Morgunblaðið - 10.11.1994, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1994 39
AÐSENDAR GREINAR
Frístundir og slys
EFTIRFARANDI grein er rituð
í tilefni af „Landsfundi um slysa-
varnir 1994“, sem haldinn er á
vegum „Slysavarnaráðs íslands"
þann 11. nóvember 1994 á Hótel
Loftleiðum, þar sem rætt verður
um ýmsar tegundir slysa.
Frístundir eru nauðsynlegar al-
veg eins og vinnan eða starfið.
Mannslíkaminn getur ekki þrifist
án vinnu og hvíldar til skiptis.
Helgi- og hvíldardagahald er vitur-
lega hugsað með tilliti til almennr-
ar heilbrigði. Þeir sem hafa reglu-
legan vinnutíma geta gert áætlan-
ir fram í tímann, hvemig þeir verja
frístundum sínum. En hinir, sem
vinna vaktavinnu eða hafa óreglu-
legan vinnutíma, eiga ekki eins
gott með að skipuleggja frístundir
sínar. Þeim, sem vinna kyrrstæða
vinnu, er nauðsynlegt að fá hreyf-
ingu og vera úti utan vinnutíma.
Ferðamenn geta fengið
leiðbeiningu um útbún-
að hjá hjálparsveitum
áður en haldið er í
óbyggðir, segir Magnús
Sigurðsson.
En hinum, sem sífellt eru á þönum
við vinnu sína, er kyrrstaða og
afslöppun nauðsynleg. Veljum því
og verjum frístundum okkar skyn-
samlega með tilliti til heilsu, fjár-
mála og í samskiptum við aðra.
Þeir, sem geta samhæft vinnu og
hvíld, verður það að list. List hvíld-
arinnar er svo einn þáttur vinnu-
listarinnar. Maður, sem er þreyttur
og þarfnast hvíldar, á erfitt með
að leysa starf sitt af hendi svo vel
sé. Hvíld á að vera auðfengin, ef
þreytan stafar af líkamlegu erfiði.
En hvíld eftir andlega áreynslu og
þreytu er stundum torsóttari þó
biýn sé. Heilbrigður starfsmaður
hlaðinn orku er ekki í rónni nema
að hafa eitthvað að starfa. Hann
þarf því að finna sér tómstunda-
starf eða -verkefni, sem gefur inni-
byrgðri orku hans útrás. Nútíma-
menning með öllum uppfinningum
sínum og vélum, hefur aukið fjölda
slíkra stunda.
Leikir eru ein mynd tómstunda-
starfs. Þar er ekki um neina lausn
raunverulegra verkefna að ræða,
heldur verða þátttakendur að hlíta
ákveðnum reglum. Leikir geta ver-
ið íþróttir, þar sem mikillar hreyf-
ingar er þörf, eða kyrrseta við
spil eða skák, þar sem þátttakend-
ur verða að beita skynsemi sinni
í leiknum.
Það er hvíld í því að fara að
heiman. Ekki af því að erfiði fylgi
ekki ferðalögum, heldur hinu, að
það léttir af okkur ábyrgð og striti
hversdagslífsins. Ferðamaðurinn
er einn og frjáls, laus við fjöl-
skyldu og samfélagið. Erlent ríki
er aðeins nýr heimur, girnilegur
til fróðleiks, þar erum við laus við
viðjar hinnar stöðugu ábyrgðar
heima fýrir. Öll þurfum við á frelsi
og nýjungum að halda, við og við,
því að eftir á fögnum við því að
hefja dagleg störf að nýju. Leyfi
eiga að vera stutt, en það er furðu-
legt, hve fáeinir leyfisdagar, sem
varið er til ferðalaga, geta hresst
og lífgað sálarlífið.
Nú er ekki alltaf nauðsynlegt
að ferðast langt til þess að fá af-
þreyingu. Hér innanlands er um
margskonar afþreyingu að ræða.
Þeir, sem eru kjarkmiklir og sækj-
ast eftir spennu utan vinnutíma,
velja sér þá tegund tómstunda,
sem hafa ýmsar hættur í för með
sér. Reiðmennska hefur verið
stunduð frá því að land byggðist
og hefur leitt til slysa bæði minni
— og meiriháttar. Nú á tímum eru
hins vegar slys á mönnum, sem
stunda eða stýra öku-
tækjum, algengari, t.d.
bifreiðaslys, bifhjóla-
slys og vélsleðaslys.
Ekki verða neinar tölur
nefndar hér, en sífellt
berast fréttir af slysum
á mönnum í sambandi
við þessi ökutæki.
Oft berast fréttir af
mönnum, sem farið
háfa inn í óbyggðir
landsins fáliðaðir (ein:
bíla) og illa útbúnir. í
sumum tilfellum hafa
Magnús Sigurðsson.
verið vélabilanir, en í
öðrum tilfellum slys á
mönnum. í flestum til-
fellum hafa þessar ferðir
endað vel, vegna þess að
um allt land eru til hjálp-
ar- og björgunarsveitir,
sem hafa verið kvaddar
til hjálpar. En stundum
hefur þetta líka endað
illa með alvarlegum
meiðslum og jafnvel
dauða. Það ætti því að
vera skylda allra þeirra
sem ætla að ferðast um
óbyggðir og hálendi að vera þann-
ig útbúnir að þeir geti bjargað sér
sem best ef eitthvað kemur fyrir
eða séu þannig útbúnir að geta
gert hjálparaðilum viðvart sem
fyrst eftir að slys verður.
Ferðamenn geta auðveldlega
fengið leiðbeiningar um útbúnað
og aðrar nauðsynjar hjá hjálpar-
sveitum áður en haidið er af stað
í ferðalög um óbyggðir og há-
lendi. Ferðamenn verða að hafa
það í huga, að það kostar ærið fé
og tíma þeirra er til hjálpar eru
kallaðir.
Nokkuð áhyggjuefni hefur það
verið mönnum, að oft reynast öku-
menn farartækja í óbyggðum ekki
án áhrifa áfengis og fara ef til
vill af þeim sökum ekki eins var-
lega og æskilegt væri. Vélsleða-
menn eru orðlagðir fyrir of hraðan
akstur (100-180 km eða meir á
klst.) og þar sem ekki er alltaf
hægt að greina vel misfellur í
landslagi verða þeir fyrir skakka-
föllum, er þeir hafa ekki fulla eða
missa stjórn á ökutækjum sínum.
Flest öll slys orskast af mannleg-
um mistökum. Það er því hvatning
til allra, er hafa ökuleikni sem
tómstundagaman, að fara að öllu
með gát og hafa eftirfarandi heil-
ræði í huga. „Aktu varlega, drekku
sparlega, því annars kemur dauð-
inn snarlega.“
Höfundur er læknir og fulltrúi i
Siysnvarnaráði íslunds.
Opið til kl. 18
Vegna gífurlegrar
aðsóknarverða
tilboðsdagar Bílahussins
framlengdir fram a
laugardag
í húsi Ingvars Helgasonar hfað Sœvarhöfða 2. Þar fœrð
þú
á frábœru
og jafnvel
fyrstu 6-8 mánuðina.
m m
fyrsta hálfa árið fylgir bílnum og
Ingvar
Helgason hf.
Sævarhöföa 2
Sími 674848