Morgunblaðið - 26.11.1996, Blaðsíða 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 26. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Deilur hafa komið upp um forkaupsrétt að hlut Þróunarsjóðs í tveimur fyrirtækjum sem seld voru í haust
Hefur selt eignar-
hlut íníu félögum
Hlutafé Þróunarsjóðs yfirtekið af hluta- fjárdeild Byggðastofnunar í júní 1994 - -^Upph. I milljónum kr. Hlutafé ’94 Eignarhl.'94 Niðurfærsla Söluverð*
Alpan hf. 15,0 27,13% 7,5
Árnes hf. 58,3 21,78% 26,3
Búlandstindur hf. 70,0 35,39% ófrágengið 80,5
Fáfnir hf. 49,4 25,17% 42,0 óselt
Gunnarstindur hf. 84,4 32,14% 38,5
Hraðfrystihús Grundarfj. hf. 53,5 22,92% 53,5
Hraðfrystistöð Þórshafnar hf. 54,8 49,98% 58,0
Meitillinn hf. 119,3 30,09% 119,3
Oddi hf. 90,0 44,30% 45,0 30,0
Tangi hf. 115,6 39,48% 115,2
Samtals 710,3 87,0 528,8
•Bókfært verð hlutabréfanna við yfirtöku var 450 miillónir kr.
Sala á hlutabréfum Þróunarsjóðs sjávarút-
vegsins hefur í tvígang að undanfömu orðið
til þess að vekja upp deilur og í öðru tilvik-
inu er málið komið fyrir dómstóla. Sveigjan-
legrí reglur um sölu á hlutabréfum sjóðsins
hefðu sennilega orðið til þess að auka mögu-
leika hans á að fá hærra verð fyrir þessi
bréf, að sögn framkvæmdastjóra sjóðsins.
ÞRÓUNARSJÓÐUR sjávarútvegs-
ins hefur frá því hann var settur á
laggirnar á miðju ári 1994 selt eign-
arhlut sinn í níu af tíu fyrirtækjum
sem hann átti hlut í. Af þessum
níu fyrirtækjum eru átta á sviði
sjávarútvegs, en það níunda er fyr-
irtæki á sviði almenns iðnaðar.
Samanlagt er um að ræða hluti að
nafnverði 710 milljónir króna sem
bókfærðir voru á 450 milljónir
króna í bókhaldi sjóðsins við yfir-
töku bréfanna af hlutaíjárdeild
Byggðastofnunar og nemur sölu-
verðið samanlagt 528,8 milljónum
króna.
Skylt er samkvæmt lögum um
Þróunarsjóð að gefa forkaupsrétt-
arhöfum, sem eru hluthafar og
starfsmenn fyrirtækjanna, kost á
að nýta sér forkaupsrétt að bréfun-
um eftir að tilboð hefur borist í þau
sem stjórn sjóðsins hefur sam-
þykkt. Það hefur verið upp og ofan
hvort forkaupsréttarhafar hafa nýtt
sér þennan forkaupsrétt og einnig
hve almenn þátttakan hefur verið
í að nýta hann. Samkvæmt áliti
Lagastofnunar, sem leitað var eftir
í kjölfar þess að lög um sjóðinn
voru samþykkt á Alþingi, skiptist
forkaupsrétturinn jafnt á milli
þeirra sem ákveða að nýta sér hann,
en ekki í hlutfalli við eignarhlut
hvers og eins eða öðru. Ef tíu aðil-
ar ákveða að nýta sér forkaupsrétt-
inn skiptist hann jafnt á milli þeirra
og sama gildir ef 100 aðilar ákveða
að nýta réttinn.
Tvö nýjustu dæmin um sölu á
eignarhlut Þróunarsjóðs í sjávarút-
vegsfyrirtækjum er sala á eignar-
hlut sjóðsins í Búlandstindi á Djúpa-
vogi og í Meitlinum í Þorlákshöfn.
