar.
Með 73 þúsund eftir 20 ára starf
Morgunblaðið ræddi við sjúkralið-
ana Ingibjörgu Hjaltadóttur og Sig-
ríði Einarsdóttur um kjör þeirra og
viðhorf til verkfallsins.
Ingibjörg er með um 68 þúsund á
mánuði eftir átta ára starf. Hún
sagði að heildarlaunin væru ekki
mikið hærri því að hún ynni ekki á
kvöldvöktun, en væri með vaktaálag
um helgar.
Sigríður er í 90% starfi, en sagði
að fullt starf skilaði sér um 73 þús-
undum á mánuði. Hún hefur unnið
sem sjúkraliði í 20 ár og er því kom-
in eins hátt í launastigann og hún
getur komist. Sigríður sagðist ekki
geta lifað af launum sínum og hún
hefði því gripið tii þess ráðs að vinna
HILMAR Hálfdánsson verður fluttur á aðra deild í dag.
aukavinnu með sjúkraliðastarfinu.
Sjúkraliðar sem vinna á öldrunar-
deild fá fimm þúsund króna álag og
er það inn í tölum um laun Sigríðar
og Ingibjargar. Sjúkraliði á almennri
deild er með 68 þúsund á mánuði
eftir 20 ára starf.
„Sjúkraliðar hafa bjargað sér í
gegnum tíðina með því að taka auka-
vaktir og lyfta þannig laununum.
Án þessa að hafa möguleikann á að
taka aukavaktir væri ekki hægt að
vera í þessu starfi, en þetta þýðir
að vinnuvikan verður oft mjög löng,“
sagði Sigríður.
Vona að samningar takist fljótt
Ingibjörg sagði að það væri erfitt
að lifa af þessum launum og því
væri hún tilbúin til að leggja eitt-
hvað á sig til að fá þau hækkuð.
Hún sagðist hins vegar kvíða verk-
falli. Það væri að styttast í jólin og
hún mætti ekki við því að tapa laun-
um. „Maður vonar að það semjist
sem fyrst. Heilbrigðisráðherrann var
að tala um það í gær að það væri
svigrúm til að hækka launin," sagði
Ingibjörg.
Sigríður sagði að sjúkraliðar hefðu