Morgunblaðið - 19.12.1996, Síða 37

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 19. DESEMBER 1996 37
LISTIR
Fræðileg fiskabók á mannamáli
að sleppa frá um-
breytingunni.
Bókin skiptist í
sex meginkafla og
hver þeirra brotnar
upp í marga undir-
kafla. í efnisyfirliti
virkar þetta hinn
mesti hrærigrautur,
en við lestur bókar-
innar flæðir textinn
vel og næsti kafli eða
undirkafli er beint
og eðlilegt framhald
af þeim sem á undan
var. Aldrei fær mað- Guðni Þórólfur
ur á tilfinninguna að Guðbergsson Antonsson
frásögnin sé sam-
hengislaus og annað: Við lesturinn
BÆKUR
F r æ ð i r i t
FISKAR í ÁM OG VÖTNUM
eftir Guðna Guðbergsson og Þórólf
Antonsson. Útgefandi: Landvemd.
Stærð: 191 blaðsíða, innbundin.
ÚT ER komin bókin „Fiskar í
ám og vötnUm“ eftir fiskifræðing-
ana Guðna Guðbergsson og Þórólf
Antonsson, en báðir eru starfs-
menn hjá Veiðimálastofnun og
meðal fremstu vísindamanna þjóð-
arinnar á sviði ferskvatnsfiska og
veiða. Undirritaður veit það af
samtölum við þá félaga að hug-
myndin var að rita bók sem „al-
menningur" gæti lesið sér til gagns
og ánægju, sem sagt að reynt yrði
að hafa textann ekki of fræðileg-
an. Það getur verið erfitt fyrir vís-
indamenn að hætta að skrifa á
fræðimáli og taka allt í einu upp
á því að skrifa á „mannamáli".
Ekki ber að skoða þessa athuga-
semd sem meinlega, sérstaklega
þar sem þeim Guðna og Þórólfi
tekst í heild séð alveg ágætlega
vakna jafnan spurningar. Og það
sem betra er, þeim er svarað jafnt
og þétt. Textinn er á köflum örlít-
ið hátíðlegur og fræðilegur og tíð
línurit og súlurit minna á að vís-
indamenn halda á pennanum, en
eins og fyrr var frá greint, komast
þeir Guðni og Þórólfur almennt vel
frá sínu.
Kaflarnir sex eru þessir, að lokn-
um inngangi og formála frá Land-
vernd, sem er útgefandi bókarinn-
ar: 1) Fiskifræðin - útbreiðsla teg-
undanna, 2) Líffæri fiska, 3) Heim-
kynni fiska, 4) Líffræði og vist-
fræði ferskvatnsfiska, 5) Afskipti
mannsins og 6) Algengar spurn-
ingar um veiðimál og svör við þeim.
Að þessum sex köflum lesnum
koma menn að viðaukum sem eru
sex talsins.
Það sem undirrituðum þykir
hvað best við þessa bók er, að
fyrirsjáanlegt er að fjölmargir
verði fróðari um ferskvatnsfiska
almennt. Eg hef ritað um veiði í
ferskvatni í Morgunblaðið um
langt árabil og ritstýrt árbókum
um stangaveiði í næstum áratug.
Á þeim tíma hef ég hlustað á og
talað við aragrúa fólks, áhuga-
fólk um veiðiskap og veiðimál.
Þó að ég sé langt frá því að vera
alvitur og margur viti jafnmikið
og ég og meira, hefur mér þó
stundum blöskrað hvað margir
vita lítið.
Dæmi: Það er ekki sjaldgæft
að hitta á förnum vegi veiðimenn
sem telja að laxinn éti í fersku
vatni. Ánnað dæmi: Margir sem
veiða sjóbirting standa í þeirri trú
að vorbirtingurinn sé nýrunninn
úr sjó. Menn kalla bleikjur urriða
og urriða bleikju. Enn aðrir neita
því að sjóbirtingur sé silungur.
Sumir þekkja ekki einu sinni
væna sjóbirtinga frá löxum. Þetta
eru aðeins fá dæmi af ótalmörg-
um.
Mörgu hefur verið svarað í
greinum og viðtölum í blöðum og
bókum, en hér eru öll svörin sam-
ankomin á einum stað. í einni bók
þar sem þau eru skipulega sett upp
og yfirleitt framreidd á góðu auð-
lesnu máli. Persónulega hafði ég
einna mesta ánægju af því að lesa
um hornsíli og ál, en þótt þekktir
séu, veit almenningur sáralítið um
lífshlaup þessara fiska.
Viðaukarnir eru sex talsins eins
og fyrr var getið. Sá fyrsti er hval-
reki fyrir áhugamenn um veiðitölur
og samanburð á milli ára, enda eru
þar samankomnar allar veiðitölur
í laxveiðiám frá árinu 1974 og
tölur um veiddar bleikjur og urriða
frá árinu 1987.
Viðauki 2 er um stærstu fiska
hverrar tegundar sem höfundar
vita um veidda hér á landi. í þess-
um_ viðauka eru margar brotalam-
ir. í urriða- og sjóbirtingstöfiunum
vantar t.d. marga fiska og listarn-
ir því mjög ófullkomnir.
Viðaukar 3 og 4 eru hins vegar
góðir, annar „Litla orðabókin“ og
hinn greiningarlykill laxfiska. Við-
auki 5 er leiðinleg tafla með fram-
leiðslutölum úr fiskeldi og viðauki
6 er höfundaskrá yfir myndir.
Þegar allt er saman dregið, þá
hefur hér verið fettur fingur út í
eitt og annað. Heildarmyndin er
samt það sem máli skiptir og hún
er mjög góð. Þetta er þörf og gagn-
merk bók. Frágangur einnig til
fyrirmyndar.
