Morgunblaðið - 28.01.1997, Side 27

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 28. JANÚAR 1997 27
LISTIR
Með litróf myndar-
innar í hendi sér
GUNTER A. Buchwald
Galdramaður
við gullgröft
TONLIST
Iláskólabíó
KVIKMYNDATÓNLIST
Giinter A. Buchwald. Sunnudagur
26. janúar 1997.
Á UNDAN sýningunni á Gullæði
Chaplins ávarpaði Oddný Sen bíó-
gesti fyrir hönd Hins íslenska kvik-
myndafræðafélags og Hreyfimynda-
félagsins, þakkaði Goethe-stofnun-
inni, þýsk-íslenska félaginu Germa-
niu og fleirum aðstoð ýmsa við að
koma sýningu myndarinnar í þann
gamla búning þöglu myndanna, þeg-
ar hljóðfæraleikari sat á sviðinu og
lék undir atburðarásinni á tjaldinu,
með því að spinna tónlistina á staðn-
um, eða svo mun það a.m.k. oft
hafa verið og var gert nú, að sögn
píanóleikarans sjálfs, sem reyndar
einnig greip til fiðlunnar.
Oddný lauk ávarpi sínu með því
að vona að áhorfendur og -heyrend-
ur mættu skemmta sér og hér vant-
aði sannarlega ekkert á það.
Snilli Chaplins er klassísk. Boð-
skapurinn er klassískur að því leyti
að hann höfðar til okkar í dag, ekki
síður en hann gerði 1925 þegar
myndin var gerð. Þessi boðskapur
virðist ná til allra afkima veraldar í
einhverri mynd og þá jafnt til okkar
Frónbúa sem annarra. Útlendingum
nokkrum fannst einkennandi fyrir
okkur að hér spryttu fyrirtæki upp
sem gorkúlur, auðvelt virtist vera
að fá tuttugu milljón króna lán til
að stofna fyrirtæki, byrja síðan á
því að kaupa þriggja til fjögurra
milljóna króna forstjórajeppa, horfa
svo á fyrirtækið rúlla á höfuðið og
jeppann kominn á aðra kennitölu.
Þessi aðferð væri úr sér gengin á
fastalandinu. Hér væri hópur manna
sem tryði því að hagvöxtur væri á
mikilli uppleið, þótt laun hins venju-
lega vinnandi manns standi í stað á
meðan hunda- og kattamaturinn
gangi æ nær þessum fáu framyfir-
krónum sem raunar ekki séu til,
enda á hagvöxturinn ekki að lenda
í hunda- og kattakjöftum _en birtast
í stærri og dýrari jeppum. Útlending-
um bragðast sviðin öðru vísi en okk-
ur sem erum orðin vön þeim.
Chaplin virðist koma auga á alla
okkar veikleika, nálgast þá hárfínum
skrefum og fær okkur síðan til að
veltast um af hlátri yfir okkar eigin
hégóma. Gúnter Buchwald, píanó-
og fiðluleikari og dósent við tón-
listarháskólann í Freiburg, hafði allt
litróf myndarinnar í hendi sér, mun
enda víðfrægur fyrir vinnu sína á
þessum vettvangi og hefur leikið
undir hvorki meira né minna en 430
þöglum myndum. Manni dettur í hug
í sambandi við tal um iífræna rækt-
un og hreint og ómengað land, hvort
í framhaldi af því væri okkur ekki
hollt að fá meira af þöglum myndum
með lifandi tónlist. I það minnsta
bentu undirtektir ungra og gamalla
á sýningunni á sunnudaginn til þess
að svo gæti verið, því sjaldan hef
ég heyrt hlegið hærra né klappað
kröftugar í bíó.
Ragnar Björnsson
KVIKMYNPIR
Háskólabíó
GULLÆÐIÐ
(„THE GOLD RUSH“)
★ ★ ★ ★
Leikstjóri og handritshöfundur
Charles Chaplin. Aðalleikendur
Charles Chaplin, Georgia Hale, Mark
Swain, Tom Murray. Bandarísk.
United Artists 1925. Hið íslenska
kvikmyndafræðafélag sýnir í sam-
viimu við Hreyfimyndafélagið o.fl.
CHAPLIN er einn merkasti
gleðigjafi kvikmyndanna. Þurfti
ekki annað en að hreyfa fíngur þá
grétu úr hlátri áhorfendur um víða
veröld. Látbragðsleikur hans var
einstök list sem nýttist honum best
á tímum litla umrenningsins.