I báðum tilvikum virðast góðar lík-
ur til þess að forkaupsréttarhafar
geti hagnast verulega á að hafa
nýtt sér forkaupsréttinn og í báðum
tilvikum hefur nýting réttarins orð-
ið til að valda deilum.
I fyrra tilvikinu hefur mál verið
höfðað vegna forkaupsréttarins og
þess hvernig skilja beri reglur um
hann. Málið er höfðað til staðfest-
ingar á lögbanni á sölu á eignarhlut
sjóðsins í Búlandstindi og er nú til
meðferðar fyrir Héraðsdómi
Reykjavíkur. Málið er höfðað af
heildversluninni Mata hf. og 22
tengdum aðilum, þar sem Þróunar-
sjóður hafði hafnað kröfu þessara
aðila um forkaupsrétt á hlutabréf-
unum.
Forsaga málsins er sú að ísfélag-
ið í Vestmannaeyjum hf. sendi inn
tilboð í hlutabréf sjóðsins í Bú-
landstindi þann 26. ágúst sl. og
samþykkti stjóm sjóðsins að taka
tilboðinu daginn eftir. Bréfin voru
70 milljónir króna að nafnvirði og
miðaðist tilboðið við gengið 1,15. I
framhaldinu hafði sjóðurinn sam-
band við Búlandstind og óskaði eft-
ir yfirliti yfir eigendur og starfs-
menn, þannig að hægt væri að bjóða
þeim að neyta forkaupsréttar miðað
við gengið 1,15. Þessir aðilar fengu
bréf þessa efnis dagsett 3. septem-
ber þar sem þeim var gerð grein
fyrir tilboði Isfélagsins og fengu
þeir frest til 24. september til að
nýta sinn forkaupsrétt.
Gengið hækkaði
verulega
Um svipað leyti urðu töluverð
viðskipti með bréf í fyrirtækinu,
bæði bréf úr hlutaíjáraukningu
Búlandstinds og eigin bréf fyrirtæk-
isins. Hækkaði gengi bréfanna
verulega í viðskiptum á Opna til-
boðsmarkaðnum á skömmum tíma
iða fram til 20. september úr 1,2
2,25. Þá var orðið ljóst að væntan-
igir kaupendur hlutabréfa Þróun-
rsjóðs myndu hagnast umtalsvert,
ar sem kaupgengi bréfanna yrði
■^ngt undir markaðsvirði þeirra.
Gilti þá einu hversu stór hlutur
þeirra væri í fyrirtækinu þar sem
bréfín skiptast jafnt á kaupendur,
óháð núverandi hlutafjáreign, eins
og fyrr segir.
Þróunarsjóður viðurkenndi for-
kaupsrétt 38 starfsmanna og hlut-
hafa í Búlandstindi en hafnaði kröfu
Mata og tveggja annarra aðila sem
keypt höfðu hlut í fyrirtækinu eftir
að stjórn sjóðsins hafði gengið að
tilboði Isfélagsins. Mata keypti
hlutabréf í Búlandstindi þann 20.
september að nafnvirði 190 þúsund,
eða skömmu áður en heimild hlut-
hafa til að neyta forkaupsréttar
rann út. Mata endurseldi bréfin síð-
an til 22 aðila mánudaginn 23. sept-
ember. Þann sama dag komu tals-
menn hópsins að máli við starfs-
menn sjóðsins og kröfðust þess að
fá að neyta forkaupsréttar að hluta-
bréfunum í hlutfalli við þennan
fjölda.
Tilboð verði
dregið til baka
í síðara tilvikinu, þ.e. hvað varð-
ar sölu eignarhlutarins í Meitlinum
í Þorlákshöfn, hefur stjórn Þróun-
arsjóðs óskað eftir því að Geir
Magnússon, forstjóri Olíufélagsins
hf., og stjórnarmaður í Meitlinum
dragi til baka tilboð sitt í hlut Þró-
unarsjóðs, en hann, auk Ijögurra
hluthafa, gerði tilboð í hlutinn, sem
var að nafnvirði 119,3 milljónir.