Guðmundur Guðjónsson
Ævintýri ljúft
BOKMENNTIR
Barnasaga
Litli grísinn góði
Höfundur texta og mynda: Áshildur
Haraldsdóttir. Filmugerð: PMS, Súð-
arvogi 7. Prentverk: Grafík hf. Út-
gefandi: Fjölvi 1996.27 síður.
Eg er pll og gersemi
gimsteinn elskurikur.
Eg er djásn og dýrmæti,
drottni sjálfúm líkur.
VAR það ekki Sölvi
Helgason, blessaður,
sem orðaði svo
snilldarvel hroka okkar
manna? Við okkur sjálf
miðum við, þá við met-
um hæfileika og verk.
Þvi líkari sem við erum
meðalmennskunni, því
sennilegra er að við lif-
um óáreitt og sæl. Áshildur
Skaparinn er sjálfsagt Haraldsdóttir
með annan málstokk
því oft sendir hann til jarðar verur
sem okkur þykir hann hafa kastað
höndum til. í þeim dómi felst í raun
ekkert annað en það, að þær líkjast
okkur ekki. H.C. Andersen benti
okkur á að oft verður svanur úr
ljótum andarunga og því skuli
vanda dóm. Þann fróðleik umburð-
arlyndis þylur Áshildur ungum syni
með þessari sögu.
Lítill grís, pervisið grey, er af
öðrum grísum talinn slík svínastíu
skömm, að Jóhannes bóndi hljóti
að sjá, henda honum á „haug“.
Viðkvæmt hjarta heyrir, - hræðist
þennan dóm, - flýr, - kemst frá
kofa, - kemst undan Hrappi, hundi
Jóhannesar, - heldur út í heim. Þar
hittir hann tvíburana Fönn og
Fannar, lömb, sem taka hann með
sér til hjarðar. Sumarlangt lifir
hann dásamlega tíð við leik, og
fræðslu forystusauðsins.
Vetur sezt að og vinir skilja.
Grísinn heldur í borg, á bág kjör,
hittir Ólíver, annan undanvillugeml-
inginn til. Sá reynir að temja grís-
inn sér til hags, - en samvizka
dýrsins er hlýrri en drengsins, og
svo fer, að stráksi lætur af þver-
móðsku sinni og klóri, verður ljúfl-
ingspiltur.
Aftur vorar, og grísinn hyggst
leita uppi vini sína úr fjallinu góða,
Fönn og Fannar og sagnahrútinn.
Ólíver slæst í för, og eftir hremm-
ingar vorhrets ná þeir í sælureit-
inn. Lestu sjálf(ur) hvernig það
tókst.
Fallegt ævintýr ungu barni, og
höfundur segir söguna vel, það
vantar aðeins meiri ögun, svo eg
noti listavel. Tökum dæmi: „Á
svínabúi Jóhannesar var allt hljótt.
Taktfastur andardráttur sofandi
svína hljómaði um alla stíuna.“
Víst er þetta sparðat-
íningur, því eg þekkti
eitt sinn konu sem
ærðist af hávaða
þagnar, náði hvorki
svefni né rænu nema
í skarkala borgar. En
því tíni eg þetta til, að
slík listasál sem Ás-
hildur er í heimi tóna
og með pensil sér í
hönd, má ekki sætta
sig við neitt minna en
listatök í meðferð máls
líka. Það getur hún,
það sannar hún mér
þessi bók.
Skreytingar hennar
og myndir eru frábær-
ar.
Er ekki prentvillupúkinn að glett-
ast á síðu 16 ..... fijála grísinn,
...“? Prentverk allt vel unnið, út-
gáfunni til sóma.
Bók sem gaman er að lesa með
barni.
Sig. Haukur
Metsölubókin
sem fer sigurför
um heiminn...
TÍUNDA
INNSÝNIN
AÐ FANGA HUGSÝNINA
James Redfield
...er sjálfstætt framhald
af margfaldri metsölubók
CELESTINE HANDRITINU,
sem selst hefur í tæpum
6 milljónum eintaka
og hefur verið á New York
Times listanum yfir söluhæstu
bækur í II0 vikur.
Til marks um trú mannahjá Warner Books
á velgengni þessarar bókar, þá prentuðu
þeir 1.000.000 eintök í fyrstu prentun.
Fæst í öllum helstu bókaverslunum.
Dreyfingarsími
567 3240
LEIÐARLJ*S ehf.
Leiðandi í útgdfii sjálfsrœktarefn is
„Okkar markmið er... að hjálpa þér að ná þínu!“
Þorgrímur Þráinsson,
rithöjundur
Kristin Snœhólm,
dagskrárgerðarkona
„í ævintýralegum og
spennandi söguþræði er
okkur sýnt fram á hversu
andleg auðlind, sterk
sjálfsmeðvitund og kærleikur
kemur til með að skipta
miklu máli í framtíðinni -
þegar við siglum inn í
nýja tíma.“
„Tíunda innsýnin
er heillandi framhald af
fyrri bók James Redfield
- Celestine handritinu.
Fyrir mér opnar þessi
;a nýja sýn
i fyrir
töfrandi saj
og vísar lei
mannkynið í átt að
því eina, sem skiptir
raunverulega máli,
egar upp er staðið,
rleikanum."
þef
kæi
Guðjin Bemnann,
kynningarpiUtrúi
og blaiamaður
„Tiunda innsýnin setti
hugsanir mínar um andleg
málefni í skýrara samhengi,
auk þess sem hún var
skemmtileg aflestrar.
Mannkynssagan verður aldrei
söm ásýndar eftir að þú hefur
lesið Tíundu innsýnina.“