Gullæðið er frá því tímabili miðju
og besta mynd hans ásamt Nútím-
anum. Hér berst litli maðurinn með
straumnum norður í gullæðið í Al-
aska, kynnist þar hörmungum og
hættum, allsleysi, ást og allsnægt-
um.
í Gullæðinu er að finna a.m.k.
þtjú atriði sem telja má í hópi
ódauðlegra augnablika í myndum
snillingsins. Skósuðan í hungurs-
neyðinni, kofabröltið á bjargbrún-
inni og brauðadansinn, eitt það
frumlegasta og fyndnasta sem sést
hefur á tjaldinu frá upphafi. Ef
einhver toppar þau skal ég glaður
éta mínar eigin skóreimar!
Þó svo að umrenningsmyndirnar
séu sáraeinfaldar hvað söguþráð
snertir; litli maðurinn gagnvart yf-
irbugandi kringumstæðum, sér
maður eitthvað nýtt á hverri sýn-
ingu, þær eru jafn ferskar og við
fyrstu sýn og réttlætisboðskapur
þeirra ætíð jafn hollur. Látæði
Chaplins í gervi flækingsins er
kvikmyndaskemmtun sem á sér
engan samjöfnuð, án þess væri
mannkynið mikið mun fátækara
og vonandi að það höfði jafn vel
til hverrar nýrrar kynslóðar fram-
vegis sem hingað til. Ástin er held-
ur aldrei langt undan, Guilæðið er
í aðra röndina rómantísk mynd með
sínum dramatísku hápunktum.
Á undanförnum árum hafa þeir
aðilar sem standa að sýningunni,
Hið íslenska kvikmyndafræðifé-
lag, Hreyfimyndafélagið ofl.,
skapað hefð fyrir sýningum á þögl-
um myndum með lifandi tónlistar-
flutningi. Áður hafa verið sýndar
Vindurinn og The Cabinet of Dr.
Caligari, tvö önnur ágætisverk.
Að þessu sinni er það Þjóðveijinn
Gunter A. Buchwald sem leikur
undir sýningu á píanó og fiðlu.
Buchwald laðar fram löngu liðinn
andblæ og andrúmsloft kvik-
myndahúsanna á öndverðri öld-
inni. Spinnur af fingrum fram
kringum þekktar laglínur og gerir
það svo vel að heil sinfóníuhljóm-
sveit gæti ekki gert betur. Þessi
stórkostlega uppákoma er einn af
hápunktunum á sviði kvikmynda-
listarinnar í ár.
Sæbjörn Valdimarsson
Etheridge til
liðs við Kátu
ekkjuna
BRETINN Terry Etheridge hefur
verið ráðinn til að semja dansa og
hreyfingar við uppfærslu íslensku
óperunnar á Kátu ekkjunni eftir
Franz Lehár í stað Ástrósar Gunn-
arsdóttur sem hætti skyndilega í
síðustu viku. Var hann síðast á ferð
hér á landi haustið 1995, þegar
hann samdi dansa við uppfærslu
íslensku óperunnar á Carmina Bur-
ana eftir Carl Orff. Frumsýnt verð-
ur 8. febrúar næstkomandi.
------♦ » ♦----
Jazz á Sólon
íslandus
í KVÖLD, þriðjudagskvöld fiytja
Þóra Gréta Þórisdóttir söngkona,
Gunnar Gunnarsson píanóleikari og
Páll Pálsson bassaleikari jazz á
Sólon íslandus.
Efnisskráin er ijölbreytt og hefja
þau leik um kl. 10.
------♦ ♦ ♦
•DAGBÓK gyðingastúlkunnar
Önnu Frank hefur öðlast einstakan
sess á þeirri hálfu öld sem liðin er
frá því hún kom út. Nú er komin
út ný útgáfa dagbókarinnar þar
sem bætt er inn í þeim köflum sem
teknir voru út er bókin var fyrst
gefin út, þar sem þeir þóttu engan
veginn hæfir til birtingar. Nýja út-
gáfan er nærri því þriðjungi lengri
og dregur upp nokkuð breytta mynd
af Önnu Frank. Geðsveiflur hennar
koma skýrar í ljós og svo og hugs-
anir hennar úm kynlíf. I einum
kaflanum kemst Anna t.d. að þeirri
niðurstöðu að kynlíf fyrir hjónaband
sé réttlætanlegt og í öðrum kafla
segist hún vera „hálfbrjáluð" af þrá
eftir Peter van Pels, drengnum sem
var í felum með íjölskyldu hennar.
Nú færðu
1 i n s u r i
Li n s u n n i
Fagleg ráðgjöf. Góð þjónusta.
UN5AN
A ð a I s t r æ t i 9