Isfélagið gerði tilboð í hlutinn á
nafnverði um leið og það gerði til-
boð í Búlandstind. Auk Geirs nýttu
forkaupsréttinn Ljósavík, Útvegs-
félag samvinnumanna, Vátrygg-
ingafélag íslands og Olíufélagið hf.
Þessari ósk hefur að vísu ekki verið
komið formlega á framfæri, þar
sem lagaleg hlið málsins er nú til
nánari athugunar hjá Þróunarsjóði,
en komið hefur einnig í ljós að þrír
stjórnarmenn í Búlandstindi af
fimm voru á meðal þeirra starfs-
manna sem njdtu sér forkaupsrétt-
inn að kaupum á hlutafé í því fé-
lagi. Þessir stjórnarmenn eru sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðsins
Árni Benediktsson, formaður
Vinnumálasambands samvinnufé-
laganna, Einar Kristinn Jónsson,
hagfræðingur, og Gunnar Birgis-
son, hagfræðingur.
Hinrik Greipsson, framkvæmda-
stjóri Þróunarsjóðs sjávarútvegsins,
sagði í samtali við Morgunblaðið,
að sérstök fyrirspurn hefði borist
um það hvort stjórnarmenn teldust
til starfsmanna fyrirtækjanna og
ættu forkaupsrétt að hlut sjóðsins
í þeim með sama hætti og eigendur
og starfsmenn. Þessi spurning hefði
hins vegar ekki komið upp varðandi
fyrri sölur á eignarhlutum Þróunar-
sjóðs í fyrirtækjum. Að höfðu sam-
ráði við lögfræðing hefði fyrirspurn-
inni verið svarað játandi. Síðar
hefðu hins vegar komið upp efa-
semdir í stjórn Þróunarsjóðs um að
rétt væri að stjórnarmenn ættu
þennan forkaupsrétt með sama
hætti og starfsmenn og væri verið
að athuga lagalega hlið málsins
nánar. Þeirri athugun yrði hraðað
eins og kostur væri.
Áður hafði verið flutt tillaga í
hreppsnefnd Ölfushrepps um að fá
kaupunum á hlut Þróunarsjóðs rift
þar sem stjórnarmenn í félaginu
hefðu keypt hlutinn, en tillögunni
var vísað frá. Tillagan kom fram
eftir að skýrt hafði verið frá fyrir-
hugaðri sameiningu Meitilsins við
Vinnslustöðina í Vestmannaeyjum.
Rætt er um að við sameininguna
verði hver eitt þúsund króna hlutur
í Meitlinum metinn á rúmlega 700
krónur í Vinnslustöðinni, en hluta-
bréf í Vinnslustöðinni hafa verið
seld á rúmlega þreföldu nafnverði
að undanförnu á Verðbréfaþingi.
Gert er ráð fyrir að hluthafafundir
fjalli um sameiningu fyrirtækjanna
í næsta mánuði, en tvo þriðju hluta
atkvæða þarf til að hún fái sam-
þykki.
Sigurður Bjarnason, einn fulltrúa
Sjálfstæðisflokksins í hreppsnefnd
flutti tillöguna. Þar telur hann söl-
una varða við 67. grein hlutaijár-
laga þar sem segir að stjórnarmenn
og hluthafar megi ekki misnota
aðstöðu sína í viðskiptum með hluti
í félögum. Tillagan er rökstudd með
því að fari fram sem horfi um sam-
eininguna muni það leiða til stórum
minnkandi atvinnulífs í Þorlákshöfn
sem verði síðar til þess að fólk flytj-
ist úr byggðarlaginu. í lögfræðiáliti
Jóns Oddssonar, hrl., er tillaga Sig-
urðar álitin studd lagarökum, en í
áliti Andra Árnasonar, hrl., sem
hreppurinn óskaði eftir, segir að
ekki verði séð að hugsanleg kaup
eins stjórnarmanns í Meitlinum á
hlutafé samkvæmt forkaupsréttar-
boði Þróunarsjóðs séu andstæð 67.
grein hlutafélagalaga.
Sveigjanlegri reglur
til góðs
Hinrik Greipsson, framkvæmda-
stjóri Þróunarsjóðs, sagði aðspurður
að sveigjanlegri reglur hefðu senni-
lega aukið möguleika sjóðsins á því
að fá hærra verð fyrir hlutafé sjóðs-
ins í þeim fyrirtækjum sem seld
hafa verið á undanförnum rúmum
tveimur árum. „Þessar reglur eins
og þær voru settar og eins og Laga-
stofnun túlkar þennan forkaupsrétt
og hvernig þarf að fara með hann,
eru örugglega til þess að gera mál-
ið mun flóknara heldur en það hefði
'þurft að vera og hefur einnig gert
sjóðnum erfiðara fyrir að selja.
Sennilega hefur þetta einnig orðið
til þess að Þróunarsjóður hafi feng-
ið minna fyrir þessi bréf en hann
hefði ella fengið,“ sagði Hinrik enn-
fremur.
------» ♦ ♦
Tölvu-
ráðstefna
TEYMI, umboðsaðili Oracle á ís-
landi, stendur fyrir tölvuráðstefnu
þar sem ljallað verður um hugbún-
að og lausnir fyrir íslensk fyrirtæki
og stofnanir í dag og á morgun á
Hótel Loftleiðum frá 8.30-18.30. Á
annan tug erlendra fyrirlesara frá
Oracle, Netscape Communications,
Unisys, Sun Microsystems, Hew-
lett-Packard og Legato Systems
auk fjölda íslenskra fyrirlesara
munu flytja erindi á ráðstefnunni.
í fréttatilkynningu frá Teymi
kemur fram að á ráðstefnunni verð-
ur settur upp sýningarbúnaður og
aðstaða fyrir fólk til að fá persónu-
legar kynningar á tilteknum lausn-
um og tækifæri til að prófa þær.
Eins geta ráðstefnugestir pantað
hálftíma fundi með einhveijum
hinna erlendu fyrirlesara eða öðrum
svnine-araðilum.
WSARK
Hádegisverðarfundur ÍMARK
Hótel Saga, Skálinn
Fimmtudaginn 28. október
Kl. 12:00 til 13:30
Upplýsingakerfi og markaðsstarf
Það er sífellt erfiðara fyrir stjórnendur og markaðsfólk að
átta sig á notkunarmöguleikum upplýsingakerfa sem stjórn-
tækis. Á þessum fundi verður leitast við að varpa Ijósi á
möguleika á notkun upplýsinga um viðskiptavini í markvissu
starfi. Meðal þess sem fjallað verður um er:
• Lotus Notes hópvinnukerti
• Notkun viöskiptamannaupplýsinga til markhópavinnsiu
• Notkun viöskiptamannaupplýsinga íbeinni markaössókn og
beinni sölu
• Uppbyggingu samskiptasögu viöskiptavina
• Hugmyndafræöi „Database Marketing“
Fyrirlesarar:
Guðjón Guömundsson, rekstrarráðgjafi.
Kristín Björnsdóttir, markaðsstjóri Hópvinnukerfa.
Sverrir Hauksson, framkvæmdastjóri Markhússins ehf.
Fundarstjóri: Ásmundur Helgason, markaðs- og gæðastjóri
Húsasmiðjunnar.
Þátttökugjald er 1.500 kr. fyrir þá sem hafa greitt félagsgjöld ÍMARK
en 2.500 kr. fyrir aðra. Innifalinn er léttur hádegisverður og kaffi.
Stuðningsaðilar ÍMARK 1996 -1997 eru:
jmj Mflrd smfltt
PÓSTUR OG SÍMI
fcSVANSjg
oþúsaMt iSj|
■" .... Q.SNVASTI
OPIN KERFI HF
i
í

i
I-